Kasým Süleymani’nin kimliði konusu, günlerdir yazýlýp çizildi. Ýran’ýn, coðrafyadaki etki ve ilgi aðýrlýðýnýn fiili yansýmasý gibi de yorumlamamýz mümkündür.
Kasým Süleymani üzerinden son olayý analiz ederken, ABD’nin ve özellikle Ýsrail’in coðrafyadaki nihai hedefine de bakmamýz elzemdir.
ABD kamuoyundaki son bir kaç günlük yansýmalara baktýðýmýzda “Trump’ýn Süleymani hamlesi nasýl bir sonuca kapý açar” sorusuna bakmadan geçemeyiz. Askeri yöntemi kullanmadan önce caydýrýcý aðýrlýðýn Süleymani olayý örneðinde olduðu gibi, askeri yöntem yapýldýktan sonraki yansýmasý, kazanandan daha fazla kaybeden durumuna girmeyi saðlar.
ABD’nin uzun zamandan beri elinde kullanmak için tuttuðu mayýný kullanarak, karþý tarafýn hamlesine kapý açmýþ olmasý, beraberinde tedirginlik reflekslerini de devreye soktu.
Trump’ýn durmadan attýðý tvitlere baktýðýmýzda, “Ýran bir eylem yaparsa” cümlesi ile baþlayan ve kendini korumaya alma içerikli korunma refleksi, ciddi Amerikan endiþesinin de devrede olduðuna iþarettir.
Ýran’ýn imajýna ciddi darbe vurulduðu açýktýr. Ayrýca uzun zamandan beri Süleymani’nin vurulabilme ihtimali varken, þimdi gerçekleþtirilmesi “neyin nesidir” sorusunu da yanýt aramakta.
Trump; seçim öncesi kendi iç hesaplarýný dengeye oturtmak için bu adýmý attýysa, ileride daha aðýr ve olumsuz siyasi yansýmalara zemin oluþturdu!
Peki, Ýran nasýl bir cevap verebilir? Ýran devlet aklýnýn bin yýllýk geçmiþine baktýðýmýzda, Trump’ýn da dediði gibi “Ýran savaþý hiçbir zaman kazanamadý ama müzakere masasýnda hep baþarýlý oldu” orada kalýcý olma kabiliyeti, Süleymani olayý ile birlikte orta vadeye ertelenen refleksle karþýmýza çýkacaðýný anlamak mümkündür.
Þimdi Ýran, elindeki sadece kýsas retoriði ile birlikte, ABD’yi endiþeli gerilim noktasýna itekleyecek! Bu durum, Amerika’da iç dengeler açýsýndan etkileyici olacak. Ýran’la dostluk sloganlarýný, sýk sýk Amerika sokaklarýnda göreceðiz anlaþýlan! Çünkü Ýran’ýn eylemsiz, sadece söylemlere yönelik beyanlarýnýn ne zaman devreye gireceði korkusu, Amerikan kamuoyunu cidden düþündürecektir.
Ýran imajýna vurulmuþ derin darbeyle, muhakkak yeni adýmlar atmak zorundadýr. Aksi takdirde hem içeride, hem dýþarýda itibar kaybý ve siyaseten çöküþ sürecine yardým etmiþ olacak. Dolayýsý ile Ýran’ýn adýmlarý, nokta atýþý ve yeniden baþkan seçilmek isteyen Trump’ýn seçim dönemine denk gelmesini bile düþünebilir.
Peki, coðrafyadan asker çýkarma üzerine seçim kampanyasý sürdüren Trump’ýn, bu son hamlesi ile coðrafyada teyakkuz haline getirilen Amerikan güçlerine yeni takviyeler, nasýl gelecek vaadi vermekte? Trump uzun zamandýr askerleri savaþtýrmayacaðýný, Amerika’nýn fazladan ekonomik güç ve gayret sarf etmesinin aklýselim olmadýðýný, bu duruma gelinmesinde Obama yönetimini suçlu bulmasý retoriðiyle, siyaset inþasý gündemde.
Irak; ABD için de, Ýran için de vazgeçilmez bir mahreç! Çin’in bile Irak’la ilgili konuma gelmesi, ABD için nasýl bir hüsran motifi olduðunu anlamak zor deðil. Irak’ta; Ýran’ýn da yardýmlarý ile çöküþ süreci inþa eden ABD, neden Ýran’ý þimdi devre dýþý býrakma peþinde?
Ýsrail’in sessiz sakin bir tarafta oturduðunu düþünmüyoruz deðil mi? Ýran’la ABD arasýndaki gerilimi, kopma noktasýna itekleyen Ýsrail’i, asla unutmamakta yarar vardýr! Trump’ýn durmadan üst üste tehdit içerikli mesajlarýna, Ýran’ýn nasýl bir reaksiyon vereceði, þu an en fazla sorulan sorudur. Kültürel mirasa yönelik adýmlar atýlacaðý ile ilgili Trump’ýn mesajý, Amerikan kamuoyunda nasýl yanký bulur? Seçimleri, tüm bu savaþ söylemleri nasýl etkiler? Herkes endiþeli! Almanya, Japonya, Türkiye, Rusya... Kýsaca herkes! Sadece Ýsrail; Amerika’nýn her türlü kendini koruma hakkýndan bahsetmesi, sizce manidar deðil mi? Peki, bu söylem Ýran’ý harekete geçirir mi? Ýran’ýn anlýk reaksiyon vermeyeceði açýktýr. Söylediðimiz gibi, geleneðine baktýðýmýzda kýsasý soðuk halde almayý benimsemiþ yönteme sahiptir. Doðrudur, Ýran güvenilecek siyaset anlayýþýna sahip olmadý. Bölgesel sorunlarýn oluþmasýnda ABD kadar Ýran siyasetinin de yansýmasý söz konusudur. Durumu iyi olduðunda, sadece olaya kendi çýkarlarý noktasýndan bakar. Lakin her þeye raðmen bölgedeki istikrar; Ýran’la ABD arasýndaki gerilimin iniþe geçmesi gerektiðini dikte etmekte! Çünkü Ýran içinde bulunduðu alevi bertaraf etmek için herkesi, çevresini ve ötesini ateþe verecek kadar, kaybedecek hiçbir yanýnýn olmadýðýný bize halen göstermekte!
