Geliþen dünyaya ayak uydurmaya çalýþýrken stres altýnda kalmayan insan neredeyse yok. Artýk þu kýsacýk ömrümüze sýðdýrmak istediklerimizin sayýsý da arttý. Daha büyük baþarýlar istiyoruz, çocuklarýmýza daha iyi bir gelecek saðlamak istiyoruz, daha güzel evlerde yaþamak, daha iyi arabalara binmek istiyoruz. Hiçbir þeyin ‘azý’ ile yetinemez haldeyiz. Peki bu durumun sebep olduðu stresin farkýnda mýyýz? Nörobilim araþtýrmacýlarýndan oluþan bir topluluðun yaptýðý çalýþmanýn sonucuna göre sürekli stres altýnda yaþamanýn beyinde hasara sebep olabileceði tespit edildi. Dünyanýn en prestijli nörobilim dergilerinden olan Neurology’nin son sayýsýnda yayýmlanan çalýþmanýn sonuçlarý oldukça dikkat çekici.
Stres kandaki kortizol hormon seviyesini artýrýyor. Çalýþmanýn yürütücülerinden Prof. Dr. Seshadri’nin açýklamalarýna göre kanda düzeyi yükselen kortizol hormonu beyin hacminde küçülmeye neden olabiliyor. Beraberinde beyin fonksiyonlarýnda etkilenme ve hatta yapýlan nöropsikolojik test performanslarýnda düþmeye bile sebep oluyor. Strese maruz kalan kiþilerde henüz baþka bulgular görülmeden çok önce hafýza sorunlarý ve beyin küçülmesine rastlanabiliyor. Bu nedenle hayatýnýzdaki stresi azaltmak için hiçbir zaman geç deðil. Beyninizin diðer fonksiyonlarý bozulmadan bir an önce stres yükünüzü azaltýrsanýz kendinizi olabileceklerden korumuþ olursunuz.
Vücudumuz strese girdiðinde salýnan hormon olan kortizol genellikle bir tehlike sezdiðinde ‘Savaþ ya da kaç’ tepkisine neden olur. Hayatýmýz için tehdit kabul edebileceði bir durum olduðunda, mevcut tehdide odaklanabilmek için vücudumuzun bazý fonksiyonlarýný geri plana atar ya da durdurur. Enerjiden tasarruf edebilmek için bunu yapar. Kriz kabul edilen bu durum sona erdiðinde kortizol seviyesi düþer ve her þey eski haline döner. Eðer vücut hep tehdit altýnda hissederse, yani süregelen ve sonlanmayan bir stres söz konusu ise kortizol hep yüksek kalýr. Bu da kaygý bozukluklarý, kalp hastalýklarý, depresyon, kilo kaybý, baþ aðrýsý, uyku sorunlarý, konsantrasyon problemleri ve hafýza sorunlarýný tetikler.
Bu çalýþmada stresin orta yaþlýlar üzerindeki etkisine bakýlmýþ. Çalýþmaya 2231 katýlýmcý alýnmýþ. Katýlýmcýlarýn her birisine zihinsel bazý testler uygulanarak mevcut hafýza ve diðer zihinsel yetileri ölçülmüþ. Kandaki kortizol düzeylerine bakýlarak, beyin MR’leri de yapýlmýþ. Ayný kiþilere 8 yýl sonra ayný testler uygulanmýþ. Çalýþmanýn sonucunda yüksek kortizol seviyesine sahip olanlarýn hafýza sorunlarý yaþadýklarý ve beyin hacimlerinde azalma olduðu tespit edilmiþ. Ayrýca beyinin iki yarýsý arasýndaki iletiþimi saðlayan bölgenin daha fazla hasarlandýðý da tespit edilmiþ. Normal kortizol seviyesine sahip kiþilerin beyin hacmi 88,7 olarak ölçülürken, yüksek kortizol seviyesine sahip olanlarýnki 88,5 olarak ölçülmüþ. Kadýnlarda bu etkilerin daha fazla olduðu görülmüþ. Yani kadýnlar stres hormonu olan kortizolden daha fazla etkileniyorlar. Orta yaþta stresten bu kadar etkilenen beynin, ilerleyen yaþla birlikte daha kötü tablolara yol açabilecek sorunlarla karþýlaþabileceði aþikar. Þu an için yapýlabilecek en iyi þey stresi azaltmak ve stresten korunmak için önlemler geliþtirmek. Kaliteli uyku, düzenli beslenme ve egzersiz yapmak stresi azaltmamýza yardýmcý olabilecek önlemlerden birkaçý…
‘ALZHEIMER OKULU’ BAÞLADI!
Geçtiðimiz aylarda Türkiye’nin ilk ve tek Alzheimer Okulu’nun açýlmýþ olduðunu duyurmuþtum. Bu alanda uzun yýllar uðraþ veren bir nöroloji hekimi olarak Demans/Alzheimer hastalarýnýn yakýnlarý için böyle bir okul açabilmek hayalimdi ama destekleyen bir kurum bulamadýðým için gerçekleþtirememiþtim. Üsküdar Belediyesi’nin destekleriyle bu sene içerisinde eðitimleri üç ay süren Alzheimer Okulu’nu sosyal sorumluluk projesi olarak hayata geçirdik. Alzheimer Okulu hastalar için deðil hasta yakýnlarý için. Çünkü bu hastalýkla boðuþan hastalarýn yakýnlarý büyük zorluklar yaþýyorlar. Alzheimer Okulu’nda hastalýða dair týbbi bilgiler verilmesinin yaný sýra hastalarla iletiþim kurmanýn incelikleri, hastalarda geliþebilecek olan davranýþ bozukluklarýna nasýl çözümler getirebilecekleri ile ilgili bilgiler veriliyor. Her eðitim dönemi üç ay sürüyor. Yeni eðitim dönemi ise 26 Ekim’de baþladý. Dersler 15 gün aralýkla her Cuma 12.00-13.00 arasýnda Üsküdar Belediyesi’ne ait Engelsiz Yaþam Merkezi’nde yapýlacak. Hastalýða ilgi duyan, evde baktýðý hastasý olan ya da profesyonel olarak hastalara bakým veren saðlýk personelleri bu eðitime katýlabilirler. Eðitimler ücretsiz ve her dönem sonu sertifika veriliyor. Bu dönemin diðer derslerinin tarihleri:
9 Kasým
23 Kasým
7 Aralýk
21 Aralýk
4 Ocak
Ýhtiyacý olan hasta yakýnlarýný Alzheimer Okulu’na bekliyoruz.
HAFTANIN NÖROBÝLGÝSÝ
Emory Üniversitesi’nde yapýlan ve sonuçlarý yeni yayýmlanan bir araþtýrmaya göre köpeklerin beyinlerinde sahiplerinin öðrettiði kelime ve komutlarý anlamalarýný saðlayan bir alan mevcut. Köpekler sahiplerinin komutlarýný duyduklarýnda beyinde aktive olan alanla insanda aktive olan alan birbirlerine benzerlik gösteriyor.
