Bir Güney Amerika bitkisi stevia (Latince bilimsel adý stevia rebaudiana) yapraklarý içeriðinde bulunan steviozit ve rebaudiozit A glikozitleri nedeniyle dünya genelinde tatlandýrýcý olarak kullanýlmaktadýr. Bu madde bildiðimiz þekerden 250 defa daha tatlý özellikte olmasýna karþýn herhangi bir kalorisi bulunmamakta, diþlerde çürümelere yol açmamaktadýr. Stevizoit kalorisiz tatlandýrýcý olarak Japonya’da yaklaþýk 25 yýldýr kullanýlmasýna raðmen önceleri dünya genelinde akademik çevrelerde çekinceyle karþýlanmýþ, güvenilirliði sorgulanmýþtý. Ancak yürütülen çalýþmalarda günlük beslenmede þeker yerine kullanýlmasýnýn risk oluþturmayacaðý yani güvenilir olduðu tespit edilince 2008’de ABD’de Gýda ve Ýlaç Dairesi’nin (FDA) besin ve içeceklerde stevia ve steviozit kullanýlmasýna onay vermesiyle dünya genelinde kullanýmý yaygýnlaþtý.
KAN ÞEKERÝNÝ DÜZENLÝYOR
Ülkemizde de stevia’ya ‘þekerotu’ adý yakýþtýrýlýyor. Güney Amerika bitkisi olmasýna karþýlýk artýk baþta Hindistan gibi iklimi uygun birçok bölgede bitkinin kültürü yapýlýyor. Ancak daha iyi sonuç alýnmasý için tatlý lezzete sahip bileþenleri steviozit ve rebaudizit A’nýn saflaþtýrýlmýþ halde kullanýlmasý tercih ediliyor. Steviozitin ýsýya dayanýklý olmasý önemli bir avantaj. Bu suretle diyet yapanlar ve þeker hastalarý için hazýrlanan yemeklerde kullanýlabiliyor.
Yürütülen çalýþmalarda stevia’nýn diyabet hastalarýnda yararlý etkileri bulunduðu bildirilmektedir. Ýnsülin salgýlanmasý artýrmasýnýn yaný sýra glukoneojenezi yavaþlatarak salgýlanan insülinin etkin kullanýlmasýný saðladýðý, bu þekilde kan þekeri seviyesini düzenlediði tespit edilmiþtir. Ýnsan klinik çalýþmalarýnda saðlýklý kiþilerde açlýk kan þekerini belirgin bir þekilde düþürdüðü, tip-2 diyabet hastalarýnda ise yemek sonrasý yükselen kan þekeri seviyesini yüzde 18 azalttýðý bildirilmektedir.
ÝLAÇ KULLANANLAR DÝKKAT!
Bilimsel klinik çalýþmalarda iki yýl süreyle günde yarým gram civarýnda stevia uygulanmasýyla yüksek tansiyon hastalarýnda kan basýncýnýn uzun süreli olarak düþürülebildiði bildiriliyor. Deneysel çalýþmalarda etkisini kan damarlarý içerisine kalsiyum giriþini azaltarak damarlarýn gevþemesini saðlayarak gösterdiði tespit edilmiþ.
Sonuçta tatlandýrýcý olarak yemeklerimizde kullanýlabilecek bir bitkisel maddenin ayný zamanda kan þekerini ve yüksek tansiyonu kontrol altýnda tutmasý önemli bir özellik. Tabii bu durumda dikkat edilmesi gereken husus; tip-2 diyabet hastalarýnýn þeker ilaçlarý ve insülin ile birlikte stevia veya steviozit kullandýðýnda kan þekerinin aþýrý düþerek hipoglisemiye yol açmamasýna dikkat etmesi gerekiyor. Ayný þekilde yüksek tansiyon ilacý kullananlarýn da kan basýncýný kontrol etmelerini öneririm.
