ÞENTOP: Barajý aþmak yahut AK Parti-MHP ittifaký baþarýsýz olsun diye ittifak arayýþýndalar. Olabilir. Ama AK Parti ile MHP ittifaký yüzde 50+1 için yapýlmýþ deðildir. Arkasýnda 15 Temmuz’da oluþmuþ anlamlý bir birliktelik var.
15 TEMMUZ DURUÞU TAPUYA TESCÝL EDÝLÝYOR
Haftaya bugün 16 Nisan’ýn sene-i devriyesi. Bir yandan da 2019 seçimleri yaklaþmakta. Referandumda anayasal hüküm haline gelen cumhurbaþkanlýðý hükümet sisteminin mevcut sisteme uyumu için Meclis çalýþmakta. Uyum yasalarýnýn ilki seçim güvenliðini ve seçim ittifakýna iliþkin 26 maddelik kanun TBMM’nden geçti. Yürütmeye dair düzenlemeler dahil kapsamlý bir çalýþma sürüyor. Tamamlandýðýnda Nisan sonuna dek Meclis’e gelmesi bekleniyor. Geriye doðru en az on yýllýk bir sürecin netice evresindeyiz lakin esasen biz bu iþin neresindeyiz? AK Parti Ýstanbul Milletvekili, TBMM Anayasa Komisyonu Baþkaný, AK Parti-MHP arasýnda üçer kiþiden oluþan Milli Mutabakat Komisyonu’nun üyesi Prof. Dr. Mustafa Þentop’a sordum.
Türkiye 16 Nisan 2017’de cumhurbaþkanlýðý hükümet sistemine karar verdi. Referandumdan önce baþlayan AK Parti MHP ittifakýnýn devamý da getirildi, uyum yasalarý için birlikte çalýþýlýyor?
Somut olarak yaptýðýmýz ilk deðiþiklik, yerel seçimlerle ve seçim güvenliðiyle ilgili deðiþikliklerdi. Bir bölümü de seçim ittifakýyla ilgiliydi. Seçim ittifaký doðru açýdan bakarsak sistem deðiþikliðiyle alakalýdýr. Basitçe ifade edersek Cumhurbaþkanlýðý yani iktidarýn belirlendiði yürütme seçiminde yüzde 50’nin üzerinde bir oy gerekli. Bu, siyasi partilerin birlikte hareket etmesini zorunlu kýlýyor. Devamý mahiyetinde, milletvekili seçimlerine de sarkacak. Hükümet sistemi deðiþikliði Türkiye’de siyasi partilerin birlikte hareket etmesini zorunlu kýlacak bir tablo ortaya çýkaracak.
ÝTTÝFAK DÜZENLEMESÝ HÝLEYÝ BÝTÝRMEK ÝÇÝN
- Mevcutta durum nasýldý?
Mevcut sistemdeki hükümlere dokunmadan ayný normun devamýna izin verseydik siyasi partilerin birlikte hareketinin legal bir zemini olmayacaðý gibi, kanunen yasak olduðu için kanuna karþý hile yoluyla bunlarýn yapýlmasýný temin etmiþ olacaktýk. Bu bakýmdan sistem deðiþikliðinin zorunlu bir sonucudur ittifak konusu. Biz kanunlardaki partilerin birlikte hareket etmesini yasaklayan hükümleri kaldýrdýk ve birlikte harekete imkan saðlayan kýlavuz mahiyetinde bazý düzenlemeler yaptýk. Partilerin tercihlerine göre belirleyebilecekleri geniþ bir alan býrakýyoruz.
YASAKTI AMA ÝTTÝFAKLAR HEP VARDI
- Geçmiþ dönemlerde meclisin, vekilin, milli iradenin onuruna dokunan vekil pazarlýklarý gibi durumlarýn önü ilelebet alýnmýþ mý olacak?
Tabii, yasak olmasýna raðmen ittifaklar yapýldý bugüne dek. 1991’den beri seçimlerin hemen hepsinde ittifaklar vardý. Refah Partisi ile Milliyetçi Çalýþma Partisi, SHP ile HEP vardý. 95’te ANAP ve BBP fiili ittifaký var. 99’da var, 2007’de var; DSP ile CHP ittifaký var. Sebeplerden biri seçim barajý. Bizim yaptýðýmýz, kanunen yasaklarý kaldýrmak ve ittifaka izin veren zemini hazýrlamak. Seçim barajýyla ilgili zorluðu aþmak konusunda bir alternatif yol açýyor o da.
SEÇÝM ÝTTÝFAKI DÜZENLEMESÝ OBJEKTÝFTÝR
- Muhalefetin yüzde 10 barajýna yönelik keskin eleþtirileri var. Birisi þu: AK Parti ve MHP öyle bir ittifak kurdu ki sað kesimde diðer partilerin önü kesildi. Cevabýnýz nedir?
