IÞÝD’e karþý verilen mücadelenin Irak ayaðýnda önemli bir aþamaya geçiriliyor. Irak’ta Tikrit ve Musul’un IÞÝD’den kurtarýlmasý için öncelikle “mücadele koalisyonu”nun geniþlemesi söz konusu oldu. Mücadele ittifaký yerelde Kürtler ve Þii milisler olarak kabaca ifade edilebilir, ancak Kürtlerin arkasýnda ABD, Þii milislerin arkasýnda da Ýran olduðu söylenmeli. Böylece IÞÝD gibi radikal ve Sünni bir hareket, Irak’ta yaptýklarýyla iki küs oyuncu olan ABD ile Ýran’ý yan yana getirmeyi baþardý. Hatta o kadar yan yana getirmiþ olmalý ki, Ýsrail Filistinlilerden çok Amerikalýlara kýzar hale geldi.
Bununla birlikte, IÞÝD gibi “yapýlandýrýlmýþ” bir örgütün ABD-Ýran yakýnlaþmasýndan fazlasýna katký saðlamasý beklenirdi; o da bu sýralarda açýða çýkýyor.
Irak’ta söz konusu iki þehir IÞÝD’in elinde kurtarýlýrsa, hiç kuþkusuz örgüt büyük bir yenilgi almýþ olarak kabul edilir. Ancak örgütten boþalacak alanýn kimin tarafýndan kaplanacaðýna iliþkin bir ip ucu vermez. Diðer bir ifadeyle Irak’ta mezhep mücadelesi olmayacaðýnýn garantisi olamaz, Ýran ile Irak Kürdistan yönetimi arasýndaki dengenin nasýl devam edeceði öngörülemez.
Alan geniþletme
Kabaca, ABD açýsýndan Ýran’ýn “kazanýlmasý” ve Rusya’da uzaklaþtýrýlmasý önemli; ancak bunu saðlamak için atýlan adýmlarla Ýran’a yeni sahalar kazandýrýlmamasý, alan açýlmamasý da önemli. Zira bölgede çok güçlendirilecek bir Ýran’ýn Suudi Arabistan, Ýsrail ve Türkiye gibi birinci derecedeki ABD müttefiklerini fazlasýyla rahatsýz etmesi söz konusu olur.
Bu konuda riskleri en aza indirmenin yolu, IÞÝD’le mücadele ittifakýnýn geniþletilmesinden geçer; ki bugün yapýlan da bu. Türkiye örneðin, ittifakýn içinde daha fazla görünür olacak biçimde faaliyet gösterme kararý almýþ durumda. Bu arada Türkiye’nin Suudi Arabistan-Ýran dengesinde, Suudi Arabistan’ýn çeþitli grup ya da örgütlerle olan “yakýn” iliþkilerini yeniden þekillendirmesinde rol oynamaya çalýþtýðý da belirtilmeli.
Türkiye’nin Suudi Arabistan’ý örgütleri deðil devletleri destekleyecek bir politikaya teþvik ettiðinin en temel göstergesi, Mýsýr konusunda göreve çaðýrmasý sayýlabilir. Türkiye, IÞÝD gibi örgütlerin Mýsýr’da da güçlenmesi halinde Mýsýr yönetiminin sýrtýný Rusya’ya dayamayý tercih edebileceðini hatýrlattý. Bu ihtimalin bertarafý ise Suudi Arabistan-ABD ittifakýný güçlendirmek geçer.
Alan daraltma
Tikrit ve Musul’un kurtarýlma kararý, esasen Ýran’ýn ve Suudi Arabistan’ýn farklýlaþarak sisteme yeniden dahil edilmeleri, Türkiye’nin de bu iki ülke arasýndaki dengenin dengeleyicisi haline gelmesi kararý demek. Ayrýca Türkiye’nin Irak’ta Kürtler ile dayanýþma içinde olmasýnýn da hem olasý bir Ýran baskýsýnýn dengelenmesine, hem içerideki Çözüm Sürecine katký saðlayacaðý öngörülebilir.
Bununla birlikte, Irak’taki IÞÝD mücadele sürecinin Suriye için bir referans saðlayacaðýný ya da baþlangýç noktasý olacaðýný söylemek zor. Zira Suriye’de söz konusu türden dengeleri kurmaya katký saðlayacak bir merkezi otorite yok; hatta merkezi iktidarýn olasý yeni çatýþmalarýn doðrudan tarafý olmasý söz konusu. Ayrýca Musul’un kurtarýlma giriþimi, IÞÝD’i Suriye’ye hapsetme amacý da taþýyor; diðer bir ifadeyle Irak ile Suriye sorunlarýný birbirinden ayýrmak da amaçlanýyor.
IÞÝD, kendisinin Suriye’ye hapsedilme sürecine girildiðini muhtemelen farkýndadýr. Bu durumda “baþka topraklarda” eylem yapma kararýna yönelebilir; diðer terör örgütlerinin yöntemlerini uygulayabilir; dolayýsýyla uðrayacaðý yapýsal deðiþime uygun araçlar deneyebilir.
