Fransa’da demiryollarýný iþleten SNCF þirketi 20.5 milyar dolara 2000 yeni tren sipariþi verdi. Sonradan anlaþýldý ki sipariþ edilen trenler birçok platforma sýðmayacak kadar geniþ. Bu yüzden platformlarý dar olan istasyonlarda geniþletme çalýþmalarý baþladý. Hesap hatasý nedeniyle þu ana kadar harcanan para 68 milyon dolar ve maliyet kat ve kat artacak.
Geliþmiþ ülkelerde hata yapýlmaz inancýnýn ne kadar boþ olduðunu gösteren bir örnek bu. Bir sürü ülkede bir sürü hata yapýlýr. Geliþmiþ ülkelerdeki fark hatanýn bir sonucu olmasý ve bunun bedelinin ödenmesidir.
***
Madenler ve denetimleri günlerdir konuþuyoruz. Konuþmamýz lazým, 301 can kaybettik.
Onlarca uzman dinledik, öðrendik ki madenlerde þartlar saatler hatta dakikalarla deðiþebiliyor.
Buna raðmen geçmiþte o madeni denetleyenlerin yaptýklarý denetimlerin masaya yatýrýlmasý doðrudur. Bir göz yumma ya da ahbap-çavuþ iliþkisi raporlara farklý yansýdýysa elbette bir bedel ödetilmelidir. Ama geliþmiþlik kriteri sadece bu deðildir.
Türkiye bu kazanýn ardýndan tüm madencilik sistemini gözden geçirmeye karar verdi. Yani kaza olmamýþ madenlerde de yeni bir düzenlemeye gidilecek. Doðru ve çaðdaþ olan yöntem budur.
***
Bugün büyük plazalarýn yangýn merdivenleri var ama o merdivenlerin bittiði noktadaki kapýlar güvenlik gerekçesiyle genellikle kilitlidir. Patronlar merdivenlerin kullanýlmasý gereken bir durumda güvenliðin anahtarla kapýyý açacaðýný varsayarlar.
Panik anýnda o anahtarý elinde bulunduranýn hayatta olup olmayacaðý ya da kapýyý açacaðýnýn garantisi yok aslýnda. Sistem yangýn merdivenini mecbur ediyor ama her saat o merdivenlerin durumunu denetlemek mümkün deðil.
Hangi yasa ya da yönetmeliði çýkarsanýz çýkarýn insan unsuru uygulamada en önemli faktördür. Kabul etmemiz gerekir ki bu noktada sýkýntýlarýmýz var ve bu duruma sadece yasa ya da yönetmelikle çare bulmak mümkün deðil.
***
Ýnsan faktörünün önemini bir baþka örnekle daha da belirgin hale getireyim. 1983’te Kanada Havayollarýna ait bir uçaðýn havada yakýtý bitti, uçak güç bela yere indi. Ýnsan faktörü hata yapmýþ ve uçaða yakýtý olmasý gerekenden yüzde 55 daha azýna karþýlýk gelen pound üzerinden yakýt koymuþtu. Ýnsan hata yapar.
Sermaye kar maksimizasyonu için güvenliði ikinci plana atar. Bu her ülkede böyledir. Doðru olan aksamalar karþýsýnda alýnan genel tutumlardýr. Türkiye’nin tüm madenlerinde yapýlacak deðiþiklikler bu yüzden önemlidir....
