Bir Güney Amerika bitkisi stevia (Latince bilimsel adı stevia rebaudiana) yaprakları içeriğinde bulunan steviozit ve rebaudiozit A glikozitleri nedeniyle dünya genelinde tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır. Bu madde bildiğimiz şekerden 250 defa daha tatlı özellikte olmasına karşın herhangi bir kalorisi bulunmamakta, dişlerde çürümelere yol açmamaktadır. Stevizoit kalorisiz tatlandırıcı olarak Japonya’da yaklaşık 25 yıldır kullanılmasına rağmen önceleri dünya genelinde akademik çevrelerde çekinceyle karşılanmış, güvenilirliği sorgulanmıştı. Ancak yürütülen çalışmalarda günlük beslenmede şeker yerine kullanılmasının risk oluşturmayacağı yani güvenilir olduğu tespit edilince 2008’de ABD’de Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) besin ve içeceklerde stevia ve steviozit kullanılmasına onay vermesiyle dünya genelinde kullanımı yaygınlaştı.
KAN ŞEKERİNİ DÜZENLİYOR
Ülkemizde de stevia’ya ‘şekerotu’ adı yakıştırılıyor. Güney Amerika bitkisi olmasına karşılık artık başta Hindistan gibi iklimi uygun birçok bölgede bitkinin kültürü yapılıyor. Ancak daha iyi sonuç alınması için tatlı lezzete sahip bileşenleri steviozit ve rebaudizit A’nın saflaştırılmış halde kullanılması tercih ediliyor. Steviozitin ısıya dayanıklı olması önemli bir avantaj. Bu suretle diyet yapanlar ve şeker hastaları için hazırlanan yemeklerde kullanılabiliyor.
Yürütülen çalışmalarda stevia’nın diyabet hastalarında yararlı etkileri bulunduğu bildirilmektedir. İnsülin salgılanması artırmasının yanı sıra glukoneojenezi yavaşlatarak salgılanan insülinin etkin kullanılmasını sağladığı, bu şekilde kan şekeri seviyesini düzenlediği tespit edilmiştir. İnsan klinik çalışmalarında sağlıklı kişilerde açlık kan şekerini belirgin bir şekilde düşürdüğü, tip-2 diyabet hastalarında ise yemek sonrası yükselen kan şekeri seviyesini yüzde 18 azalttığı bildirilmektedir.
İLAÇ KULLANANLAR DİKKAT!
Bilimsel klinik çalışmalarda iki yıl süreyle günde yarım gram civarında stevia uygulanmasıyla yüksek tansiyon hastalarında kan basıncının uzun süreli olarak düşürülebildiği bildiriliyor. Deneysel çalışmalarda etkisini kan damarları içerisine kalsiyum girişini azaltarak damarların gevşemesini sağlayarak gösterdiği tespit edilmiş.
Sonuçta tatlandırıcı olarak yemeklerimizde kullanılabilecek bir bitkisel maddenin aynı zamanda kan şekerini ve yüksek tansiyonu kontrol altında tutması önemli bir özellik. Tabii bu durumda dikkat edilmesi gereken husus; tip-2 diyabet hastalarının şeker ilaçları ve insülin ile birlikte stevia veya steviozit kullandığında kan şekerinin aşırı düşerek hipoglisemiye yol açmamasına dikkat etmesi gerekiyor. Aynı şekilde yüksek tansiyon ilacı kullananların da kan basıncını kontrol etmelerini öneririm.