MHP ile AK Parti’nin seçim ittifaký yapmasýna yönelik çalýþma ayrý bir çalýþma olacak ve seçime doðru yapýlacak. Meclisten geçirdiðimiz seçim ittifakýyla ilgili çalýþma bir kanun çalýþmasý. Objektif, ilkeleri, çerçeveyi belirleyen bir çalýþma. Ýttifak yapan bütün partiler açýsýndan geçerli hükümler getiriyor. AK Parti, MHP ittifak yaparken de bunlar uygulanacak, CHP veya HDP için de uygulanacak. Bu hükümlerde belli bir ittifak lehine sonuçlar doðuracak özel düzenlemeler yok. Böyle iddialar ortaya atýlabilir ama onlarý temellendirecek, hususlarý, ilkeleri, cümleleri kanun metninde bulmak mümkün deðil. Bu açýdan bu iddialar tamamen çarpýtma. Ama AK Parti ile MHP arasýndaki mesele üzerinde biraz durmak lazým.
MÝLLÝ MUTABAKAT 15 TEMMUZ’DA KURULDU
- Duralým buyurun…
Malumunuz 15 Temmuz’dan sonra AK Parti ile Milliyetçi Hareket Partisi birçok temel konuda birlikte hareket etti, etmeye baþladý. 15 Temmuz siyasi tarihimizde bir milat. Yok sayarak Türkiye’de siyaset yapabilmek mümkün deðil. Dolayýsýyla partiler pozisyonlarýný ve Türkiye’nin, bölgenin, dünyanýn meselelerine bakýþlarýný 15 Temmuz’la beraber yeniden gözden geçirdiler. Bu çerçevede 15 Temmuz sonrasý Yenikapý’da çýkan o Türkiye’nin temel meselelerinde birlikte hareket etme kararlýlýðýný kýsa süre sonra Sayýn Bahçeli’nin yaptýðý açýklamalarla Türkiye’de hükümet sistemini deðiþtirme noktasýnda birlikte çalýþmaya çevirdik.
Bu þekle döndü bu mesele çünkü 15 Temmuz’da devlete ve millete karþý bir saldýrý vardý. Bunun karþýlýðýnda bizim milleti ve devleti tahkim etmemiz lazým. Türkiye’deki parlamenter sistem baþlangýcýndan itibaren darbelere kolaylýk saðlayan, imkan veren bir tablo ortaya koydu. Bunu imkansýzlaþtýracak bir sistemi, anayasal sistemi belirlememiz lazým diye düþündük. Uzun zamandýr siyasetin tavýr alýþlarýyla beraber vesayetçi sistem de büyük ölçüde geriledi ama bunu anayasal teminata kavuþturmamýz lazýmdý.
AK PARTÝ VE MHP ÝTTÝFAKININ BÝR HÝKAYESÝ VAR
Dolayýsýyla 15 Temmuz sonrasýnda alýnan tedbir devletin, istikrarýn, millet iradesinin tahkim edilmesi yönündeydi. MHP ile beraber bunu yaptýk ve 16 Nisan’da milletimizin teveccühüyle anayasa deðiþikliði gerçekleþti. Türkiye’de sistem deðiþikliði sadece anayasal düzeyde yapmak yeterli deðil. Bu deðiþikliðin kanun deðiþiklikleriyle uygulanabilir hale getirilmesi lazým. Dolayýsýyla uyum kanunlarý buradan çýktý. Anayasa deðiþikliði sonrasý MHP ile kanun deðiþikliklerinde uyum çalýþmalarýný da birlikte yapma kararý verince Milli Mutakabat Komisyonu oluþturuldu. O komisyon çalýþmalarýnýn ilk meyvesi Meclisten geçen Seçim Kanunlarý deðiþikliði oldu. Dolayýsýyla MHP ile AK Parti arasýndaki o ittifak meselesi, konuyu gündeme getirdikten, kanun deðiþikliði Meclisten geçtikten sonra ortaya çýkmadý. Mesela “Biz de ilkeler ittifaký yapacaðýz” diyorlar. Hangi ilkeler üzerinden yapacaklarýný merak ediyorum. Ama bizim MHP ile ittifakýmýz bu þekilde ortaya çýkan bir ittifak deðil. Bir hikayesi var. 15 Temmuz’dan sonra bir birliktelik var. Belli konularda bir perspektif ortaklýðý var. Bunun devamý mahiyetinde, somutlaþtýrýlmasý mahiyetinde ortaya çýkan bir ittifak. Tabii herkes istediði gibi yapabilir. Kimisi barajý aþmak için yapabilir. Kimisi AK Parti- MHP ittifaký baþarýsýz olsun diye yapabilir. Herkesin niyeti farklý olabilir. Kanun bunlara bir emir getirmiyor ama AK Parti-MHP ittifakýnýn diðerlerinden farklý olduðunu, birlikte yol yürümenin arka planýnda böyle bir hikâyesi olduðunu söylemek isterim.
