ABD Baþkan Yardýmcýsý Joe Biden, 3 Temmuz Perþembe günü Baþkan Obama ile haftalýk öðle yemeðini yedi... Baþkan ile Yardýmcýsý her hafta en az bir öðlen Beyaz Saray’da baþ baþa yemek yerler ve gidiþatý konuþurlar... Beyaz Saray’da öðleden sonra Barzani’nin özel temsilcilerinin Ulusal Güvenlik Danýþmaný Anthony Blinken ve ekibiyle görüþmesi vardý. Görüþme sürerken Biden bu salona -kapýdan uðradý- ve Kürt temsilcilerle görüþtü. Biden ardýndan Baþbakan Erdoðan ile telefon görüþmesi yaptý.
Beyaz Saray’ýn Irak dosyasý yýllardýr Baþkan Yardýmcýsý Biden’da... Biden ondan önce 30 yýllýk Senatör ve Senato Dýþ Ýliþkiler Komitesi Baþkanýydý. Irak ve diðer dýþ politika dosyalarýný herkesten iyi bilir... Bu arada Beyaz Saray protokolüdür: Konuklar baþkanýn ya da yardýmcýsýnýn eþiti deðilse ve de görüþmek lazýmsa, makama alýnmazlar. Beyaz Saray’da konuklar eþitleriyle görüþürken, o toplantýya Baþkan ya da Yardýmcýsý kapýdan uðrar, ortadan girer ve bitmeden çýkar... Böylece hem fiilen görüþmüþ, hem de resmen görüþmemiþ olurlar. Biden, Barzani’nin özel kalem müdürü Fuad Hüseyin ve Dýþiþleri yetkilisi Falah Mustafa Bakir ile olan toplantýya kapýdan uðradý.
Bu toplantýya iliþkin kýsa açýklamada Biden ve Hüseyin’in, Irak’taki bütün topluluklarý kapsayacak yeni bir hükümet kurulmasýnýn öneminde birleþtikleri- bildirildi. Adettendir, açýklamalarda taraflarýn ayrýldýklarý deðil, birleþtikleri unsurlar yazýlýr.
Bu görüþmede Kürt heyeti Biden’a -Ama siz 2006’da Irak’ýn üç federal bölgeye ayrýlmasýný savunmuþtunuz, o gün iþte geldi- dedi mi, bilmiyoruz. Biden’ýn senatörken yazdýðý bu yazý çok gürültü kopartmýþ -ABD Irak’ý parçalamaya çalýþýyor- iddialarýna yol açmýþtý. Kopan gürültünün ardýndan Biden yazýnýn yanlýþ anlaþýldýðýný söyledi ve bir daha da uzun süre Irak’a idare biçimi önermedi.
Aslýnda Kürt Heyeti’nin bir gün önce buluþtuðu Dýþiþleri Bakaný Kerry’nin sözcüsü de, Beyaz Saray sözcüsü de -Birleþik Irak- vurgusu yapmayý sürdürüyor. Dýþiþleri çarþamba günü -Iraklý liderler yeni sýnýrlar çizmeye uðraþmak yerine IÞÝD tehdidine odaklanmalýlar- dedi. Bölünmenin, terör örgütüne yarayacaðýný söyledi.
Beyaz Saray çarþamba günü -Birleþik Irak, güçlü Irak’týr. ABD demokratik çoðulcu birleþik Irak’ý desteklemektedir ve Irak’ta bütün ilgili taraflarýn bu hedefe yönelmesi çaðrýsý yapmayý sürdüreceðiz- dedi.
Barzani’nin -Baðýmsýzlýk- konuþmasýný Washington biliyor. Ancak Dýþiþleri Bakaný Kerry daha geçen hafta Irak’taydý ve Erbil’de Barzani’ye -Baðdat’a katýl ve orada etki saðla- telkini yaptý. Kerry Kürtler’in -geleceðe iliþkin hedeflerini- tartýþmadý, ancak þimdi kýsa dönem çýkarlarýnýn -birleþik ve egemen Irak’ýn istikrarýnda olduðunu- söyledi.
