Esasen iþçi çýkartýlmasý iþe devamlýlýða inandýðýmýz için arzu etmediðimiz bir husus. Ancak Dünya’da her ülkede olduðu gibi ülkemizde de çeþitli nedenlerden dolayý iþçi çýkartýlmasý söz konusu olabilmektedir. Burada iþ kanunu, ekonomik ve sosyal nedenlerle toplu iþçi çýkartýlmasýný yasaklamýþtýr.
Okurumuz M. Kaya “Muhasebeci arkadaþlarýmýzla konuþurken bana toplu iþçi çýkarmanýn cezasý olduðu söylendi. Ben bunun yasal dayanaðýný bulamadým. Bunun yasal dayanaðýný açýklayabilir misiniz?” diyor.
4857 Sayýlý Ýþ Kanunu’nun 29. maddesine göre iþveren; ekonomik, teknolojik, yapýsal ve benzeri iþletme, iþyeri veya iþin gerekleri sonucu toplu iþçi çýkarmak istediðinde, durumu varsa iþyerindeki sendika temsilcilerine, Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü'ne bildirmek zorundadýr.
Ýþveren tarafýndan bu kurumlara yapýlacak toplu iþçi çýkýþý bildiriminde iþçi çýkarmanýn sebepleri, bundan etkilenecek iþçi sayýsý ve gruplarý ile iþe son verme iþlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleþeceðine iliþkin bilgilerin bulunmasý gereklidir.
Bildirimden sonra iþyeri sendika temsilcileri ile iþveren arasýnda yapýlacak görüþmelerde, toplu iþçi çýkarmanýn önlenmesi ya da çýkarýlacak iþçi sayýsýnýn azaltýlmasý yahut çýkarmanýn iþçiler açýsýndan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konularý ele alýnýr. Görüþmelerin sonunda, toplantýnýn yapýldýðýný gösteren bir belge düzenlenmelidir.
Mevsim ve kampanya iþlerinde çalýþan iþçilerin iþten çýkarýlmalarý hakkýnda, iþten çýkarma bu iþlerin niteliðine baðlý olarak yapýlýyorsa, toplu iþçi çýkarmaya iliþkin hükümler uygulanmaz.
Ýþyerinin bütünüyle kapatýlarak kesin ve devamlý suretle faaliyete son verilmesi halinde, iþveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili il müdürlüðüne bildirmek ve iþyerinde ilan etmekle yükümlüdür. Ýþveren toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay içinde ayný nitelikteki iþ için yeniden iþçi almak istediði takdirde nitelikleri uygun olanlarý tercihen iþe çaðýrýr.
Kaç iþçi olmalý
Toplu iþçi çýkarmadan bahsedebilmek için öncelikle iþyerinde enaz 20 iþçinin çalýþtýrýlmasý gereklidir. Yani, 20 kiþiden az iþçi çalýþan iþyerlerinde iþçilerin tamamý bile çýkartýlsa toplu iþçi çýkartýlmasýna girmez. Buna göre iþyerindeki iþçi sayýsý;
- 20 ile 100 iþçi arasýnda ise, en az 10 iþçinin,
- 101 ile 300 iþçi arasýnda ise, en az yüzde on oranýnda iþçinin,
- 301 ve daha fazla ise, en az 30 iþçinin iþine 4857/17’nci madde uyarýnca ve bir aylýk süre içinde ayný tarihte veya farklý tarihlerde son verilmesi toplu iþçi çýkarma sayýlmaktadýr.
Ýþyerinin bütünüyle kapatýlarak kesin ve devamlý suretle faaliyete son verilmesi halinde iþveren; sadece durumu en az otuz gün önceden Ýlgili Çalýþma ve Ýþ Kurumu Ýl Müdürlüðü’ne bildirmek ve iþyerinde ilan etmekle yükümlüdür.
Fesih bildirimleri, iþverenin toplu iþçi çýkarma isteðini Çalýþma ve Ýþ Kurumu il müdürlüðüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doðuracaktýr. Diðer bir deyiþle, fesih bildirimleri Çalýþma ve Ýþ Kurumu Müdürlüðü’ne yapýlan bildirimden sonra 30 gün geçtikten sonra iþlemeye baþlayacaktýr. 30 gün geçtikten sonra ihbar süresi iþlemeye baþlayacaktýr.
Ýþveren toplu iþçi çýkarýlmasýna iliþkin hükümleri iþ güvencesine iliþkin Ýþ Kanunu hükümlerinin uygulanmasýný engellemek amacýyla kullanamaz; aksi halde iþçi bu maddelere göre dava açabilir.
Ýþveren toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay içinde ayný nitelikteki iþ için yeniden iþçi almak istediði takdirde nitelikleri uygun olanlarý tercihen iþe çaðýrýr.
Cezasý var
Toplu iþçi çýkarmaya aykýrýlýk durumunda 4857 sayýlý Ýþ Kanunu’nun 100. maddesine aykýrý olarak iþçi çýkaran iþveren veya iþveren vekiline iþten çýkardýðý her iþçi için 2017 yýlýnda 606.- TL para cezasý verilecektir.
