Klinik çalýþmalara göre kilo kontrolü ve kalp-damar hastalýklarýnda riskli olduðu düþünülen süt ve süt ürünleri, tahmin edilenin aksine kan lipit, þeker ve kolesterol seviyelerini düþürüyor. Yüksek tansiyonun kontrolünde de yararlý.
Süt ve süt ürünlerinin doymuþ yað ve kolesterol taþýmasý nedeniyle kalp ve damar hastalarýnda risk oluþturacaðý yönünde bir düþünce bulunuyor. Ancak süt yaðýndaki orta ve kýsa zincirli yað asitlerinin iyi huylu kolesterol (HDL) üzerinde olumlu etkilerine baðlý olarak koruyucu rol oynadýðý bildirilmektedir. Ayrýca sütteki proteinler, yaðlar ve kalsiyumun kan basýncýnýn düþürülmesinde, iltihap proteinlerinin dengelenmesi ve tip-2 þeker hastalýðý riskinin azaltýlmasýn yararlý olabileceði yönünde kanýtlar bulunmaktadýr. Yürütülen çalýþmalar deðerlendirildiðinde süt ürünleri tüketiminin artýþý ile kalp ve damar hastalýklarý, inme ve þeker hastalýðýna baðlý risklerin azaltýlabileceði öngörülmektedir.
Yürütülen bir çalýþmada gönüllülere altý ay süresince günde 1 litre çeþitli içecekler verilerek kan ve vücut yað deðerlerindeki deðiþim izlenmiþ. Günde 1 litre þekerli su içirilen gönüllülerde iskelet kaslarý ve karaciðerde yaðlanma, organlarýn etrafýnda yað birikiminin yaný sýra kan lipit deðerlerinde yüzde 32 ve toplam kolesterol deðerinde yüzde 11 artýþ gözlemlenmiþ. Buna karþýlýk yaðý alýnmýþ süt verilen gönüllülerde bu deðerler su ile ayný bulunmuþ.
Peynire iade-i itibar
Diðer taraftan, yüksek yað oranýna sahip peynir tüketiminin de serum kolesterol seviyesini artýrmasý ve dolayýsýyla kalp ve damar hastalýklarýna baðlý riskleri artýracaðý düþünülebilir.
Bir peynir ülkesi olan Hollanda’da 10 yýl süreyle 120 bin 852 kiþiyi kapsayan bir izleme çalýþmasýnda damarlarda pýhtý oluþumuna baðlý kalp-damar hastalýklarý nedeniyle ölümlerle peynir tüketimi arasýnda herhangi bir iliþki tespit edilemediði bildirilmektedir. Bir baþka çalýþmada altý hafta süreyle eþit miktarda yað içeren peynir ve tereyaðý verilen gönüllülerde kolesterol düzeylerinin (toplam, LDL ve HDL) tereyaðý verilenlere göre çok daha düþük olduðu tespit edilmiþ. Peynirin kolesterol seviyesini yükseltmemesi, peynirin kalsiyum içeriði ile açýklanýyor. Süt ve peynirin içindeki kalsiyumun, yaðýn emilimini engelleyici özelliði metabolik sendrom ve kalp-damar hastalarýnda yemek sonrasý artan lipit deðerlerinin önlenmesi bakýmýndan da yararlý.
Diðer taraftan, hastalara dýþarýdan kalsiyum karbonat verilmiþ. Fakat bu hastalarda sütün içerisindeki kalsiyumun saðladýðý etki gözlenmemiþ. Bunun muhtemelen sütteki kalsiyumun þekli veya süt içerisinde bulunan bazý bileþenlere baðlý olabileceði düþünülmektedir.
Tansiyonu dengeliyor
Süt ürünlerinin yüksek tansiyon üzerinde de olumlu etkileri bulunduðu bildirilmektedir. Özellikle yoðurt gibi fermente süt ürünleri içerisinde bulunan süt proteinlerinin parçalanmasý ile meydana gelen laktotripeptitlerin (izolösin-prolin-prolin veya valin-prolin-prolin yapýsýnda) tansiyonu düþürdüðü yürütülen klinik çalýþmalarla gösterilmiþtir. Bu bakýmdan hafif tansiyon hastalarýnda diyetin bir parçasý olarak yoðurt ve fermente süt ürünleri önerilmesi yararlý olabilir.
Görünen o ki bizler daha iyi lezzet arayýþýyla besinleri iþlemlere tabi tutarak bazý bileþenlerini uzaklaþtýrdýkça zararlý etkileri ortaya çýkýyor.
