Savaþ tamtamlarý çalar ve Suriye semalarýnda füzelerin ýslýk seslerinin iþitilmesi beklenirken diplomasi devreye girdi ve ortalýk sütlimana dönüverdi. Rusya ile ABD Suriye’nin elindeki kimyasal silâhlarý teslim etmesi þartýyla cezalandýrýlmasýndan vazgeçileceði konusunda anlaþtý... Beþþar Esad da, “Olur, uyarým” diyebildi.
ABD kamuoyunun Ortadoðu’da yeni bir savaþa karþý olmasý Barack Obama’nýn hareket alanýný kýsýtlýyordu; Rusya bunu deðerlendirip diplomatik üstünlüðü ele geçiriverdi. Dün, Vladimir Putin, New York Times’tan Obama’ya akýllar vererek zaferinin keyfini çýkarýyordu.
Türkiye? Komþusu Suriye’de ölü sayýsýnýn 100 bini aþmasý, tarihi eserler yýkýmý ve kapýsýna dayanmýþ 500 bine yakýn mülteci sebebiyle konuya özel ilgi duyan Türkiye bu hamleyle devre dýþý mý kaldý?
Her geliþmeyi iktidarýn kâr ve zarar hanesine bakarak deðerlendirip olumsuz geliþmelerden zevk duyanlar üstüne basa basa “Türkiye kaybetti” diyorlar... Birkaç gün öncesine kadar Amerikan uçaklarýndan atýlacak füzelerin cinsini cibiliyetini uzun uzun anlatma öngörüsüzlüklerini unutturmaya çalýþarak...
Kaybetti mi Türkiye?
Rusya’nýn diplomatik hamlesi ABD’nin iþine geliyor. Sonuçta iki ülke, ABD ve Rusya, Suriye’de uzayýp giden iç-savaþtan fazla rahatsýz deðil. Ortadoðu’nun istikrara kavuþmasý, halkýn seçtiði temsilciler eliyle ülkelerin yönetilmesi, eskisi kadar cazip görünmüyor her ikisine de...
Varýlan mutabakat kimyasal silâhlarýn kullanýmýný imkânsýz hale getirebilir; ancak iç-savaþýn tahribatýný azaltmayý amaçlamadýðý da ortada. Zaten, Suriye’de iç-savaþýn sona ermesini gönülden isteyen Türkiye dýþýnda ülke de galiba yok...
Ne olacak? Türkiye hep devre dýþý mý kalacak?
Aslýna bakýlýrsa ‘diplomasi’ yoluyla çözüm arayýþýna girilmesi Türkiye için de yeni fýrsatlara kapý aralýyor...
Ne istiyor Türkiye? Ýç-savaþýn sona ermesini ve komþu ülke için istikrar arayýþlarýnýn baþlatýlarak yönetimde deðiþikliðe gidilmesini deðil mi? Obama’nýn ‘kýrmýzý çizgi’ saydýðý nükleer silâhlarý kullandýðý iyice görülen Baas yönetimiyle yola devamý herhalde ABD de istemez. Her ne kadar bulduðu formülle askeri müdahaleyi durdurmuþ olsa da, koruyup kolladýðý Þam rejiminin imajýnýn iyice kirlendiðinin Rusya da farkýnda.
Þam rejimi varýlan mutabakatý halkýný öldürmeye devam etmesi için ‘beyaz kart’ sayacak da, ABD ve Rusya bundan böyle de dökülecek kanlarý izlemekle yetinecek mi?
Acele ateþkes saðlanmasý ve Suriye’de normalleþmeye dönülmesi için çaba gösterilmesi gerekiyor...
Diplomasi bunun için var iþte ve askeri müdahale vartasýnýn atlatýldýðý günümüz ortamýnda bunu en iyi Türkiye baþarabilir...
Taraflarýn hasssasiyetlerinin belli olduðu noktalarda bunlarý gözeten bir çýkýþ formulü her zaman bulunabilir. Türkiye Suriye ile savaþ halinde deðil; kaldý ki, savaþ halindeki ülkeler arasýnda bile zaman zaman farklý kanallardan yararlanýlarak görüþüldüðünü biliyoruz. Türkiye’nin vereceði güvence, savaþýn devamýnda çýkarý olan ülkelerinkinden daha ikna edici olabilir. Savaþ-sonrasý dönemle ilgili —baþta ABD ve Rusya olmak üzere— uluslararasý câmianýn kaygýlarýný da Türkiye giderebilir...
Bu yolda arayýþlar baþlamýþsa hiç þaþýrmam.
