Dün TCMB Baþkaný Erdem Baþçý’nýn sunumunda dikkat çeken husus tabii ki þu, seneye dolarý 1.80 seviyesinde görme ihtimali vurgusu idi. Sayýn Baþçý, bunu bir senaryo baðlamýnda söyledi ama yine de bu senaryonun dayandýðý temelller bizce önemli. Bunun, üzerinde durmak gerekir diye düþünüyorum. Çünkü burayý çözersek, ekonominin önümüzdeki dönemdeki ana yönelim patikalarýný da bulmuþ oluruz. Ayrýca, þunu da düþünüyorum; Baþçý’nýn söyledikleri pür ekonomi varsayýmlarý üzerine oturmuyor, burada ciddi bir siyasi analiz de var.
Þuradan baþlayalým; Baþcý, geliþmekte olan ülkelerdeki en az aþaðý yönlü büyüme revizyonunun Türkiye’de göründüðünü söyledi ve Türkiye’ye sermaye giriþlerinin baþladýðýný, dolar talebinin de, kur riskini en aza indirmek isteyen yerlilerden geldiðini vurguladý.
Ýkincisi TCMB, Fed’in yakýn gelecekte geniþleyemeyi, ‘hatýrý sayýlýr’ bir þekilde daraltamayacaðýný düþünüyor. Nitekim Baþçý, ABD’deki nispi iyileþmenin, iþ aramaktan vazgeçen iþþizlerin iþgücü piyasasýndan çekilmesinin sonucu olduðunu, dünya ticaret hacmindeki daralmanýn da sürdüðünü belirtti.
Buna geliþmekte olan ülkelerdeki büyüme düþüþünü de ekleyin. Bu þartlarda Fed’in geniþlemeyi sonlandýrmasý söz konusu olur mu sizce? Gereksiz bir soru deðil mi; ancak Dallas Fed Baþkaný Fisher gibi neoconlar, sürekli olarak, geçen haftaki kararýn bir kaza olduðunu, yakýnda parasal daralmanýn baþlayacaðýný söyleyip duruyor. Ýþin komik tarafý, bizdeki ‘piyasa yorumcusu’ arkadaþlarýn, merkez Fed’e deðil de, bu çeteleþmiþ, eski Stalinist sektör temsilcisi neoconlara inanmalarý ve onlarýn dediklerini bir papaðan gibi tekrar etmeleri... Geçenlerde birisi, ‘merak etmeyin ABD’de parasal geniþleme borç tavanýna takýldý; burayý haletsinler, bu iþe son verecekler’ diyordu. Sanýyorum, Fed parasal geniþlemeyi aniden durdurursa, biz de, bir çok geliþmekte olan ülke gibi tepetaklak oluruz; bir türlü faiz artýrmayan bu çok bilmiþ Merkez Bankasý Baþkaný’da aðzýnýn payýný alýr; hatta iþler çýðrýndan çýkarsa, Hükümet, zorunlu olarak baþkaný haþlar hatta deðiþtirir ve yeniden o eski ‘güzel’ günlere döneriz diye düþünüyorlar.
Kaldý ki, Fed’in parasal geniþleme meselesine ne olumlu yönde, ne de-bitmesi halinde de- olumsuz yönde bir aðýrlýk vermek gerekir. Fed, parasal geniþlemeyi, vaktinden önce, bitirse bile dünyada sermayenin gideceði yer, geliþmiþ dünya henüz iyileþmediði için, belli...
ABD, Obama öncesine dönemez...
ABD’nin parasal geniþlemeyi vaktinden önce bitirmesi demek, yalnýz para politikasý ile ilgili bir deðiþiklik deðildir; politik bir paradigma deðiþimidir de. Yani ABD’nin Obama öncesi döneme geri dönmesidir. Neoconlar, bunun için bunu, ekonomik bir karar olarak görmüyor ve meseleyi siyasi bir duruþ olarak algýlayýp, pozisyon alýyorlar ki, bu pozisyonlarý, kendi savunduklarý dünya baðlamýnda doðrudur.
Dolayýsýyla, bu parasal geniþleme tartýþmasý teknik bir tartýþma deðildir.
