Ukrayna krizinin derinleþmesi sorumlusu kim tartýþmasýný da beraberinde getirdi. Tennessee senatörü Bob Corker daha haftalar önce Putin’in saldýrgan politika izleyebilmesinin nedenini Obama’nýn zayýflýðýna baðladý. Corker’a göre Obama Suriye politikasýný Putin’e teslim etmeseydi Kýrým Rusya’ya geçmezdi.
Pek çoklarýysa sorumlunun Avrupa Birliði olduðunu düþünüyor. Gerçekten de Ukrayna krizini AB çok kötü yönetti. Almanya, Polonya ve Fransa 21 Þubat’ta kefil olduklarý demokrasiye geçiþ planýnýn uygulanmasý için Ukrayna’daki muhataplarýna telkin ve tavsiyede bulunmuþ olsalardý, kriz ülke parçalanmadan atlatýlabilirdi.
***
Ne yazýk ki AB de, ABD de ellerinde kozlarý abarttýlar ve Ukrayna’yý kaybettiler. Kýrým’ýn ilhaký karþýsýnda sergiledikleri çaresizlik de ülkenin bölünmesine giden yolun kapýlarýný sonuna kadar açtý. Yapabileceklerinin bir kaç insana vize vermemek dýþýnda bir þey olmayacaðý belli oldu.
Keþke zamanýnda Türkiye’nin dediðini yapsalardý da Yanukoviç’e maddi destek verselerdi. Perþembe akþamý Harbiye Crowne Plaza Otel’de Harvard mezunlarýnýn düzenlediði yemekte konuþan AB Bakaný Mevlüt Çavuþoðlu’nun dediði gibi keþke Ukrayna’yý AB ile Rusya arasýnda seçim yapmaya zorlamasalardý.
Bu oyunda Rusya’nýn elinin çok daha güçlü olduðunu görmeleri gerekirdi. 2008 Gürcistan müdahalesinde dersler çýkartmalarý beklenirdi. Ama artýk olan oldu, Ukrayna parçalanma, Rusya geniþleme aþamasýna girdi. Bundan sonra yapýlmasý gereken bu krizi en az zarar ve zayiatla atlatmak. Týpký 2008 Gürcistan krizinden sonra olduðu gibi iliþkileri normal seyrine sokmak.
Unutmayalým ki Rusya AB için de, ABD için de çok büyük bir pazar, kolay kolay feda edemezler. Enerjisine de baðýmlýlar, tüketicisine de. Ayrýca karþýnýzda 2010 rakamlarýna göre 4650 kullanýlabilir nükleer baþlýðý olan bir ülke var. Kimse Ukrayna parçalanacak diye kendini yok etmeyi göze almayacaðýna göre, bu tatsýzlýðýn bir yerde durmasý þart.
Zaten bu yüzden de Kerry ve Ashton dün Cenevre’de Lavrov’la bir araya geldi, Ukrayna’nýn geleceði üstünde konuþtu. Ruslarýn aðýrlýklý olarak yaþadýklarý bölgeleri merkezden daha otonom hale getirecek beþ maddelik bir yol haritasý üstünde anlaþtý. Eðer Ruslar kendi adamlarýný resmi binalardan çýkartýr, Kiev de af ilan ederse, krizin þimdilik tatlýya baðlanmasý mümkün gibi görünüyor.
Umarýz Ukrayna krizi þimdilik de olsa geçiþtirilir ve çýkabilecek muhtemel gerilimlerden Türkiye etkilenmez. Her ne kadar Ankara Kýrým krizini iyi yönetmiþ, Rusya ile Ukrayna arasýnda seçim yapmak zorunda kalmadan ve Tatarlarýn haklarýný koruyarak sorundan sýyrýlmýþ olsa da, Karadeniz’de seyreden Amerikan gemilerinin üstünden alçak uçuþ gibi riskli manevralar Türkiye’yi hala NATO üyeliði yüzünden istemediði bir krize sürükleyebilir.
***
Sorumlulara geri dönecek olursak, Amerika’nýn da Avrupa’nýn da Ruslarý hafife aldýðý gerçek. Ancak Obama’nýn Suriye politikasý farklý olsaydý Putin’in Ukrayna krizine tepkisi farklý mý olurdu o bence tartýþmalý. Suriye’de ne olursa olsun büyük bir olasýlýkla Rusya yine ayný þekilde davranýr, elinde kozlarý kullanýrdý. Fýrsatý Almanya, Polonya ve Fransa 21 Þubat mutabakatýný unutarak verdi.
Eðer 21 Þubat mutabakatýna sadýk kalýnsaydý, yani zamanýn Cumhurbaþkaný Yanukoviç ile zamanýn muhalefet liderleri arasýnda Rusya, Almanya, Fransa ve Polonya’nýn kefaletiyle imzalanan altý maddelik eylem planý ulusal birlik hükümeti kurularak hayata geçirilseydi, belki Ukrayna Rusya’nýn etkisine açýk olurdu ama toprak bütünlüðü korunurdu...
