Gelişen dünyaya ayak uydurmaya çalışırken stres altında kalmayan insan neredeyse yok. Artık şu kısacık ömrümüze sığdırmak istediklerimizin sayısı da arttı. Daha büyük başarılar istiyoruz, çocuklarımıza daha iyi bir gelecek sağlamak istiyoruz, daha güzel evlerde yaşamak, daha iyi arabalara binmek istiyoruz. Hiçbir şeyin ‘azı’ ile yetinemez haldeyiz. Peki bu durumun sebep olduğu stresin farkında mıyız? Nörobilim araştırmacılarından oluşan bir topluluğun yaptığı çalışmanın sonucuna göre sürekli stres altında yaşamanın beyinde hasara sebep olabileceği tespit edildi. Dünyanın en prestijli nörobilim dergilerinden olan Neurology’nin son sayısında yayımlanan çalışmanın sonuçları oldukça dikkat çekici.
Stres kandaki kortizol hormon seviyesini artırıyor. Çalışmanın yürütücülerinden Prof. Dr. Seshadri’nin açıklamalarına göre kanda düzeyi yükselen kortizol hormonu beyin hacminde küçülmeye neden olabiliyor. Beraberinde beyin fonksiyonlarında etkilenme ve hatta yapılan nöropsikolojik test performanslarında düşmeye bile sebep oluyor. Strese maruz kalan kişilerde henüz başka bulgular görülmeden çok önce hafıza sorunları ve beyin küçülmesine rastlanabiliyor. Bu nedenle hayatınızdaki stresi azaltmak için hiçbir zaman geç değil. Beyninizin diğer fonksiyonları bozulmadan bir an önce stres yükünüzü azaltırsanız kendinizi olabileceklerden korumuş olursunuz.
Vücudumuz strese girdiğinde salınan hormon olan kortizol genellikle bir tehlike sezdiğinde ‘Savaş ya da kaç’ tepkisine neden olur. Hayatımız için tehdit kabul edebileceği bir durum olduğunda, mevcut tehdide odaklanabilmek için vücudumuzun bazı fonksiyonlarını geri plana atar ya da durdurur. Enerjiden tasarruf edebilmek için bunu yapar. Kriz kabul edilen bu durum sona erdiğinde kortizol seviyesi düşer ve her şey eski haline döner. Eğer vücut hep tehdit altında hissederse, yani süregelen ve sonlanmayan bir stres söz konusu ise kortizol hep yüksek kalır. Bu da kaygı bozuklukları, kalp hastalıkları, depresyon, kilo kaybı, baş ağrısı, uyku sorunları, konsantrasyon problemleri ve hafıza sorunlarını tetikler.
Bu çalışmada stresin orta yaşlılar üzerindeki etkisine bakılmış. Çalışmaya 2231 katılımcı alınmış. Katılımcıların her birisine zihinsel bazı testler uygulanarak mevcut hafıza ve diğer zihinsel yetileri ölçülmüş. Kandaki kortizol düzeylerine bakılarak, beyin MR’leri de yapılmış. Aynı kişilere 8 yıl sonra aynı testler uygulanmış. Çalışmanın sonucunda yüksek kortizol seviyesine sahip olanların hafıza sorunları yaşadıkları ve beyin hacimlerinde azalma olduğu tespit edilmiş. Ayrıca beyinin iki yarısı arasındaki iletişimi sağlayan bölgenin daha fazla hasarlandığı da tespit edilmiş. Normal kortizol seviyesine sahip kişilerin beyin hacmi 88,7 olarak ölçülürken, yüksek kortizol seviyesine sahip olanlarınki 88,5 olarak ölçülmüş. Kadınlarda bu etkilerin daha fazla olduğu görülmüş. Yani kadınlar stres hormonu olan kortizolden daha fazla etkileniyorlar. Orta yaşta stresten bu kadar etkilenen beynin, ilerleyen yaşla birlikte daha kötü tablolara yol açabilecek sorunlarla karşılaşabileceği aşikar. Şu an için yapılabilecek en iyi şey stresi azaltmak ve stresten korunmak için önlemler geliştirmek. Kaliteli uyku, düzenli beslenme ve egzersiz yapmak stresi azaltmamıza yardımcı olabilecek önlemlerden birkaçı…
‘ALZHEIMER OKULU’ BAŞLADI!
Geçtiğimiz aylarda Türkiye’nin ilk ve tek Alzheimer Okulu’nun açılmış olduğunu duyurmuştum. Bu alanda uzun yıllar uğraş veren bir nöroloji hekimi olarak Demans/Alzheimer hastalarının yakınları için böyle bir okul açabilmek hayalimdi ama destekleyen bir kurum bulamadığım için gerçekleştirememiştim. Üsküdar Belediyesi’nin destekleriyle bu sene içerisinde eğitimleri üç ay süren Alzheimer Okulu’nu sosyal sorumluluk projesi olarak hayata geçirdik. Alzheimer Okulu hastalar için değil hasta yakınları için. Çünkü bu hastalıkla boğuşan hastaların yakınları büyük zorluklar yaşıyorlar. Alzheimer Okulu’nda hastalığa dair tıbbi bilgiler verilmesinin yanı sıra hastalarla iletişim kurmanın incelikleri, hastalarda gelişebilecek olan davranış bozukluklarına nasıl çözümler getirebilecekleri ile ilgili bilgiler veriliyor. Her eğitim dönemi üç ay sürüyor. Yeni eğitim dönemi ise 26 Ekim’de başladı. Dersler 15 gün aralıkla her Cuma 12.00-13.00 arasında Üsküdar Belediyesi’ne ait Engelsiz Yaşam Merkezi’nde yapılacak. Hastalığa ilgi duyan, evde baktığı hastası olan ya da profesyonel olarak hastalara bakım veren sağlık personelleri bu eğitime katılabilirler. Eğitimler ücretsiz ve her dönem sonu sertifika veriliyor. Bu dönemin diğer derslerinin tarihleri:
9 Kasım
23 Kasım
7 Aralık
21 Aralık
4 Ocak
İhtiyacı olan hasta yakınlarını Alzheimer Okulu’na bekliyoruz.
HAFTANIN NÖROBİLGİSİ
Emory Üniversitesi’nde yapılan ve sonuçları yeni yayımlanan bir araştırmaya göre köpeklerin beyinlerinde sahiplerinin öğrettiği kelime ve komutları anlamalarını sağlayan bir alan mevcut. Köpekler sahiplerinin komutlarını duyduklarında beyinde aktive olan alanla insanda aktive olan alan birbirlerine benzerlik gösteriyor.
