Baþkan Erdoðan anayasa çýkýþýyla muhalefeti yine ters köþe yaptý.
Slogan mahiyetinde kurduklarý cümlelerin ötesinde herhangi bir çözüm önerisi sunmuyor olsalar da muhalefetin, yargý, yasama ve benzeri konularda kimi haklý eleþtirileri var.
Baþkanlýk sistemi yeni olduðu için eksiklikleri aksaklýklarý yoktur denemez. Bizzat Baþkan Erdoðan'ýn kendisi 21 Temmuz 2020 tarihinde ikinci yýl konuþmasýnda makul tekliflere açýk olduðunu, "Cumhurbaþkanlýðý Hükümet Sistemi ile birlikte yönetim yapýmýzda köklü deðiþikliklere gittik. Tabii bu yönetim sistemi, gerek ve ihtiyaç duyulduðunda her türlü deðiþikliðin süratle yapýlabilmesine imkân saðlayan dinamik bir sistemdir. Hayatýmýzýn hiçbir döneminde olmadýðý gibi þimdi de, "Biz yaptýk öyleyse en doðrusu budur" gibi bir inatlaþmaya girmiyoruz. Daha iyisini, daha efdalini, daha güzelini bulduðumuzda her türlü deðiþime gönlümüz de, siyasetimiz de açýktýr." diyerek ilan etmiþti.
Yeni anayasa teklifiyle Baþkan Erdoðan aslýnda muhalefetin reddetmemesi gereken ve hemen girmesi gereken bir kapý açtý.
Muhalefetin meclis aritmetiði itibarýyla eleþtirdikleri konularda deðiþiklik yapacak anayasa bir kenara kanun çýkaracak gücü bile yok.
Yeni anayasa teklifi onlara taleplerini gerçekleþtirebilecekleri bir zemin hazýrlamýþ oluyor.
Çünkü Baþkan Erdoðan bir anayasa metni dayatmýyor; aksine bütün siyasi partilerin katýlýmýyla ve yine toplumdaki teklif sunabilecek her kesimin iþtirakiyle bir anayasa yapmayý teklif ediyor.
Fakat biri 'ikinci cumhuriyet mi olacak?', bir diðeri 'önce mevcut anayasayý uygula' diyerek ve hepsi birden 'parlamenter sistem kýrmýzý çizgimizdir' diyerek ipe sun seriyorlar.
Oysa yürütme baþlýðýný seçim sonrasýna býrakýp anayasanýn diðer kýsýmlarýný yeniden yazabilirler.
Muhalefet iddia ettiði demokratikleþmeyi, ifade özgürlüðünü, hukukun üstünlüðünü, yasamaný etkinliðini, siyasi partiler kanununu ve diðer iddialarýný anayasa komisyonunda somutlaþtýrabilirler.
Cumhur Ýtitfaký'nýn baþkanlýk sistemini, Millet Ýtifaký'nýn parlamenter sistemi kýrmýzý çizgi olarak göstermesini anlayýþla karþýlarým ama kýrmýzý çizgiler korunarak da masaya oturabilirler.
Eleþtirilerinde haklý olduðuna inanan ve gerçekten çözüm önerisi bulunan bir muhalefet, 'Tamam buyurun çalýþalým deðiþtirebildiðimiz kadar maddeyi deðiþtirir, demokratikleþtirme hedefimin tamamýna deðilse de önemli bir kýsmýna kavuþmuþ olurum.' der/demelidir.
Tamamý elde edilemeyenin tamamý terkedilmez diye bir kural vardýr.
2013 yýlýnda her partinin eþit üyeyle temsil edildiði Anayasa Uzlaþma Komisyonu maalesef bu kuralý es geçtiði için üzerinde mutabakata varýlan 59 madde meclise ve millete sunulamadý.
Çünkü bu komisyon kendisini iki engelleyici þart ile baðlamýþtý.
Birinci engel 'her maddenin ittifakla kabul edilmesidir' ki bu þart 59 maddenin ötesine geçmeyi bu yüzden baþaramamýþtýr, baþaramazdý da.
Dünyada tüm taraflarýn ittifakýyla yapýlmýþ bir anayasa yoktur. Týpký mecliste kabul oranýnda olduðu gibi üçte iki veya beþte dört gibi bir esneklik getirilebilirdi. Bu yapýlmadý onun için 59 maddede týkandý.
Aslýnda o 59 madde meclise sunulsaydý, referanduma bile gerek olmadan yasalaþacaktý. Bu da yapýlmadý çünkü ikinci engel 'tüm maddeler bitmeden kýsmen meclise sunulmayacak' diye bir karar alýnmýþ olmasýydý.
Bu iki þart ittifakla yazýlan 59 maddenin yasalaþmasýný da engellemiþti.
'Tamamý elde edilemeyenin tamamý terkedilmez' kuralý derken bunu kastediyorum.
Ve diyorum ki madem yürütme konusunda taraflar taviz vermeye yanaþmýyorlar, o zaman yürütme maddeleri haricinde kalan ve baþkanlýk ile parlamenter sistemde farklýlýk arz etmeyen alanlar pek âlâ düzenlenebilir.
O yüzden yeni anayasa teklifi muhalefetin önüne -varsa hazýrlýðý- tekliflerini somutlaþtýrabileceði bir fýrsatý altýn tepside sunmuþ oluyor.
Þu anda zaten referandum ile de kabul edilmiþ baþkanlýk sistemi yürürlüktedir. Yapýlacak anayasa çalýþmasýnda bu bölüm atlanýr diðer bölümler muhalefetle birlikte yazýlýrsa referanduma da gerek kalmadan mecliste yasalaþýr.
Anlaþmazlýk konusu olan yürütme -baþkanlýk ve parlamenter sistem- maddeleri 2023 seçimleri sonrasýna ertelenir.
Muhalefet sistemi deðiþtirecek yeterli desteði alýr, halk da onaylarsa buna kimsenin itirazý olmaz, olamaz. Ama önce eteðindeki taþlarý dökerek anayasa çalýþmasý konusunda esnek davranmalýdýr.
Sistemi deðiþtirecek gücü elde edemezse -ki edemeyeceði görülüyor- mevcut sistemi güçlendirecek teklifler sunarak makul bir siyasete yelken açmalýdýr.
Yok bu þartlarda anayasa çalýþmasýna katýlmayýz derlerse -ki þu anda öyle görülüyor- iktidar zaten 'Ýnsan Odaklý Ýnsan Haklarý Eylem Planýný' hazýrlamýþ, 128'ini kanun ile, 60'ýný yönetmelikle, 186'sýný idari faaliyetle hayata geçirmeyi planladýðý 49 hedefe kilitlenmiþ durumdadýr.
Bu durumda kimin nal toplayacaðýný söylemeye hacet var mý?!
