Ýnsanoðlunu dünyayý kirletmek kesmemiþ olmalý ki gözünü uzaya dikti. Artýk dünyadaki kirlilik ölçümlerinin dýþýnda uzaydaki kirlilik de ölçülüyor. Ve sonsuz boþluk uzayý bile çöplük haline getirdik ne yazýk ki...
Pek çok alanda farklý çalýþmalar yapabilmek için uzay verilerine ihtiyaç duyuluyor. Bilimsel çalýþmalar, teknoloji testleri, iletiþim, görüntüleme, navigasyon veya istihbarat gibi birçok konuda uydular geliþtiriliyor ve uzay boþluðuna yollanýyor... Peki bu uydular kullaným ömürlerini doldurduklarýnda ne oluyor dersiniz? Yenisi fýrlatýldýðýnda eskisi çöp haline geliyor ve uzay boþluðunda kalýyor. Her geçen gün uzaya gönderilen uydularýn sayýsý arttýðýndan uzaydaki çöplerin de sayýsýnýn artacaðý çok açýk bir gerçek!
EN ÇOK ABD’NÝN UYDUSU VAR
Dünyada en çok aktif uyduya sahip olan ülkeler arasýnda ilk sýrada ABD yer alýyor. Þu anda aktif olarak çalýþan 445 uydusu bulunuyor. Onu Rusya, Çin, Lüksemburg ve Japonya takip ediyor. Peki ya çöplerin durumu ne dersiniz? Ýnanmasý biraz güç ama 14 bin 838 uydu var uzayda. Bunlarýn 6 bin 63 tanesi Rusya’ya, 3 bin 886 tanesi de ABD’ye ait. Bozuk uydular, atýlmýþ roketler ve çarpýþmalarla ortaya çýkan küçük, daðýlmýþ parçalar. Bugüne kadar fýrlatýlan tüm uydular basýn yayýn organlarýnýn pek çoðunda haber olarak yayýmlandý. Açýkçasý aktif hale geçmeyen, bozulan, zarar gören uydulara ya da onlarý roketleyen gövdelerin uzayda ne olduðunu pek de sorgulayan olmadý, yanýlmýyorsam. Oysa ki bu önemli bir konu. En az uydularýn uzayda olmasý öngörülen yörüngeye oturtulup belli bir amaca hizmet edecek þekilde çalýþmalarýný saðlamak kadar önemli. Çalýþmayan, uzayda atýl olarak duran ve sayýsý her geçen gün artacak bu çöp kitlesinin ne olduðu ya da ne olacaðý önemsenmeliydi.
Geliþmiþ ülkeler oldukça çarpýcý projeler sunuyor. Artýk çalýþmayan uydularýn çalýþýr haldeki parçalarýný toplayarak kendisini tamamlayan eksik nano uydular geliþtiriliyor ve onlarýn uzaya yollanmasý tasarlanýyor. Benzer þekilde önümüzdeki yýllarda artýk kullanýlamayacak hale gelmiþ olan uydular da yakýlarak uzay boþluðuna gönderilerek yörünge üzerinden uzaklaþtýrýlacak...
KURAKLIK DEVAM EDÝYOR
Gelelim hava durumuna... Her yaðmurlu günde rahatlayýp “Yaðýþ baþladý, kuraklýk yaþamayýz” laflarýnýn ardýndan, her güneþli günde “Eyvah kuraklýk baþladý” sözlerini duyuyor ve gülüyorum. Türkiye yaðýþlý bir sistemin etkisine girdi, önümüzdeki günler yaðýþlý geçecek. Hatta sýcaklýk düþüþüne baðlý olarak yüksek kesimler baþta olmak üzere kar yaðýþlarý da görülecek yurdun bazý yerlerinde. Fakat bu hiçbir zaman kuraklýðýn tehdit olmaktan çýkmasý anlamýna gelmemeli. Kuraklýk, Türkiye gibi orta enlem ülkelerinde iklim deðiþiminin sonuçlarýndan.
Türkiye’nin güney bölgeleri baþta olmak üzere yaðýþ rejimleri deðiþecek. Bu hiç yaðýþ olmayacak anlamýna gelmiyor. Yaðýþ olsa da yýllýk toplam yaðýþ anlamýnda düþüþler yaþanacak. Üstelik barajlardaki su seviyesinin azalmasýnýn çok farklý sebepleri de bulunuyor.
Buharlaþmayla kaybedilen su miktarýnýn yaný sýra, betonlaþmayla yaðmur suyunun topraða ve dolayýsýyla yer altý suyuna karýþmasýnýn engellenmesi ve suyun yüzeysel akýþ olarak kalýp direkt kanalizasyona gitmesinin önüne geçilmesi gerekiyor. Toplumun her kesiminin su tasarrufu yapmasý ve suyun doðru kullanýmýnýn yaygýnlaþmasý gerekiyor. Bir günlük, bir haftalýk, bir aylýk ya da bir mevsim boyunca olan yaðýþ kuraklýðýn oluþma ihtimalini düþürmez. Geçen yýl barajlar yüzde 95 oranýnda doluydu ama bu kuraklýk riskinin bittiði anlamýna gelseydi bu sene bu sýkýntýyý çekmiyor olurduk. O nedenle küçük þeylerden mutlu olalým ama yanlýþ bilgilerle gereksiz yere mutlu olur, rehavete kapýlýrsak yanlýþ yaparýz. Kuraklýk tehdidi þu an ki yaðýþa raðmen devam ediyor. Önümüzdeki yýllarda da kuraklýk ülkemizde yaþanma ihtimalinin yüksek olduðu afetlerden biri olarak kalmaya devam edecek. Günlük yaðýþlara bakmaksýzýn kuraklýðýn ele alýnmasý gerekiyor.
