Tam 25 yýl önce o kanlý geceyi Azerbaycan halký yaþadý. Sovyet ordusu, baðýmsýzlýk harekatý baþlatan Karabað’ýn Azerbaycan’dan kopartýlma politikalarýna, o zaman Sovyet lideri Mihayýl Gorbaçov’un anti-Azerbaycan siyasetine itirazýyla oluþan ve Sovyetler Birliði’nin kendi vatandaþýna silah kullanmasýný hayal kýrýklýðýyla yaþayan insanlara, o gece silah çekti. Sivil insanlar, silahsýz insanlar Bakü sokaklarýnda Azadlýg (Baðýmsýzlýk) Meydaný’nda katledildi.
O gece Azerbaycan’ýn yeni dönüm noktasýydý. 25 yýllýk matem de, onur tarihidir. Her þeyin baþlangýcý, Azerbaycan’ýn kendini yeniden tanýmlamasý, o geceden sonra daha da hýzlandý.
Azerbaycan yönetmeni Vahit Mustafayev, bu felsefeyi kendinde taþýyan tarihi, sinema perdesine yansýttý. 25 sene sonra ilk defa o gece, sinemanýn diliyle, yeni nesle sunuldu. Kanlý Yanvar (Ocak) isimli bu sinema filmi Azerbaycan’da büyük ilgi ve yanký buldu. Cinayetin, facianýn 25. yýlýnda, Vahit Mustafayev yine bir ilke imza attý.
Size biraz bu fedakar insaný tanýtayým.
Vahit Mustafayev;
Azerbaycan’ýn baðýmsýzlýk harekatýyla birlikte, vatanýnýn sesini dünyaya duyurmak için gazeteciliðe soyunan, Karabað savaþýnýn ilk günlerinden itibaren cenk meydanýnda küçük kamerasýyla banta kaydettiklerini, dünyaca ünlü BBC, CNN, Reuters gibi basýn kuruluþlarýna verilmesini saðlayan, Rusya televizyonlarýnda tek yanlý ermeni propagandasý yapýlýrken, Azerbaycan’ýn sesi olmayý baþaran bir vatansever... Azerbaycan’ýn ilk özel televizyonu olan ANS TV’yi, ilk özel sinema þirketi olan BAKÜ FÝLMÝ kuran kiþi. Hocalý Katliamý gibi Azerbaycan tarihinin en facialý sayfasýný sinema diliyle dünyaya tanýtmaya çalýþan, þimdi ise 20 Ocak 1990’daki Bakü katliamýný, SÝNEMA diliyle insanlara ileten yönetmen...
Büyük aðabeyi Cengiz Mustafayev, ikinci aðabeyi Seyfullah Mustafayev...
Cengiz Mustafayev, Karabað savaþýný kamerasýyla hem bantýn hem de tarihin hafýzasýna yazan, Azerbaycan’ýn milli kahramanýdýr. Bugün Hocalý Katliamýyla ilgili tüm görüntüler onun kamerasýyla, kendisini ateþe atarak tarihe geçmiþtir ve þehit edildi. Karabað’da görevi baþýnda, ermeni terörünün kurbaný oldu. Diðer aðabeyi Seyfullah Mustafayev; entellektüel bir aydýn. Savaþýn ilk gününden itibaren kardeþleriyle beraber Azerbaycan’ýn sesinin dünyaya verilmesi için önemli bir mesleði meslek edinmiþ. Kendisi tarihçi olan ve savaþ baþlayana kadar Saint Petersburg’ta akademisyen olan Seyfullah, kariyerini býrakarak ülkesine döndü ve bu 3 kardeþ Azerbaycan hakikatlerini, medyanýn anahtarlarýný kullanarak dünyaya ulaþtýrmakta hep ilk oldular...
Kanlý Ocak sinema filmi, o geceyi bir Azerbaycanlý ailenin diliyle anlatmakta. Anne Hatice; bir tarafta komünist, diðer tarafta baðýmsýzlýk yoluna baþ koymuþ iki kardeþin mücadelesi içinde þaþkýn. Sadece Allah’a sýðýnýp ve duaya sarýlarak, iki oðlunun siyasi-ideolojik mücadelesinin hüsransýz sonuçlanmasýný dilemektedir. O gece, Kanlý Ocak gecesi bir çok Azerbaycanlý aile, ikilem içerisinde neye uðradýklarýný þaþýrmýþtý. Bu film ustalýkla bir ailenin faciasýný yansýtarak, aslýnda o gecenin tüm anlamýný, o geceye kadar ki durumu doðru iletmektedir. O gece sadece Azerbaycan’ýn deðil, tümüyle koca bir imparatorluðun çöküþünün davetiyesini çýkartmýþtý. Onun için Kanlý Ocak Bakü faciasýný, Sovyetlerin çöküþünü hýzlandýran durum olarak da deðerlendirmekte yarar vardýr. Ama bir fedakar halkýn, baðýmsýzlýk mücadelesinin, kana ve belalara raðmen baðýmsýzlýk davasýnýn, Baðýmsýz Azerbaycan’a ulaþan onurlu bir yolu olarak bakmak lazým. Bu facianýn bir tarafýnda þeref, diðer tarafýnda yeniden kendini idrak eden bir halk var idi. Vahit Mustafayev’in, Kanlý Ocaðý bunu tam anlamýyla yansýtabilmiþtir. Vahit Mustafayev, bu sinema eseriyle hem de baþka bir ilke imza attý. Azerbaycan’ýn yeni tarihini yansýtan bu sinema filminde, Amerika’nýn meþhur sinema yýldýzý Layn Devis ve Türkiye’nin hanýmlar hanýmý, büyük usta ve sinema sanatçýsý Nebahat Çehre rol almaktadýr. Anne Hatice’ye ekranda hayat veren Nebahat Çehre, her zamanki gibi olaðanüstü bir performans sergilemiþtir. Santa Barbara dizisinden herkesin tanýdýðý Layn Devis ise gazeteciyi canlandýrmaktadýr.
Azerbaycan kendi tarihinin dönüm noktasý olan 20 Ocak’ý her sene matem günü olarak ansa da, o gün gururludur. O gece, mateme garkeden o gece; ONUR gecesiydi. Kendi onurunu savunan bir halk olmanýn þerefini yaþamak ve yaþatmak, o gece þehit düþen insanlarýn huzurunda verilecek en büyük hesaptýr. Kanlý Ocak sinema filmi, Türkiye’de de vizyona girecek. Azerbaycan’ýn yakýn tarihinin aynasý olan bu filmi seyredecek herkes ve Sovyetler Birliði’nin çöküþ döneminin bir parçasýný görmüþ olacak, gördükleriyle ise kapanan bir dönemin mahiyetinin özünü anlamýþ olacaktýr.
25 sene sonra Kanlý Yanvar’ý (Ocak’ý) anlamak ise Kafkas’ta Müslüman Türksüz bir ortamý oluþturma çabalarýný, bu çabalara çanak tutanlarý, ülkedeki ideolojik didiþmeleri, büyük güçlerin büyük savaþlarýný daha farklý ve olgun bakýþlarla görme fýrsatý vermektedir.
Tarih güzel DERSTÝR.
Ders çýkarana ise, vazgeçilmez Muallim.
Tarih isimli Muallime saygýlarla... Ýyi dersler...
