Bir önceki yazýmda sosyal izolasyon, baþkalarýyla anlamlý baðlara sahip olmamak anlamýndaki yalnýzlýðýn hem beden hem ruh saðlýðýmýza zararlý olduðunu söylemiþtim. Baþka insanlarla duygusal baðlanmak, sosyal baðlara sahip olmak ise beden ve ruh saðlýðýmýz için koruyucu özellik gösteriyor. O zaman þu soru anlamlý alabilir: Bir kiþinin ne kadar sosyal bað içinde olmasý normal veya yetersiz olarak deðerlendirilmeli?
Benim klinik pratiðimde kullandýðým bir modelim var. Karþýmdaki kiþiyi ortada iþaretleyip etrafýna ardýþýk üç halka çiziyorum. Birinci iç halka yakýn dostluklarý veya popüler dille kankalarý gösteriyor. Ýkinci halka arkadaþlarý, üçüncüsü ise, tanýdýklarý gösteriyor. Tüm bu tanýmlamalarý eþ dýþý iliþkileri için kullandýðýmý baþtan belirtmeliyim.
Dostlarýmýz
Dost olmak, kanka olmak, yakýn arkadaþ olmak oldukça yakýn bir duygusal ve sosyal baðý gösteriyor. Bu kategorideki kiþi bizim hayatýmýzýn önemli bir parçasý demektir. Acýlarýmýzý, sevinçlerimizi, hayallerimizi paylaþtýðýmýz kiþidir. Hastalandýðýmýzda baþýmýzda duran, evlendiðimizde yanýmýzda olan kiþidir. Telefonda en sýk baðlantýlý olduðumuz, zamanýmýzý en fazla geçirdiðimiz kiþidir.
Benim önerim bu kategoride en az üç kiþinin olmasý. Fazlasýna itirazým yok. Hiç dostu olmamak veya dost kategorisinde sadece bir kiþiye sahip olmak risk faktörü. Bu durumda kiþinin sosyal izolasyon içinde olma olasýlýðý artýyor.
Arkadaþlarýmýz
Bu kategori ikinci halkayý gösteriyor. Arkadaþ olmak dost olmak ile tanýdýk olmak arasýnda bir yerde. Bu kiþiler bizim hayatýmýzda önemli yerleri var ama bu dostlarýmýz düzeyinde deðil. Onlarla muhabbet ediyoruz, vakit geçiriyoruz, haberleþiyoruz. Arkadaþ sayýmýzdaki alt sýnýr dost sayýsýnýn iki katý olmasýnda fayda var. Benim önerim alt sýnýrý 6 civarýnda tutmak þeklinde.
Tanýdýklarýmýz
Bu kategori duygusal baðlardan ziyade sosyal aðýmýzda olanlarý gösteriyor. Telefon rehberimizdeki kiþilerden oluþuyor. Adýný bildiðimiz, karþýlaþtýðýmýzda kýsa sohbetler ettiðimiz, bir iþ için karþýlýklý fikir alýþveriþte bulunduðumuz kiþiler. Sosyal aðýn geniþ olmasý sosyal etkinliðimiz açýsýndan iyi. Tanýdýklarýnýzýn fazla olmasý bir çeþit “sosyal sermaye” göstergesi. Sosyal aðlarýnýzýn geniþ olmasý paranýzýn çok olmasý gibi bir þey.
Sosyal bað yatýrýmcýsý olmak
Diðer bir mesele de dostluk, arkadaþlýk ve tanýdýk kategorilerinin dönemsel özellikler gösterebildiðini dikkate almak. Bu üç kategoriye girenler üniversite öncesinde, üniversite sýrasýnda, üniversite sonrasýnda, ileri yaþlarda deðiþebilir. Liste dinamik olmak zorunda. Listeye giren ve çýkanlarýn olmasý hem normal hem de gerekli. Listeden bazýlarýnýn düþmesi kaçýnýlmaz. Yeniler listeye girmediðinde listenin daralmasý da kaçýnýlmaz.
Üniversite bitimi ile dost ve arkadaþ çevresi daðýlmýþ, yenileri ikame etmediði için yalnýz kalmýþ çok sayýda insan öyküsü dinliyorum. Bu sebeple; dostluk, arkadaþlýk ve tanýdýklarýmýzý korumak ve geliþtirmek için çaba içinde olmak gerek. Nasýl paramýz için yatýrým planýmýz var ise, sosyal baðlarýmýz için de yatýrýmcý bir bakýþa ihtiyacýmýz var.
