Psikolojik travma; savaþ ortamýnda yaþananlardan, yýkýcý bir depreme maruz kalmaktan, cinsel bir tacize uðramaktan, anne baba arasýndaki kavgalara þahit olmaya kadar bir dizi yaþantýyý tanýmlar. Psikolojik travma nadir bir durum olmayýp aksine her yaþtaki insan teki için sýkça baþa gelen bir durumdur. Travmatik bir yaþantýyý çocuklukta yaþayabileceðimiz gibi, eriþkin yaþamda veya yaþlýlýkta da yaþayabiliriz.
Psikolojik travma psikolojik saðlýk açýsýndan önemli. Çünkü travmatik yaþantýlar beyin ve bedenimizde deðiþiklikler yaparak kalýcý etkilerde bulunur. Yani travma beden ve beyin fizyolojisini deðiþtirir. Örneðin hafýzamýzýn kayýt þekli, bedenin alarm sisteminin ayarý deðiþir. Beyin ve bedende oluþan fizyolojik deðiþimlerden dolayý travmatik yaþantýlardan yýllar sonrasýnda bile yaþananýn etkileri devam edebilir. Biz yaþananý unutmak istesek bile bedenimiz unutmaz.
***
Travma sanal gerçeklik yaratýr: Yýllar önce sokakta saldýrýya uðramýþ bir kadýn bu andan itibaren yýllarca devam edecek þekilde saldýrý anýný tekrar tekrar yaþamaya devam edebilir. Sanki zihin saldýrý anýný yaþanan ayrýntýlarý ile, duygusuyla, beden algýlarýyla olduðu gibi sanal gerçeklik videosuna çeker ve kiþiye bu aný tekrar tekrar yaþatýr. Çoðu zaman kiþi yýllar önce olmuþ bir saldýrýyý þu an yaþanýyormuþ gibi algýlar. Geçmiþ ile bugün iç içe girer. Zaman kavramý bozulur. Gerçek fiziki dünya ile zihnin sanal gerçekliði birbirine karýþýr. Travma yaþantýsýný hatýrlatan herhangi bir tetikleyici ile kiþi olaya dönüp, gerçeklikten kopar.
Travma duygu dünyamýzýn düzenini bozar: Travmatik yaþantýlarýn bir diðer sonucu kiþinin duygu dünyasýný deðiþtirmesidir. Kiþi bir yandan öfke patlamamalarý yaþayan bir kiþiye dönerken, bir taraftan da hem kendi duygularýný yaþama hem de baþkalarý ile duygudaþlýk açýsýndan duygusal donmuþluk yaþamaya baþlar. Ýçe kapanýr, insanlardan uzaklaþýr, donuklaþýr. Tek baþýna ve sevdiði kiþilerden bile uzak bir yaþamýn içine kaçar.
Travma uyku düzenini bozar: Travmatik yaþantýlarýn bir diðer sonucu da uyku düzeninin bozulmasýdýr. Travma anýnda yaþananlar uykuda kabuslar þeklinde yeniden yaþanabilir. Uykuya dalmak zorlaþýr. Gece uyanýklýklarý ile uykunun düzeni bozulur. Uyku uyanýklýlýk düzeni bozulur. Travmatik yaþantýlarýn örüntüleri üzerinden tekrarlayýcý rüyalar görülebilir. Artýk uyku dinlenme zamaný olmaktan çýkar ve yorgunluðun zamaný ve mekanýna döner.
***
Travmanýn iyileþip iyileþmemesi toplumla ilgilidir: Özellikle insanlar tarafýndan oluþturulan travmalar anlam dünyamýzý sarsar. Ýnsanlara, topluma, adalete karþý inancýmýz bozulur. Dünya güvenilir bir yer olmaktan çýkar. Eðer travmanýn yaralarý baþka insanlar tarafýndan sarýlmazsa kiþinin insan iliþkileri kalýcý þekilde bozulur. Kiþinin travmadan iyileþmesi bir boyutuyla kendi emeði, bir boyutu ile terapi ve ilaç iken diðer boyutu ise toplumsaldýr. Travmaya sebep olan bir zalim varsa adaletin yerini bulmasý gerekir. Ayrýca acý çekenin derdini dert edinmek toplumsal meseledir. Acý çekene karþý duyarsýzlýk ve görmezden gelme kiþinin iyileþme sürecini bozar. Toplumsal destek ve adaletin yerini bulmasý ise kiþiyi iyileþtirici etki gösterir.
