Kiþiler çok farklý sebeplerden depresyona girer, ancak çok azý sorunun kaynaðýnda ne olduðunu bilir. “Hiçbir sorunum yok neden depresyondayým” diyorsanýz iþte olasý sebepler.
Stres veren hayat olaylarý, kayýplar, ayrýlýklar beyin biyokimyasýndaki deðiþiklikleri tetikleyebiliyor. Araþtýrmalar, depresyonun ilk ortaya çýkýþýnda stresli olaylarýn etkili olduðunu, sonraki ataklarla stresli olaylar arasýnda bir iliþkinin bulunmadýðýný ortaya koyuyor. Stres beyinde kalýcý deðiþiklikler yapýyor ve hastalýðýn tekrarlamasýna yol açabiliyor. Mesela küçük yaþta anne ve babasýný kaybedenlerde ileriki yýllarda depresyon ortaya çýkma olasýlýðý daha fazla oluyor.
Depresyona yatkýnlýðý artýran psikososyal unsurlar
-Kayýp ve yaslar
-Doðum, hamilelik, lohusalýk süreci
-Bazý hastalýklar (Kanser, Multiple Skleroz, Epilepsi, Guatr, Kalp Hastalýklarý vb.)
-Kalýtsal yatkýnlýk
-Alkol kullanýmý
-Evlilik, aile sorunlarý
-Ýþ ile ilgili sorunlar
-Mevsim deðiþiklikleri
Küçük acýlarý biriktirmeyin
Yaþanan stresli olaylar, insanýn beyin fonksiyonlarýný bozarak depresyona zemin hazýrlar. Kiþi bazen tahammül edilmesi zor bir acý yaþadýktan hemen sonra depresyona girer. Mesela sevdiði birini kaybedenlerin, iflas edenlerin, eþi tarafýndan terk edilenlerin, imtihanda baþarýsýz olanlarýn depresyona girdiklerine sýk sýk þahit oluruz. Hatta bu gibi durumlarda üzüntülü bir dönem yaþamak normal bile kabul edilir. Ancak üzüntü ve depresyon farklýdýr.
Bazen de küçük küçük bir sürü stresli olay birikir ve depresyona yol açar. Diyelim ki mesleðinizi çok seviyorsunuz, iþe mutlu gidiyorsunuz. Ancak üzerinizde sürekli zaman baskýsý var. Sürekli bir yerlere bir þeyler yetiþtirmek zorundasýnýz. Bu arada hafif bir trafik kazasý geçiriyorsunuz, kazayý ufak tefek sýyrýklarla atlatýyorsunuz. Derken 95 yaþýndaki kayýnpederiniz ölüyor. Eþiniz dünyanýn en iyi insaný, ama babasýnýn hastalýðý sýrasýnda hastanelere koþturmaktan bitkin düþmüþ durumda. Bu durumda sinirleriniz ne kadar saðlam olursa olsun, kendinizi depresyona girmiþ vaziyette bulabilirsiniz. Strese maruz kalan her insan elbette depresyona girmez. Mesela Nazi maðdurlarýnýn bir kýsmý bedensel acýlara, bir kýsmý ruhi acýlara dayanamayýp hayatlarýný kaybetmiþ; bir kýsmý ise savaþtan sonra adeta yeniden doðmuþ, ailelerinden sað kalanlara kavuþmuþ, çalýþýp didinerek iþ güç sahibi olmuþlardýr.
Öðrenilmiþ çaresizlik
Bir araþtýrmada bir maymun kafeste aç býrakýlýr. Yiyecek arayan hayvan kafesin içinde bir pedal bulur, bu pedala basýnca hayvana yiyecek verilir. Diðer maymuna ise, defalarca pedala bassa bile yiyecek ve≠rilmez. Deneyin ikinci aþamasýnda her iki maymun iyice aç býraký≠lýr ve tekrar kafese konur. Pedala basýnca yiyecek geldiðini öð≠renen maymun, hýzla pedalýn yerini bulur ve gýdasýna kavuþur. Bu defa diðer maymuna da yiyecek verilecektir, ama hayvan pedala dokunmaz bile. Çünkü pedala basmanýn hiçbir faydasý olmadýðýný öðrenmiþtir. Açlýktan periþan olur, ama gýda araya≠caðýna kafeste öylece kývrýlýp yatar. Depresyon geçiren insanlarýn bazýlarý geçmiþlerinde ‘ça≠resizliði öðrenmiþlerdir. Hayatlarýnýn önceki yýllarýnda yaþa≠dýklarý olaylar onlara kurtuluþ olmadýðýný, yani ümitsizliði öð≠retmiþtir. Bu yüzden karþýlaþtýklarý ufak bir engeli bile aþýlamaz görürler. Buna karþýn her derdin bir devasýnýn olduðunu, zorluklarla mücadelenin mutlaka zafer getirdiðini öðrenen kiþiler mücadele azimlerini kaybetmezler ve kolay kolay depresyona giremezler.
