Türkiye kendisini doðrudan ilgilendiren þartlarla yüzleþiyor. Bunun ne olduðunu anlamak için kamuoyunu yönlendirmek için söylenenleri deðil sorunun aslýný bulmak gerekir. Karþý tarafýn siyasi hedefini anlamak için yaptýklarýnýn ve söylediklerinin ne olduðuna bakmak yerine amaçlarýnýn ne olduðunu anlamak gerekir. Mesela kýsa bir süre öncesine kadar kimyasal silahlarý kimin kullandýðý belirsiz iken önce Esad sonra Türkiye suçlanmýþtýr. Esad’ýn halkýna karþý böyle silah kullanmasý akýlcý deðildi ve kendi gücünü azaltýrdý. Bu nedenle, bundan önceki yazýmda, silahý kimin, ne amaçla kullandýðý bilinmiyor demiþtim. Türkiye’yi suçlamak seçeneklerden biri idi ve Suriye halkýnýn ülkemize düþman olmasýna sebep olacaktý. Suçun bize yüklenmesi ile helikopteri düþürmemiz tesadüf deðildir. Böylece iki ülke ve halklarýnýn birbirine hasým olmasý saðlanacaktý. Buradan þunu görüyoruz. Bir çatýþma hazýrlanýrken sadece yetkililerin sözlerine bakýlmaz halkýn da buna hazýr olmasý için propaganda yapýlýr. Bizim Suriye’ye karþý, barýþ þartlarýnda böyle bir silah, yani kimyasal silah kullanmamýz akla uygun deðildir ve bizi itham etmek için en mantýksýz þeyleri yapacaðýmýzý dünyaya ilan ediyorlar. Bu duruma ek olan olay çok ciddi bir hudut ihlali olmadan helikopteri düþürmektir. Ýhlal hukuk açýsýndan vardýr ama bir saldýrýyý temsil ettiði kolayca söylenemez. Biz bu eylemde haksýz deðiliz ama bir sürecin geliþmesine katký yaptýk. Yani Suriye halký hem kendilerine sadece hukuka karþý deðil, deðerlendirme ve saldýrmama imkanýnýn olduðu bir eylem nedeniyle karþý karþýya getirildik.
***
Önümüzdeki günlerde anlaþmazlýklarýn bölgesel hale geleceði, içinde bulunduðumuz bir husumet bölgesi oluþacaðý söylenebilir. Ýran’ýn Suriye’ye yakýnlýðýnýn kendisi için bir kazanç ya da politik avantaj saðlayacaðý söylenemez.
Ýran Suriye ile yakýnlaþmak için Irak’ý ya ortak ya da etkisiz hale getirecektir. Birliktelik pek mümkün gözükmüyor. Önümüzdeki günlerde çatýþmanýn Irak’ý da içine almasý mümkün gözüküyor. Çevremiz yeniden þekillenecek ve Birinci Dünya Savaþý sonrasýnda Ýngiltere’nin oluþturduðu yapý deðiþebilecektir. Bir devlet ya soy ya kültür ya da ekonomik farklýlýk nedeniyle çevresinden farklý olur. Suriye’nin Türkiye’den farklýlaþmasý ve ayrý devlet olmasý Osmanlý’nýn geçmiþi sürdürmek istemesine engel olmak içindir. Ancak biz bu bedelleri ödeyerek varlýðýmýzý oluþturduk ve sürdürüyoruz. Yabancý bir gücün bizi þekillendirdiði gibi olmayý güvenlik açýsýndan gerekli görebiliriz ama haklý bulamayýz.
Önümüzdeki dönemde çevremizdeki savaþýn geniþleyeceðini ve bizi bu sürece dahil etmek isteyebileceklerini düþünebiliriz. Bu savaþýn çok yýkýcý olmasý beklenemez. Kýsa sürede taraflardan birinin üstün çýktýðý ve sona erdirildiði bir çatýþma olabilir. Türkiye bu durumda askeri üstünlükten çok siyasi çözümde etkili olmalýdýr. Bölgenin eski durumunu korumasýný en çok Avrupa isteyecektir. Rusya bölgenin Çin tarafýndan kontrolüne karþý çýkacak ve bunun Avrupa ile bir arada gerçekleþeceðini görecektir. Rekabet ABD ile Rusya arasýnda deðil bu güçlerin Avrupa ve Çin ile rekabeti gibidir. ABD ile Rusya’nýn hangi alanda diðerini zayýflattýðýný söyleyemeyiz. Ne ekonomik rekabet ne de çýkarlarý korumak için askeri rekabet gereklidir: Oysa Rusya Çin’den baþkasýnýn tehdidi altýnda deðildir. Avrupa, bugüne kadar dünya üzerinde egemendi ve bu gücünü ABD ve Rusya’ya býrakmaktadýr.
