Yaz geliyor, iþletmelerde yaz stajlarý için görüþmeler de baþlýyor. 3308 Sayýlý Kanun’a göre, 10 ve daha fazla personel çalýþtýran iþletmeler, çalýþtýrdýklarý personel sayýsýnýn yüzde beþinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eðitim okul ve kurumu öðrencilerine beceri eðitim yaptýrmak zorundadýr. Yani 10’dan fazla çalýþaný olan tüm iþverenler için, stajyer çalýþtýrmak zorundadýr.
Üniversite öðrencileri stajlarýný, zorunlu staj, üniversite tarafýndan uygun bulunan zorunlu olmayan staj ve üniversiteden baðýmsýz olarak isteðe baðlý yapýlan staj olarak yapabilmektedirler.
3308 Sayýlý Kanun’a göre, meslek lisesi ve zorunlu staj olan (veya staj yapmasý uygun görülen) Yükseköðretim kurumu öðrencileri için staj süresine ait sigorta primleri okullarý tarafýndan ödenmektedir.
Staj dönemi SGK primi
Aday çýrak, çýrak ve öðrencinin eðitimi sýrasýnda iþyerinin kusuru halinde meydana gelecek iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýndan iþveren sorumludur. Ýþletmelerde beceri eðitimi gören öðrenciler, iþyerlerinin þartlarýna ve çalýþma düzenine uymak zorundadýrlar.
Ancak stajyer öðrencilere, Millî Eðitim Bakanlýðý Ortaöðretim Kurumlarý Yönetmeliði gereðince, sanayiye ait iþlerin dýþýndaki diðer sektörlerde mesleki eðitim, sektörün ve program türünün özelliði ile iklim þartlarý ve yýlýn belli zamanlarýnda çalýþan iþletmeler dikkate alýnarak, il istihdam ve mesleki eðitim kurulunun kararýyla saat 22:00’yi geçmemek üzere gece de yapýlabilmektedir. Mevzuat bu þekilde düzenlenmiþ olup, sektörel ya da iþe göre baþka bir ayrým yapýlmamýþtýr. Örneðin 10’dan fazla çalýþaný olan ancak fiziki bir ofisi olmayan ya da ofisi olan ancak stajyer çalýþtýrmaya uygun olmayan iþlerde de, bu yükümlülük aranmaktadýr.
Mevzuatýn bu anlamda güncellenmesi ve gerçekten stajlarýn, bir beceri eðitimi niteliðinde olmasý için sektör ve iþe göre ayrým yapýlmalý ve iþverenlerin yükümlülükleri bu doðrultuda belirlenmelidir.
Yükseköðrenimleri sýrasýnda staja tabi tutulan öðrencilerden okuduklarý eðitim kurumunda zorunlu staj þartý bulunanlar yanýnda okul tarafýndan staj yapmasý uygun görülen öðrenciler de staja baþladýklarý tarih itibariyle sigortalý sayýlacaklar ve sigorta primleri de okullarý tarafýndan ödenecektir.
Hangi stajyere ücret ödenecek?
Mesleki ve teknik eðitim yapan yükseköðretim kurumlarýnda (meslek yüksekokulu, Teknik Eðitim Fakültesi vb.) mesleki ve teknik eðitim okullarý öðrencilerinin staj yapmasý halinde yirmi ve üzerinde personel çalýþtýran iþyerlerinde net asgari ücretin yüzde 30’undan, yirmiden az personel çalýþtýran iþyerlerinde net asgari ücretin yüzde 15’inden az olmamak üzere ücret ödenmesi gerekmektedir.
3308 sayýlý kanun kapsamýnda olmayan üniversite öðrencilerine ise ücret ödenme zorunluluðu olmayýp, ücret ödenmesi halinde ise bu ücretten vergi kesilmesi gerekir. Sadece 3308 Sayýlý Kanun kapsamýndaki meslek yüksek okulu, teknik eðitim fakültesi vb. mesleki ve teknik eðitim veren yükseköðretim okullarý öðrencileri için ödenen ücretten vergi kesilmeyecektir. SGK primleri de belirlenen staj dönemi için okul tarafýndan ödenmektedir.
Staj zorunluluðu olmayan, yüksekokul tarafýndan staj yaptýrýlmayan ve iþverence bulunarak çalýþtýrýlan veya okullarýnýn haberi olmadan öðrencilerin baþvurusu ile yaptýrýlan stajlarda, üniversite öðrencilerinin adlarý stajyer de olsa Sosyal Güvenlik Kurumu açýsýndan stajyer olarak kabul edilmeleri mümkün olmadýðýndan, iþyerinde normal çalýþanlar gibi ücret ve sigorta primlerinin iþveren tarafýndan ödenmesi ve ödenen ücretten hem vergi, hem de sigorta priminin kesilmesi gerekmektedir.
Staj sigortasýnýn emekliliðe etkisi
Son olarak, staj döneminde ödenen sigorta primlerinin (malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortasý primleri ödenmediðinden) emeklilik açýsýndan baþlangýç tarihi kabul edilmediði gibi, gün sayýsý olarak da dikkate alýnmadýðýný belirtelim. Buna iliþkin bize de gelen çok sayýda okur talebi var, okurlarýmýz staj döneminin sigorta baþlangýcýna sayýlmasýný veya en azýndan staj süresini borçlanma hakký istiyor.
