Þeker endüstrisi o kadar güçlü ki tartýþmaya baþlamak için bile uzun yýlarýn geçmesi gerekti. Uzmanlarýn fikir ayrýlýðý devam ederken, þekerden saðlýðýný kaybeden sýradan vatandaþ bile bu konuda profesör oldu.
Gün geçmiyor ki tatlandýrýcýlarla ilgili soru gelmesin bana. Sosyal ve yazýlý medyada birbirinin zýttý, yýðýn halinde bilgi var. Diðer taraftan her satýcý kendi ürününü, benimki zararsýz diye pazarlamaya çalýþýyor. O halde gelin, rafine þekere alternatif gösterilen tatlandýrýcýlarýn ne olduðu? sorusuna cevap arayarak iþe baþlayalým.
Beynimiz, anne sütüyle birlikte þekere merhaba diyor. Beynimiz için gerekli enerjiyi, anne sütünden ve pek çok doðal besinden dönüþtürdüðümüz þekerle alýyoruz. Þeker, düþünmemiz, saðlýklý yaþamamýz için en gerekli. Doðal yollarla aldýðýmýz þekerde hasta olmadýðýmýz sürece sorun yok. Ama dedim ya þeker var, þeker var. Biz ne zamanki onu rafine hale getirdik, iþler o zaman karýþmaya baþladý. Çünkü rafine þeker, besin bile deðil. Kalp hastalýklarýndan, tansiyona, þekerden hipoglisemiye kadar birçok rahatsýzlýða kapý açtý. Þekerin bu yan etkilerini idrak etmemiz yüz yýl sürdü. Bir de bütün bunlarýn üstüne mýsýr þurubunun hazýr gýdalarda þeker niyetine kullanýlmasý meseleye tüy dikti.
Þimdi geldiðimiz noktada rafine þekeri hayattan çýkartmak en azýndan kýsa vadede bir hayal. Tüm market ürünleri, rafine þekerli, mýsýr þurubundan yapýlmýþ ürünlerle dolu. Büyük markalar rafine þekere her gün daha fazla yatýrým yapýyor. Peki bu durumda geçen gün þekeri yükselen siz ne yapacaksýnýz? Çocuðunu saðlýklý büyütmek isteyen, onun obez olmasýndan korkan anne ne yapacak? Sadece biz deðil tüm dünya þeker krizinde. Geliþmiþ ülkelerin okuyan, araþtýran vatandaþlarý bir süredir þeker meselesine cevap arýyor.
Bilim kendini geliþtirir. Ama bunu yaparken bir gün beyaz dediðine ertesi gün kara da diyebilir. Deðil iþlenmiþ ürünler; yumurta, ýspanak ve portakala neler yaptýk biz. Buðdayýn bile genetiðiyle oynamýþýz da haberimiz yeni oldu. Pancar gibi vitaminli bir ürünü rafine þeker haline getirip soframýzý zehirle sývamýþýz.
Agave þurubu için üç neden
Þimdilerde bilinçli tüketici bunlara cevap arýyor. Bir þeyler deðiþiyor peki siz bu deðiþimde nerede olmak istersiniz? Bu arada bana sorulan en büyük soruya cevap geliyor: Benim agave þurubunu seçmemin nedeni: Bir, lezzeti deðiþtirmiyor; iki, rafine þeker yediðim andaki gibi kendimi hastanelik hissetmiyorum; üç, baðýmlýlýk yapmýyor. Yarýn bilim dünyasý yeni bir araþtýrmayla karþýma çýkabilir. O güne kadar metabolizmama güvenmem gerekiyor. Agaveyi ben tüketiyorum siz de tüketin demem ancak þunu söyleyebilirim: Þeker bize gerekli ama doðal olaný. Rahatsýzlýðýnýz yoksa bol lifli þekerli doðal ürünleri makul ölçülerde mutlaka yiyin. Aklýn yolu bir. Popülaritesini yükseltmek için sivri çýkýþlar yapanlara profesör olsa bile güvenmiyorum. Diðer taraftan bu karmaþadan yararlanmak isteyen uyanýklarýn yaptýðý hurma þurubu gibi özünü kaybetmiþ rafine ürünlerin rafine þekere alternatif gösterilmesini de hiç uygun bulmuyorum. Hurma belki de en vitaminli meyve ama rafine olunca pancarmýþ, hurmaymýþ fark etmiyor...
Þimdi gelin Türkiye’de konunun iki önemli isminin þeker ve tatlandýrýcý bilmecesine nasýl baktýðýna bakalým.
Hepsini kötülemek yanlýþ olur
Prof. Dr. Erdem Yeþilada’ya göre son günlerde þeker karþýtý söylemler doktorlar ateþle oynuyor. Çünkü doðal þekeri aldýðýmýz doðal maddelerin lifli yapýsý glisemik indeksi etkileyen faktörler. Tümü için “Kullanýlamaz” demek büyük yanlýþ. Týpký ekmekteki gibi. Ekmek de tüm karbonhidrat grubu gibi kanda þekere dönüþmekte. Yeþilada’ya göre ekmeðin endüstriyel olanýyla ekþi mayalý deðirmen unuyla yapýlanýný bir tutup ayný kefeye koymak akýl almaz bir tutum ve insanlarýn saðlýðýyla oynanýyor.
Yeþilada tatlandýrýcý meselesinde sentetiklere itibar etmiyor, daha çok meyan kökünü tercih ediyor. Yeþilada, bunun sakarozdan 60 defa daha tatlý olduðunun altýný çiziyor. Gerçek balýn ise en iyi tatlandýrýcýlardan biri olduðunu, bitki çaylarýna ilavesiyle antioksidan etkisini yeþil çayýn bile dört misli, ýhlamurun 54 misli artýrdýðýný tespit ettiklerini söylüyor.
Doðal olaný kararýnda tüketin
Endokrinoloji ve metabolizma hastalýklarý ve iç hastalýklarý uzmaný Erdal Duman ise bazý tatlandýrýcýlarýn güvenilirliðinin kanýtlandýðýný ve þeker alternatifi olarak kullanýmýnýn yaygýnlaþtýðýný söylüyor. Ama stevia ve agave için gerçekte ellerinde yeterli klinik çalýþma bulunmadýðýndan kesin sonuçlar çýkarmanýn mümkün olmadýðýný ekliyor. Duman’ýn verdiði bilgiye göre en son Avrupa Gýda Güvenliði Otoritesi (EFSA) raporunda çok tartýþýlan tatlandýrýcýlardan aspartam için bile tüketim açýsýndan herhangi bir sakýncasý olmadýðý, yapýlan çalýþmalarýn herhangi bir kanser türüyle iliþkisinin bulunmadýðýný gösteriyor. Ancak tatlandýrýcý tüketiminde güvenilir alým düzeyinin önemli olduðunun altýný çiziyor. Duman “Þeker ihtiyacý için doðal gýdayý kararýnda tüketmek en doðrusu” diyor.
