Çeþitli nedenlerle iþletmelerin toplu olarak iþçilerin iþ sözleþmeleri feshetmeleri söz konusu olabilmektedir. Ýþyerinde iþçilerin toplu olarak iþten çýkartýlmalarý halinde 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun da düzenlenen hükümlere uygun hareket edilmesi gerekmektedir.
Toplu iþçi çýkarma, 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 29'uncu maddesinde hüküm altýna alýnmýþtýr.
Ýþyerindeki iþçi sayýsýna göre belirli sayýda ve iþveren tarafýndan topluca iþten çýkarma durumu gündeme geldiðinde bu maddede hüküm altýna alýnan hususlara dikkat edilmelidir.
Ýþ Kanunu'nun 29'uncu maddesi ile iþveren ekonomik, teknolojik, yapýsal ve benzeri iþletme, iþyeri veya iþin gerekleri sonucu toplu iþçi çýkarmak istediðinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazý ile iþyeri sendika temsilcilerine ve ÝÞKUR'a bildirmekle yükümlü tutulmuþtur.
Toplu çýkýþ kontrolü iþyerinde çalýþan iþçi sayýsý üzerinden hesaplanmakta olup, iþletmedeki toplam iþçi sayýsýnýn önemi bulunmamaktadýr.
Ýþyerinde çalýþan iþçi sayýsý:
a) 20 ile 100 iþçi arasýnda ise, en az 10 iþçinin,
b) 101 ile 300 iþçi arasýnda ise, en az yüzde on oranýnda iþçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 iþçinin,
iþ akdi bir aylýk süre içinde geçerli nedenle sona erdirilirse toplu iþçi çýkarma gündeme gelecektir. Deneme süresinde iþveren feshi, haklý nedenle iþveren feshi, ikale gibi geçerli neden dýþýnda kalan fesih türleri toplu çýkýþ kapsamýnda deðerlendirilmeyecektir.
Yine Ýþ Kanunu'nun 29/6'ncý maddesinde "Ýþveren toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay içinde ayný nitelikteki iþ için yeniden iþçi almak istediði takdirde nitelikleri uygun olanlarý tercihen iþe çaðýrýr." hükmü yer almaktadýr.
Ýlgili düzenleme kapsamýnda iþverenin toplu iþçi çýkarma sonrasý, iþçileri tekrar iþe alma yükümlülüðü gündeme gelebilecektir.
Ýþverenin yeniden iþe alma yükümlülüðünün doðmasý için ilk þart; iþverenin toplu iþçi çýkarma yoluna gitmiþ olmasý ve iþçinin de bu kapsamda iþten çýkarýlmýþ olmasýdýr.
Ýþverenin iþçiyi yeniden iþe almasý için, toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden sonra altý aylýk sürenin geçmemiþ olmasý gerekir. Diðer bir anlatýmla iþverenin yeniden iþe alma yükümlülüðü, toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay geçtikten sonra sona ermektedir. Altý aylýk süre geçtikten sonra iþyerinde yeni istihdam saðlanmasý gerekli olsa dahi toplu iþçi çýkarma kapsamýnda iþten çýkarýlan iþçilerin iþe çaðrýlmasý gerekmemektedir.
Ayrýca, iþverenin iþe alma yükümlülüðünün gündeme gelmesi için, toplu iþçi çýkarma kapsamýnda kalan iþ ile ayný nitelikteki bir iþ için iþçi alma ihtiyacýnýn doðmasý gerekir.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 29/6'ncý maddesi kapsamýnda özel olarak düzenlenen bir yaptýrým bulunmamaktadýr. Toplu iþçi çýkarma kapsamýnda yalnýzca, toplu iþçi çýkarma prosedürlerine aykýrýlýk halinde idari para cezasý öngörülmektedir.
Toplu iþçi çýkarma kurallarýna uyulmamasý durumunda idari para cezasý gündeme gelmektedir. Toplu iþten çýkarma hükümlerine aykýrý davranarak iþten çýkarýlan her bir iþçi için 5.506 TL idari para cezasý uygulanmaktadýr.
