Bu yazý kaleme alýndýðý saatlerde Cenevre’deki ikinci tur görüþmeleri de beklentileri karþýlamadan biteceðe benziyordu. BM Humus’un tahliyesi sýrasýnda Suriye hükümetince göz altýna alýnan 381 kiþinin akýbetini sorgulamakta, Amerika Rusya’yý Rusya Amerika’yý suçlamakta, muhalifler de üçüncü tur görüþmelerin olmasýný temenni etmekteydi.
Ama görünen iki tarafýn masaya oturup görüþmesi, kuþatma altýnda bulunanlara bir miktar insani yardým götürülmesi ve AFP’ye göre 611 kiþinin Humus’tan çýkartýlmasý dýþýnda elle tutulur bir þey elde edilmediðiydi. Suriye Cenevre’de gerçekleþen iki tur görüþme sýrasýnda günde yine ortalama 250 insanýný savaþa kurban verdi, insanlar yine komþu ülkelere iltica etti, El Kaide baðlantýlý gruplar yine zemin kazandý.
***
Kimsenin müdahale etmeye, Baas rejimini tehdit etmeye niyetinin olmadýðý, diplomatik süreç yaptýrým ya da mükafatla desteklenmediði sürece, bu sarmal devam edeceðe, kriz daha da derinleþeceðe benzer. En azýndan Esad rejiminin elindeki kimyasal silahlar imha edilene ve Suriye’deki istikrarsýzlýk Amerika’nýn, Avrupa’nýn çýkarlarýný tehdit edene kadar kriz derinleþerek sürecek ve bizi etkileyecek.
Belli ki Suriye sorununun etkisi sadece Gaziantep ya da diðer sýnýr yerleþim birimlerine göç eden Suriyelilerin yarattýðý ekonomik, soysal ve siyasal sorunlarla sýnýrlý kalmayacak. Kontrollü ya da kontrolsüz göç hemen her yerde olduðu gibi güvenlik sorunlarý yaratacak, toplumsal kýrýlmalarýn keskinleþmesine neden olacak. Türkiye Suriye sorununun içine çekilmeye, El Kaide’ye karþý savaþmaya zorlanacak. Kürt sorununu çözmek her geçen gün daha da zorlaþacak.
Hepsinin ötesinde de Batýlý müttefiklerimiz kendi güvenlik sorunlarýnýn faturasýný Türkiye’ye kesecek. Ýnternet ve HSYK düzenlemeleri, hapisteki gazeteci sayýlarýyla cazibesini yitiren Türkiye çok daha kolaylýkla hedef tahtasýna oturtulacak. Yürütmenin yargýyý denetimi olarak algýlanacak her adým Türkiye’nin yapmadýklarýndan da sorumlu tutulmasýna yol açacak.
Fransa þimdiden France 24 kanalýnýn genç muhabiri Charlotte Boitiaux vasýtasýyla El Kaide militanlarýnýn insani yönlerini keþfetmeye baþladý. Boitiaux Suriye’de savaþmaya giden eski bir tanýdýðýyla yaptýðý samimi mülakat emin olabilirsiniz ki sorumluluðun Türkiye gibi geçiþ ülkelerine yýkýlmasýnýn kapýsýný açtý. Yakýnda bu tür haber ve yorumlarýn çoðalacak, Türkiye’nin sýðýnmacýlar için yaptýklarý dahi unutulacak.
Evet, karamsar bir tablo çizdiðimin farkýndayým ama olan bitenler ne yazýk ki iyimser olmamý engelliyor. Muhalefetin Cenevre görüþmelerine getirdiði 24 maddelik geçiþ yönetimi eylem planý Baas rejiminin itirazlarý ve Rusya’nýn desteði yüzünden hayatiyet kazanamadý. Rejim ýsrarla “terörizmi”, yani silahlý muhalefeti ve onlara destek veren ülkeleri konuþmak istiyor.
***
Amerika ise Rusya’yý eleþtiriyor, Ürdün’e ekonomik yardým yapacaðýndan bahsediyor, muhalefete silah verebileceðinden söz ediyor. Fakat Debka’da yer alan bir habere göre ayný zamanda Bern’de rejimin mutlak destekçisi Ýran ile Suriye’yi müzakere ediyor. Avrupa deseniz zaten ortada yok. Fransa Cumhurbaþkaný Hollande Washington’a gittiðinde Suriye’yi de konuþmuþ ama anlaþýlan öylesine konuþmuþ.
Bu þartlar altýnda Türkiye’nin Suriye sorununun kolay kolay sona ermeyeceðini hesaba katarak strateji geliþtirmesi, Esad’la da konuþmayý denemesi, bölgesel dengeleri doðru okumasý, Ýsrail ile bir an önce barýþmak için elinden geleni yapmasý gerekiyor. Hepsinden önemlisi de kendi içindeki sorunlardan bir an önce kurtulmasý, demokratikleþmesi ve tekrar bölgesel cazibe merkezi haline gelmesi þart...
