Suriye Ulusal Diyalog Kongresi, Soçi’de yeniden toplanýyor. Rusya, Ýran ve Türkiye’nin baþlattýðý bu giriþim, Suriye’deki istikrar için bir tür garantörlük mekanizmasý oluþturmakla baþlamýþtý. Baþlangýç aþamasýnda önde tutulan amaçlardan biri, Suriye’de oyunun yerel gruplar üzerinden oynanmasýna son vererek doðrudan devletler tarafýndan ele alýnmasýný saðlamaktý. Ýkincisi ise Suriye sorununun ancak bölge ülkelerinin katkýsýyla çözülebileceðini ortaya koymaktý. Bir diðeri de, bölgedeki sorunlarý Suriye ile sýnýrlý tutmak; yani Irak konusunu dýþarýda býrakmaktý.
Bu konular, ABD’nin bölge dýþý kabul edildiðini, yerelde dayandýðý örgütlerin muhatap alýnmayacaðýný ifade ediyordu. Kahire ve Cenevre müzakerelerinde fazla yol alýnamamýþ olmasýnýn en önemli nedeni olarak da, masada ABD’nin bulunmamasý gösterilmiþti. Bu durum ayný zamanda görüþmelere kim katýlacak, kim katýlmayacak sorusunun içeriðin önüne geçmesine yol açmýþtý.
Yine baþlangýçta Rusya’nýn Soçi süreciyle durumu büyük ölçüde kendi denetiminde tutma çabasý olduðu açýktý, ancak Rusya hem Suriye rejimine hem de muhalefete baský yaparak sürecin yürümesini saðlayan oyuncu olmayý da baþarmýþtý.
Gelinen aþama, Soçi sürecinin hem taraflarýnýn hem de içeriðinin deðiþmesine yol açtý. Yine temel konu Ulusal Diyalog Kongresi’ne kimin davet edileceði meselesi olsa da, bu kez davetli aktör halkasýnýn geniþlemesi söz konusu... Bundan iki yýl önce Rejim ile ayný masada bulunmaktan imtina eden gruplar, bugün müzakerelerde taraf durumundalar.
Yaklaþýk 1600 kiþi davet edilmiþ vaziyette ve kabul etmek gerekir ki listenin büyük bir çoðunluðunda Rusya’nýn etkisi büyük. Bu çerçevede Esad karþýtlarý ve muhalefet temsilcileri görüþmelerde yer alacak, ancak benzer biçimde Ýran ve belki biraz da Türkiye karþýtý kesimler de az sayýda dahi olsa temsil edilecekler.
Söz konusu durum, Soçi müzakere sürecinin giderek güvenli bölge ya da garantörlük mekanizmalarý dýþýna taþýp Suriye’nin geleceði konusuna hedeflendiðini göstermekte. Artýk, merkezi yapýnýn yeniden yapýlanmasý ve farklý kesimlerin temsiliyetleri ile yetkilerinin belirlenmesi aþamasýna geçildi. Bu durumda gayet tabi birbirleriyle fazlasýyla hasým hale gelmiþ kesimlerin tüm konularda ortak görüþ oluþturmalarý beklenmiyor. Burada amaç, kimsenin kazanmadýðý oyunu kurmak...
Suriye’de yeni bir anayasa ve siyasal yapýnýn yeniden düzenlenmesi konusunun ele alýnacak olmasý Soçi sürecini son derece hassas bir hale getiriyor. Zira yol alýnýrsa, bu Rusya’nýn diplomatik baþarýsý ve bölgeye attýðý imza olarak görülecek. Baþarýsýz olsa, bu sefer de kaotik durumun tüm oyunculara zarar vererek devam etmesi söz konusu olacak.
Yeniden yapýlanma aþamasýnda Soçi sürecinin dýþ katýlýmcýlarýnýn da artýrýldýðýna dikkat çekmek gerek. BM Genel Sekreteri ve çok sayýda ülke gözlemci olarak davet edildi. Bu, gelecek konusundaki meþruiyet arayýþýnýn ifadesi.
Ancak Rusya’nýn BM Güvenlik Konseyi Daimi Temsilcilerine yaptýðý Soçi’ye katýlým çaðrýsý, ne yazýk ki sisteme hakim güçlerin henüz kendi aralarýnda anlaþamadýklarýný bir kez daha ortaya koydu. Fransa ve Ýngiltere, bu davete icabet etmeyeceklerini açýkladýlar. Böylece ABD’nin katýlacaðý varsa da, bir anlamda onu da imha ettiler. Bu tutum, “biz Rusya’nýn kurduðu oyunu kabul etmiyoruz” demek. Ancak bu, “bize hiç alan kalmayacak” þeklinde de yorumlanabilir ve içeride zaten uzlaþma sorunu yaþayan kesimleri, uzlaþmama konusunda cesaretlendirebilir.
