Son aylarda döviz ve kur üzerinden yapýlan ekonomik baskýya getirilen önlemlerden birisi de artýk sözleþmelerin istisnalar haricinde mutlaka Türk Lirasý olarak yapýlma zorunluluðudur.
Özellikle AVM kiralarý, araç kiralarý, yabancý veya üst düzey personele dövizle yapýlan maaþ ödemeleri, hizmet ve satýþlarda da ithalata baðlý kalemlerin ödemelerinin dövizle belirlendiði sýklýkla görülmektedir.
13.09.2018 tarihli Resmî Gazete yayýnlanan 85 Sayýlý Cumhurbaþkaný Kararýyla iþ iliþkilerini etkileyen önemli bir deðiþiklik yapýlmýþtýr.
32 sayýlý Türk Parasýnýn Kýymetini Koruma Kararýnda yapýlan düzenlemeyle;
“Türkiye’de yerleþik kiþilerin, Bakanlýkça belirlenen haller dýþýnda, kendi aralarýndaki menkul, gayrimenkul alým satým, taþýt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iþ, hizmet ve eser sözleþmelerinde sözleþme bedeli ve bu sözleþmelerden kaynaklanan diðer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaþtýrýlamaz.” Hükmü getirilmiþtir.
Buna karara göre, 13 Eylül tarihinden itibaren 30 gün içerisinde iþ, hizmet ve eser sözleþmelerinde düzenlenen sözleþme bedeli döviz cinsinden belirlenmiþ ise Türk parasý olarak taraflarca yeniden düzenlenecektir.
Ancak Bakanlýk tarafýndan istisnalar düzenlenerek bu sektör ve iþlerde yine eskiden olduðu gibi dövizle iþlem yapýlmasý mümkün olacak.
Söz konusu karar, Türkiye’ de yerleþik yabancý ve Türk uyruklu tüm çalýþanlar ile iþyeri Türkiye’de faaliyet gösteren gerçek ya da tüzel kiþiliðe haiz ve Borçlar, Ýþ Kanunu, Deniz Ýþ Kanunu gibi tüm mevzuata tabi çalýþan ve tüm iþverenleri kapsamaktadýr. Bunun bir sonucu olarak,
- 13.09.2018 tarihi ve sonrasý tüm çalýþanlar ile Türk Lirasý üzerinden iþ sözleþmesi kurulmasý gerekecek.
- 13.09.2018 tarihi öncesi kurulan iþ sözleþmelerinin ise, 13.10.2018 tarihine kadar sözleþme bedelinin Türk Lirasý üzerinden revize edilmesi/tadil edilmesi ve 13.10.2018 sonrasý Türk Lirasý cinsinden ödenmesi gerekmektedir.
- 13.09.2018 tarihi öncesi kurulan iþ sözleþmelerinin karþýlýðý Türk Lirasý olarak belirlenecek tutar için, çalýþan ve iþverenin karþýlýklý olarak mutabakata vardýklarý bir kur üzerinden anlaþmasý gerekmektedir.
Bu anlaþmanýn, Ýþ Kanunun 22. Maddesi uyarýnca esaslý deðiþiklik olup olmadýðý konusu oldukça tartýþmalýdýr. Ancak söz konusu düzenleme bir Cumhurbaþkanlýðý Kararý ile getirildiðinden, iþveren ve çalýþanlar açýsýndan baðlayýcý olacaktýr. Bu sebeple, uygulanacak iki yöntem olacaktýr;
• Çalýþan ile karþýlýklý sözleþme tadili protokolü ile ücretin aralarýnda kararlaþtýrýlacak bir kur üzerinden Türk Lirasý olarak belirlenerek, taraflarýn karþýlýklý olarak anlaþmak suretiyle imza altýna almasý gerekiyor. Özellikle son aylarda dövizdeki yüksek artýþ sonrasý bazý firmalarýn çalýþanlarýyla anlaþarak sabit kur üzerinden ödeme yaptýklarý görülüyor. Çalýþan ile dövizin spekülatif yükseliþi sebebiyle, daha önce yapýlmýþ “sabit kura” dayanan anlaþma var ise, Türk Lirasý karþýlýðýnýn çalýþanla mutabýk kalýnmýþ sabit kur üzerinden gerçek ücret olarak belirlenerek ödenmeye devam edilebilecektir.
• Çalýþanýn ücretin Türk Lirasý olarak ödenmesi yönündeki deðiþikliði hiçbir suretle kabul etmemesi ve çalýþmaya devam etmesi halinde dahi, deðiþikliðin en geç hüküm doðuracaðý 13.10.2018 tarihinden sonrasý için Bakanlýk istisnasý olmadýðý sürece 13.10.2018 tarihli döviz kuru üzerinden Türk Lirasý karþýlýðýnýn ödenmesi gerekecektir.