Tam buradan Erdem Baþçý’nýn, ‘Türkiye’ye sermaye akýmlarý artabilir ve TL’nin aþýrý deðerli durumu ihracatçýyý rahatsýz da edebilir’ öngörüsüne gelelim. Burada, Türkiye’nin, ayný dönemde, Doðrudan Yabancý Sermaye (FDI) yatýrýmlarýný da, daha fazla çekmeye baþlayacaðý öngörüsü de yatýyor. Ki, bunun bence temel dayanaklarý þöyle; ABD’nin, Ortadoðu’da ülkelerin kendi iç dinamikleriyle istikrar ve barýþ saðlamasý bakýþýna baðlý olarak, Rusya ve ABD uzlaþýsý ve bölgenin iki þahin devleti Ýran ve Ýsrail’in de bu uzlaþýya ayak uydurmasýyla gelecek göreli bölgesel istikrar, Türkiye için enerji maliyetlerinde ve ihracat artýþýnda istikrar ve avantaj demektir. Ayrýca bölgeye hem Türkiye’den sermaye ihracý hem de bölgeden Türkiye’ye yoðun sermaye giriþi olacaktýr. Ýkincisi Almanya’da CDU’nun SPD ya da diðer Yeþiller ve Sol Parti ile koalisyona gidecek olmasý, Merkel’in Türkiye’ye bakýþýný olumlu yönde deðiþtirebileçeði gibi, Avrupa’nýn ekonomik iyileþmesini ve istikrarýný öne çekecek bir geliþmedir. Nitekim Baþçý, Avrupa’daki nispi düzelmenin ihracatýmýzý olumlu yönde etkilemeye baþlayacaðýnýn altýný bu baðlamda çizdi.
Hazar Forumu ve Güney Gaz Koridoru
Tabii bu arada, Baþçý’nýn, ‘önümüzdeki yýl ‘Türkiye’ye sermaye giriþleri artabilir’ vurgusuyla dile getirdiði senaryonun, hiç ihmal edilmemesi gereken bir de enerji ayaðý var. Enerji Borsasý’ný bu baðlamda hatýrlatýrým.
Bunu þöyle anlatalým; bugün New-York’ta Hazar Forumu baþlýyor. Hazar Strateji Enstitüsü’nün düzenlediði forumun New-York ayaðýnda, Avrupa Enerji Güvenliði ve Güney Gaz Koridoru konusu ele alýnacak.
Þah Deniz ve K. Irak kaynaklarýnýn devreye girmesi ve TANAP-TAP entegrasyonun saðlanmasýndan sonra, yalnýz Avrupa’da deðil, tüm dünyada doðal gaz fiyatlarý arz yönlü olarak yeniden biçimlenecek ve bu alanda çok ciddi, arz yönlü bir rekabet olacaktýr. Ama özellikle Güney Gaz Koridoru, yalnýz bir enerji geçiþi deðildir. Bu, bölgede etkinliði giderek artacak Türkiye ve Azerbaycan üzerinden bir siyasi entegrasyon ve barýþ projesidir de...
Þunu söyleyebiliriz: Enerji saflarý belirginleþtiriyor. Bir yanda eski hegemon eþitsiz iliþkilerden baðýmsýzlaþýp, kendi zenginliklerini deðerlendirmek isteyen ve giderek güçlenen Azerbaycan gibi ülkeler ve K. Irak Kürt Yönetimi gibi yeni oluþumlar öte yanda yeni bir Avrupa’da kalkýnma ve demokrasi yolu arayan Balkan coðrafyasý var, diðer yanda, demokrasiyi ve barýþý arayan Ortadoðu ve ötesi... Ama bütün bu coðrafya, enerjide, beþeri sermayede, siyasi istikrarda (demokraside) merkez olacak Türkiye’ye bakýyor. Görüyorsunuz, araya SDP girse bile, Almanya bir müddet daha Merkel’e emanet... Sonuç:Enerjinin yeni ve en rasyonel, barýþçý yolu, Avrupa’nýn hatta Avrasya’nýn da yeni yoludur...
Dolayýsýyla enerji cephesinde de bakýnca Baþçý’nýn baz senaryosu oldukça doðurgan ve doðru...
