Irak ve Suriye gündemi hareketli. Sýnýrýmýzýn hemen ötesinde yaþanan çatýþmalarý yerel unsurlarýn mücadelesi olarak görmek yanlýþ olur.
Irak ve Suriye'de yaþanan istikrarsýz alanlar çatýþmaya müsait bir zemin oluþturuyor. Bugünlerde Deyrizor'daki gerilim SDG projesinin çöktüðünün ispatý. YPG ve Arap aþiretlerini birleþtirme projesi uzun yýllar süren bir çalýþmaydý. Ancak YPG'nin varoluþu bir düzen kurmaktan ziyade ötekini yok etme üzerine inþa edildi.
Bugünlerde YPG ile Arap aþiretleri arasýndaki çatýþma yalnýzca Deyrizor'da deðil. Rakka ve Haseke gibi þehirlerin çevresine de çatýþmalar yayýldý. Çatýþmanýn geniþlemesi neticesinde Irak-Suriye sýnýrýndan geçiþlerin aksamasý Ýran'ýn Þam'a ve Lübnan'a olan ulaþýmýný da kesiyor.
Meselenin çok boyutu olduðu bir gerçek. Rusya-Ýran iliþkisine darbe indirmek isteyen ABD, Arap aþiretlerin Irak-Suriye sýnýrýnda etkili olmasýný istiyor. Tahran-Þam yolundaki sevkiyatlarýn engellenmesi elbette birçok mesaj içeriyor.
Suriye sahasýný yakinen takip eden gazeteci dostumuz Mete Sohtaoðlu aylar önce, ABD'nin zamaný gelince Arap aþiretleriyle anlaþacaðýný ve Ýran'a karþý YPG'siz bir plan uygulayacaðýný vurgulamýþtý.
Yaþanan geliþmeleri Rusya'nýn Wagner sonrasý zayýflayan elini bükmek, Doðu Akdeniz'deki Þam yönetimini etkisizleþtirmek ve Tahran'ýn sahadaki militanlarýný ilk olarak Suriye'den çekilmeye zorlamak olarak okuyabiliriz. Sahada ABD ve Ýsrail'in istihbarat paylaþýmý yaparak sessiz bir koordinasyon içinde olduðu da bilinen bir gerçek.
ABD'nin Ýran'a karþý niçin YPG'siz bir formül arayýþýnda olduðunu izah etmemize gerek yok. Bugün Dýþiþleri Bakaný Hakan Fidan'ýn açýklamasýndan sonra Baðdat Büyükelçimiz Ali Rýza Güney, ABD Baðdat Büyükelçisi Alina Romanowski'yi aðýrladý.
Bu yazýyý yazdýðým akþam saatlerinde Türk ve ABD Genelkurmay baþkanlarý bir telefon görüþmesi gerçekleþtirdi. Bu görüþmelerin ana gündeminin de Irak ve Suriye'deki geliþmeler olduðu kanaatindeyim.
Ankara'nýn öngörüsü
Ankara sahayý nokta nokta bildiði için geliþmelerin nereye varacaðýný öngörüyordu. YPG-SDG yapýlanmasýndaki çarpýklýklar bilgi notlarýyla Ankara'ya ulaþýyordu. Deyrizor'da yaþananlarý Türkiye'ye mâletmek doðru olmaz. Bölgenin demografik yapýsý ve kurulmaya çalýþan çarpýk düzenin yürümeyeceði en baþýndan belliydi. Nitekim Arap aþiretler durdurulamayacak kadar gerildiler.
Avrupa Birliði (AB) Komisyonu'nun Komþuluk ve Geniþlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi'yi aðýrlayan Türk Dýþiþleri Bakaný Fidan, basýna yaptýðý açýklamada Ankara'nýn bakýþýný dile getirdi: "Kimsenin topraðýndan sürülmemesi ve baþkasýnýn boyunduruðuna girmemesi. Yani Araplarýn, Türkmenlerin, Kürtlerin herkesin bulunduklarý yerde yaþamasý önemli. Fakat, Amerikan destekli YPG'nin Arap topraklarýný iþgal ederek, özellikle onlarý boyunduruk altýna almasý neticesinde, yani uzun zaman önce biz bu türden giriþimlerin baþlayacaðýný öngörüyorduk. Bunlar maalesef uzun süreli iki toplum arasýnda kan davasýna dönüþecek sonuçlarý da beraberinde getirmekte. YPG terörü, PKK terörü bir gün ortadan kalkacak ama hem Amerika'nýn hem YPG'nin hep beraber Kürtlerle Araplar arasýna ektikleri fitne tohumlarýnýn tedavisi, rehabilitasyonu uzun yýllar alacak. Biz buradan tekrar sesleniyoruz, özellikle Amerika Birleþik Devletleri'ne ve diðer ilgili devletlere: 'Bölgede özellikle Araplarýn YPG eliyle baský altýna alýnmasý politikasýna son verilmeli. YPG terörünün bölgede meþru bir güçmüþ gibi gösterilmesi ve bunun bir baský aracý haline dönüþtürülmesi artýk bir son bulmalý. Yani bu son bulma eðer olmazsa (Deyrizor'da) bu gördüðümüz çatýþmalar sadece bir baþlangýç. Yani bölgemiz için daha tehlikeli senaryolarýn olmasýný öngörmek kaçýnýlmaz. Biz hem sýnýr güvenliðimizle ilgili hem dost unsurlarýmýzýn güvenliðiyle her türlü tedbiri alýyoruz. Orada bir sýkýntýmýz yok. Sadece oradaki çatýþmalarý þu anda yakýndan takip ediyoruz."
Ankara'nýn önümüzdeki dönemde Irak'ta ve Suriye'de istikrar için etkin olacaðýný ancak bu sürecin pek de kolay olmayacaðýný söyleyebiliriz. Bölgede Arap-Kürt-Türkmen-Þii-Sünni ayrýmý yapmadan herkese istikrar modeli olan Ankara'nýn tarihsel misyonu, çatýþmalarý ortadan kaldýrmak ve bölgedeki bozguncu unsurlarý tasfiye etmek. Suriye'deki harekat bölgeleri ve buralarda inþâ edilen sahalar bugüne dek bunun en bariz kanýtý oldu.