Bu görüþmeden bir hafta geçmeden de Barzani mecliste referandum-baðýmsýzlýk konuþmasýný yaptý. Konuþma gerçi meclisin kapalý oturumunda yapýldý, ancak ajanslarda tüm videosu var. Yine Kerry’nin Erbil ziyaretinin hemen ardýndan Washington’a yollanan Hüseyin de Irak’ýn zaten bittiðini, Kürtler’in eskiye dönmeyeceðini, Baðdat egemenliðini kabul etmeyeceðini, baðýmsýzlýk olmazsa en azýndan ve þimdilik kaydýyla Baðdat ile konfederasyon kurabileceklerini söylüyor. Hüseyin bu duruma ABD þimdilik itiraz etse de, sonra alýþacaðýný savunuyor.
Irak’ta ABD’nin en rahat olduðu, en rahat hareket ettiði bölge, Kürdistan. Hatta Baðdat’a son haftada ABD askerleri yollanýken, bir kýsmý Kuzey’e geçti bir bölgesel karargah Erbil’e kuruldu. Ancak ABD’nin önceliði Irak’ýn bir kýsmýnda rahat etmek deðil, diðer bölgelerin terör ve kontrolsüzlük yuvasý olmamasý. Irak’ýn bölünmesi, merkezi idarenin ülke çapýnda etki ve kontrolünün bitmesi, otorite ve egemenlik boþluðu olan bölgelerin oluþmasý- demek. Buralarda minik devletçiklerin -terör derebeylerinin doðmasý, ABD’nin kabus senaryosu. Bu durumda Baðdat Þiiler’e, dolayýsyla Ýran’a býrakýlmýþ olacak. Irak’ý Irak yapan petrolün Kuzey yataklarý Kürtler’in, Güney’i de Þiiler’in elinde kalýyor. Gerçi petrol çýkarmak ve ihraç etmek sürekli istikrar gerektirir. Kargaþa içindeki Irak’ýn petrolü kimseye yar olmaz.
Bu arada Suudi Arabistan’ýn Irak sýnýrýna asker yýðdýðý ve IÞÝD sýzmasýna karþý hazýrlýk yaptýðý bildiriliyor. Suudiler’in sýnýrý tek baþýna geçmeyecekleri varsayýlabilir, ancak düþük ihtimalli de olsa -Irak’ta istikrar için komþularýn ortak müdahalesi- senaryolar arasýnda.
ABD’nin bir Irak planý var mý? Bir planýn, yaptýrým ve uygulama gücü gerektirdiði düþünülürse, ABD’nin Irak’ta plan dikte ettirme, uygulatma niyeti ve gücü yok. Telkinlerle de Irak’ýn bir yere gitmeyeceði anlaþýlýyor... Kürtler, Kerkük’ü elde tutarak pazarlýk kozlarýný yükseltiyorlar. Kürt temsilcilerin Washington açýklamalarýndan anlaþýlan, Kerkük’ün Irak Kürdistaný sýnýrlarý içine alýnmasýný ve petrol ihracatýna Baðdat’ýn karýþmamasýný istiyorlar. Baðýmsýzlýk dedikleri bu... Ýhracattan Baðdat’a bir pay verecekler, ama o kadar... Þu durumda Kürtler’in Baðdat’a ihtiyacý olmayabilir, ancak Þii ve Sünniler’in Kerkük petrolüne ihtiyacý var... Öte yanda Irak’ýn geleceði her geçen gün Suriye’nin geleceði ile birleþiyor... ABD þu an geliþmeleri yönlendirme çabasýnda, ancak geliþmeler kontrolden çýkarsa ABD’nin oyun kurma gücü kuþkulu. Irak’ta plan da yok, planý tek baþýna uygulayacak güç ve makam da yok.
twitter.com/selimatalayny