ARADIKLARI ÝTTÝFAK DEÐÝL ‘KARÞI ÝTTÝFAK’
“Hükümet sistemi deðiþikliðine CHP’nin tavrý baþtan beri toptan ret. Anayasa deðiþikliði sürecinde de gördük, katký yapmayý seçmediler. Son kanun teklifi deðiþikliðinde verdikleri önergeler “madde kanun metninden çýkartýlsýn” þeklindeydi. Bunu bir katký olarak deðerlendirmek imkansýz. Çalýþmalarý sabote etme amacýna yorumlanabilir ancak. Kanaatimce CHP daha önce olduðu gibi AK Parti-MHP ittifakýnýn getirdiði tekliflere karþý çýkmak üzerinden bir siyaset yürütüyor sadece. Kendisinin tezi yok, sadece eleþtiriyor. Ama ittifak çalýþmasýna da baþladýlar, bazý partilerle görüþüyorlar. Elbette, biz kanun deðiþikliðini yaptýk, dileyen ittifak yapabilir -de bu bir ittifak deðil, ‘karþý ittifak’. Öncesi olmayan, hikayesi olmayan, ilkeleri, parametresi ve paradigmasý olmayan bir ittifak.”
CHP ANLAMIYOR, SÝSTEMÝ ANAYASAL AKIÞ DEÐÝÞTÝRDÝ
- CHP’nin vaadi, parlamenter sisteme dönüþ. Ne demek istersiniz?
Benzer bir þeyi CHP Cumhurbaþkanýnýn halk tarafýndan seçilmesine dair anayasa deðiþikliði yapýldýktan sonra da dile getirdi. Deðiþiklik 2007 Ekim’inde referandumdan geçmiþti hal bu ki. CHP sürekli “geri çevirelim” diyordu. Anayasa deðiþikliði yaptýk, referandumdan geçti dediðimizde de “henüz uygulanmadý, deðiþtirebiliriz” modundaydý. Deðiþikliði anlamadýlar.
- Ne manada?
Cumhurbaþkanýnýn 2007’de Meclis’te seçilememesi anayasa deðiþikliðini tetikledi ama konjonktürel sebepten deðildi. Cumhurbaþkanýnýn halk tarafýndan seçilmesi Türkiye’de uzun zamandýr tartýþýlýyordu. Baþkanlýk sistemi tartýþmasý 1923’e dek gider. Ama Türkiye’deki anayasa deðiþiklikleri sürecine bakarsak 1961’de cumhurbaþkanýný Meclis seçiyor, yetkileri sembolik. 1982 Anayasasýnda Meclis seçiyor ama yetkileri artýrýlmýþ. 2007 deðiþikliðiyle halk seçiyor, yetkileri geniþ. Yani sistem, yetkileri cumhurbaþkanýnda toplayan bir çizgi izlemiþ bu güne dek. Sonraki adým zaten baþkanlýk sistemi.
1961 Anayasasýyla getirilen vesayetçi sistemin tasfiyesi için AK Parti 2002’den beri mücadele ediyor. Siyasetin gücüyle yürütülen bir mücadele ama kazanýlan noktalarda hukuki deðiþikliklerle teminat altýna alýnan bir mücadele. 15 Temmuz’un baþarýsýz olmasýnýn sebebi de budur. 16 Nisan’daki deðiþiklik o mücadeleyi bir bakýma tapuya tescil ettirmekti. Akýþýn getirdiði bu sonuç varken tekrar parlamenter sisteme dönelim iddiasý, suyun akýþýný tersine çevirmeyi istemek gibi. Olayý fotoðraf karesi gibi deðil film þeridi gibi görmekte fayda var.
ÖNCE ÝTTÝFAK VARDI, YÜZDE 50 + 1 SONRA
- Yüzde 50 artý 1 barajý AK Parti’yi zorluyor mu?
Hayýr, AK Parti’de sýkýntý yok, tereddüt yok. AK Parti-MHP ittifaký, Türkiye’nin karþý karþýya kaldýðý riskler bakýmýndan Türkiye’de daha güçlü bir siyasi iktidar, birlik beraberlik tablosu ortaya koymak içindir. Her konuda mutabýk deðiliz ama Türkiye’yi alakadar eden konularda mutabakatýmýz var. Bunun yapýlacak seçimde yüzde 50 artý 1 gerekiyor þeklindeki noktadan hareketle ortaya çýkmadýðýný söyleyeyim peþinen. Zaten bu sistem deðiþikliðini MHP ile beraber yaptýk.
SÝYASETE YATAY GEÇENLERÝN ÝTÝRAZI CAHÝLCE
- Seçimleri boykot etmeyi konuþtu CHP’liler. Böyle bir olasýlýk var mý sizce?
Eski TBMM Baþkanýmýz Cemil Çiçek’in bir tabiri var, “Bu tür teklifleri siyasete yatay geçiþle gelenler yapýyor” der. Bu öneri de CHP’ye yatay geçiþle gelenlerin teklifleri. Siyasetin içinden gelmemiþ, soyut, teorik, parlak zannettiði fikirleri ortaya atanlar. Öyle bir þey söz konusu olmaz. Olamayacaðýný CHP yetkilileri söylediler. CHP’nin getirdiði eleþtirilerin gerçekte temeli yoktur. Seçim hukukunu, kanunu bilmemelerinden kaynaklanan itirazlar.
