John Lasseter oyuncaklar ve otomobillerden sonra uçaklarý da kiþileþtirerek CGI Lafontaine’i olmayý sürdürüyor. Lasseter’ýn dijital (ve üç boyutlu) fabllarý tilkinin kargayla, leylekle kýssalarýný dinleyip hisse çýkarmaya tahammülü olmayan bir kuþaða hitap ediyor. Sinemaya yansýyan hayvanlar aleminde Walt Disney’in mirasý olan Mickey Mouse (fare) ve Donald Duck (ördek) gibi evcil hayvanlarýn yerini baþta penguenler olmak üzere egzotik yaratýklar aldý malumunuz. Lasseter da bir Noel gecesi canlanan oyuncaklarý konu alan Fýndýkkýran’ýn yerineToyz’u koydu... En geniþ sinema tüketicisi kitlenin, yani erkek çocuklarýnýn pistine de Cars’ý sürdü. Þimdi de onlarý Planes ile uçuþa geçirdi. Ne kadar ‘tekno’ da olsalar her yaþtan erkek çocuklarý araçlara bayýlýr!
Disney’in Uçaklar’ý elbette bol mizah içeren, çok sevimli karakterlere sahip bir eðlencelik. Oysa sinemada uçan araçlar üzerine hep son derece ilginç ve ürkütücü fanteziler üretilegelmiþtir. Fantastik sinema, özellikle de bilimkurgu türünde uzay gemisi çeþitlemeleri saymakla bitmez. Hepsinde biraz korku ve gerilim ögesi bulunur. Uçak kazalarý ise korku ve gerilim içinde bir alttür oluþturacak kadar çok kullanýlýr. Uçaklarýn yaný sýra helikopterler de yakýn geçmiþteki savaþ filmlerinin vazgeçilmezidir.
Uçan fincan altlarý
Bir zamanlar Marslýlarýn iþgalinden ciddi ciddi korkarken (!) füzelerle uzaya fýrlamayý baþardý insanlýk. Ama hayalgücümüz çok daha ileri gitti! Hem zamanda hem içerikte: Uzak bir gelecekte uzayý keþfeden ekibin maceralarýný anlatan Star Trek’teki Atýlgan gibi uzay gemileri tasarladý. Gizli uzaylý ziyaretleri paranoyasýný hep sürdürdük, ille de uçan daire gördüðümüzü iddia ettik! Uçan daire adý üstünde daire formunda kendi ekseni etrafýnda dönebilen uzay gemisi. Genellikle sevimsizdirler, Ýngilizce adýný aldýklarý fincan altlarýna benzerler. Ama Spielberg’ün Üçüncü Türle Yakýnlaþmalar’ýndaki, Kurtuluþ Günü ve Koza’da hep rengarenk ýþýklar saçan, ortasýndaki delikten aþaðý merdiven sarkan ya da çok parlak bir ýþýnla aþaðýdakileri yukarý çeken devasa uçan daireler vardýr. Öyle bir ana gemi görünce eðer ‘Biz dostuz’ mesajý yollamýyorlarsa fena halde týrsmak lazýmdýr çünkü çok pis ýþýn saçarlar! Olmadý içlerinden sürüyle küçük saldýrý gemisi çýkarýrlar! Bu küçük saldýrý araçlarý yani ‘pod’lar Yýldýz Savaþlarý’nda örümcekleri andýrýr. Ýnsan yapýsý olanlar ille de günümüz avcý uçaklarýna benzetilir! Her durumda podlar hýzlý ve çevik araçlardýr. Ama Han Solo ve Chewbacca’nýn Millenium Falcon’ýnýn eline su dökemez. Bütün sinema tarihinin en popüler uçan aracýdýr o!
