Rusya’nýn baþlattýðý ve “Batý”nýn da icabet ettiði gerilim siyaseti coðrafi anlamda giderek geniþliyor. Þimdilik denetimli, hatta bazý açýlardan ABD ile Rusya’nýn anlaþtýðýný düþündüren bu gerginlik siyasetinin son derece tehlikeli olduðu da hatýrlatýlmalý. Zira “denetimli gerginlik” siyaseti büyük güçler durumu yönetebildiði sürece iþler; büyük güçler ipin ucunu kaçýrdýklarýnda ya da bölgedeki diðer oyuncular rasyonel davranmadýklarýnda gerginlik siyaseti denetimsiz hale gelir ve devletlerin doðrudan birbirlerine savaþ ilan ettikleri bir aþamaya týrmanabilir.
ABD ve Rusya’nýn kýsmen anlaþtýðý izlenimi veren bu denetimli gerginlik siyasetinin muhtemelen iki sürece hizmet etmesi bekleniyor. Bunlardan birisi, her birinin kendi etki alanýnýn sýnýrýný belirlemesi ve diðer oyuncularýn da bu alandan çýkmalarý.
ABD ile Türkiye’nin Suriye sýnýrýna duvar örmeleri, Rus savaþ gemilerinin Doðu Akdeniz’e inerken NATO savaþ gemilerinin Karadeniz’e çýkmalarý, NATO gemileri Akdeniz’de toplaþýrken Rusya’nýn Hazar’da askeri tatbikat yapmasý bu sürecin en açýk ifadesi.
Terör yerine savaþ riski
Denetimli gerginlik siyasetinin hizmet etmesi beklenen ikinci süreç ise terörle mücadele. Rusya ve ABD gibi iki büyük ve caydýrýcý güç bir bölgeye ayný anda baský yaptýklarýnda, o bölgedeki ülkelerin iktidarlarý da, o ülkelerdeki örgütler de fazla esneme, kendi baþýna davranma imkaný bulamazlar.
Rusya ve ABD’nin ortak düþmaný DAEÞ olduðuna göre, uyguladýklarý “basýnç” siyasetinin bu örgütün hareket imkanlarýný sýnýrlamasý beklenir. DAEÞ’in hareket imkanlarý bir yandan askeri operasyonlarla sýnýrlandýrýlýrken öte yandan bölgedeki iktidarlarýn da pozisyonlarýný netleþtirmeleri ve DAEÞ karþýsýnda mý yoksa yanýnda mý olduklarýnýn netleþtirilmesi ihtiyacý doðar. Dolayýsýyla Rusya ve ABD, bölgedeki her ülke ve örgütün “tarafýný” seçme baskýsý yaptýklarý söylenebilir. Tabi bunu yaparken iki büyük gücün bazý örgütleri “kazanma” bazýlarýný ikna etme, bazýlarýný da bertaraf etme amaçlarý olduðu unutulmamalý.
Anlaþýldýðý kadarýyla bölgedeki hangi örgütün ya da grubun kazanýlýp hangilerinin bertaraf edileceði konusunda henüz kararlar kesinleþmemiþ, tercihler de oluþmamýþ.
Savaþýn ideolojisi
Söz konusu sürecin çok açýk biçimde “iki kefeli terazi sistemi” kurmaya doðru gitti söylenebilir. Ancak bu sistemin her bir kefesindeki oyuncularý birbirine baðlayacak ortak “deðerler” sistemi þimdilik mevcut deðil. Taraflarýn sadece birbirlerini düþmanca duygularla görmeleri, hem müttefikleri hem de etki alanlarýndaki oyuncularý kendilerine yapýþtýrmaya yetmez.
Gidiþat, taraflarýn ortak deðerler geliþtirmeleri yerine her bir oyuncunun daha milliyetçi, hatta daha ýrkçý hale gelmeleri yönünde. Fransa’daki yerel seçimlerin birinci turundan çýkan sonuç, ABD’deki cumhuriyetçi adaylarýn vaatleri, Rusya’daki hakim dil ve bunlara benzeyen çok sayýdaki örnek, bundan sonrasýna dair çok daha endiþe verici bir sürece iþaret ediyor.
ABD ve Avrupa’daki ýrkçý-milliyetçi eðilimlerin hedefinde Müslümanlar bulunuyor. Bu, Ýslam dünyasýnýn öteki “kefede” algýlandýklarýný gösteriyor; ancak bu durum “denetimli gerginlik” siyasetiyle uyumlu deðil. Zira “batý” kendi sýnýrýný “anti-Ýslam” üzerinden belirleyecekse, tüm Kuzey Afrika ve Ortadoðu’yu terk ederek kendisini dar bir alana hapsetme tehlikesiyle karþý karþýya kalýr.
Milliyetçi-ýrkçý eðilimler böyledir; aðaca bakmaktan orman görülmez. Sonra da sýkýþýlan alandan çýkmak için silaha davranýlýr. Umalým ki gerginlik siyaseti denetlenemez hale gelmesin.