KÜRELER VE HAYVANLAR
Küre’de filme adýný veren uzay aracý çok yalýn ve iþlevsel. Dünyanýn Durduðu Gün’de uzaylý Klaatu, bilye irisi diyebileceðimiz küre biçimli bir gemiyle yolculuk ediyordu. Oysa 1950 tarihli ilk filmde ise Klaatu’nun sýradan bir metalik uçan dairesi vardý.Yýldýz Savaþlarý I’deki Ölüm Yýldýzý da silahlarla donatýlmýþ küre þeklinde bir gemiydi. Sade geometrik þekiller daha bir ürkütücü sanki... Örneðin Uzay Yolu: Ýlk Temas’taki Borg Küpleri... Yýldýz Geçidi’ne bakýlýrsa Mýsýr piramitleri de aslen birer uzay gemisi! Genellikle saldýrgan uzaylý türlerinin -mesela Klingonlarýn- gemileri hayvan ya da böcek formludur. Kocaman yýrtýcý kuþa, deniz canlýsýna benzer. 2009’daki Uzay Yolu’nda Mr. Spock’ýn kullandýðý denizanasý uzay gemisi formundaydý.
Benim balonlarým vardý
Dünyanýn güzelliðini yansýtan ve “Barýþçý bir uçan araç yok mu?” diye isyan etmeyin, var elbette! Balon! Mongolfier Kardeþler’in icadý, keyifli maceralara olanak verdi. J. Verne’in Afrika’yý havadan aþma hayali, I. Allen 1962’de Five Weeks in a Balloon adýyla uyarladý. Baþladýðýmýz gibi animasyonla bitirelim! Pixar’ýn Disney ile birleþmeden önceki harikasý Up! filminin kahramaný, evini bin tane balonla uçurdu Güney Amerika’yý gezmek için! Galiba sinema tarihinin en inanýlmaz uçan aracý da o oldu.
Helikopter yakýn dönem savaþlarýnýn simgesi
Gerçek uçaklar ya düþmek üzereyse ya kaçýrýldýysa ya da lüks bir jet ise makbuldür! Ýlk ikisinde patlayan kapýlarla bol heyecan yaratýlýr, ikincisiyse zengin ve güçlü erkeklerin etkilemek istedikleri kiþilerin gözlerini boyamaya yarar! Savaþ filmlerininse hakiki bir uçak yýldýzý vardýr: B17 bombardýman uçaðý. II. Dünya Savaþý’nda kayýp vermeden Alman mevzilerini bombalayan ekibin uçaðý Memphis Belle: Flying Castle üzerine ayný adý taþýyan iki film yapýldý! Ne yazýk ki Hiroþima’ya atom bombasý atan uçak da sinema tarihindeki yerini vicdansýz, bilinçsiz bir filmle aldý: Enola Gay... Top Gun ve Air America gibi milliyetçi filmler de uçaklý saldýrýlar, kahraman pilotlar üzerine kuruludur. Helikopter, yakýn dönem savaþlarýný ve Vietnam’ý simgeler. Coppola’nýn Kýyamet’indeki helikopter, savaþýn yýkýmýný simgeler. Ormanlarý napalm bombalarýyla yakan, kan revan içindeki yaralýlarý taþýyan! ABD topraklarýndan uzak yerlere müdahale aracýdýr ayný zamanda; Somali’de geçen Kara Þahin Düþtü misali.
Miyazake’nin tutkusu
Canlandýrma film endüstrisinin tekeli sayýlabilecek Disney’in dinamosu John Lasseter için uçaklar belki sadece bir serinin parçasý... Ama Japon canlandýrma film endüstrisinin amiral gemisi Ghibli Stüdyosu’nun büyük ustasý Hayao Miyazake, babasý bir uçak fabrikasýnda çalýþtýðý için çocukluðundan beri onlara deli olurmuþ! Biz onun kedibüs, yürüyen þato gibi olaðanüstü melez-araçlarýna alýþýðýz ama 20. yüzyýlýn efsanevi icatlarýndan Zeplin’e de hep hayranlýk duymuþ. Laputa/ Gökteki Kale filminde cömertçe kullandýðý hava araçlarýnda ondan esinlendi. Filmlerinde, cadý süpürgesi dahil, uçan araçlarýn hep önemli bir yeri vardýr!
