Fransa’da demiryollarını işleten SNCF şirketi 20.5 milyar dolara 2000 yeni tren siparişi verdi. Sonradan anlaşıldı ki sipariş edilen trenler birçok platforma sığmayacak kadar geniş. Bu yüzden platformları dar olan istasyonlarda genişletme çalışmaları başladı. Hesap hatası nedeniyle şu ana kadar harcanan para 68 milyon dolar ve maliyet kat ve kat artacak.
Gelişmiş ülkelerde hata yapılmaz inancının ne kadar boş olduğunu gösteren bir örnek bu. Bir sürü ülkede bir sürü hata yapılır. Gelişmiş ülkelerdeki fark hatanın bir sonucu olması ve bunun bedelinin ödenmesidir.
***
Madenler ve denetimleri günlerdir konuşuyoruz. Konuşmamız lazım, 301 can kaybettik.
Onlarca uzman dinledik, öğrendik ki madenlerde şartlar saatler hatta dakikalarla değişebiliyor.
Buna rağmen geçmişte o madeni denetleyenlerin yaptıkları denetimlerin masaya yatırılması doğrudur. Bir göz yumma ya da ahbap-çavuş ilişkisi raporlara farklı yansıdıysa elbette bir bedel ödetilmelidir. Ama gelişmişlik kriteri sadece bu değildir.
Türkiye bu kazanın ardından tüm madencilik sistemini gözden geçirmeye karar verdi. Yani kaza olmamış madenlerde de yeni bir düzenlemeye gidilecek. Doğru ve çağdaş olan yöntem budur.
***
Bugün büyük plazaların yangın merdivenleri var ama o merdivenlerin bittiği noktadaki kapılar güvenlik gerekçesiyle genellikle kilitlidir. Patronlar merdivenlerin kullanılması gereken bir durumda güvenliğin anahtarla kapıyı açacağını varsayarlar.
Panik anında o anahtarı elinde bulunduranın hayatta olup olmayacağı ya da kapıyı açacağının garantisi yok aslında. Sistem yangın merdivenini mecbur ediyor ama her saat o merdivenlerin durumunu denetlemek mümkün değil.
Hangi yasa ya da yönetmeliği çıkarsanız çıkarın insan unsuru uygulamada en önemli faktördür. Kabul etmemiz gerekir ki bu noktada sıkıntılarımız var ve bu duruma sadece yasa ya da yönetmelikle çare bulmak mümkün değil.
***
İnsan faktörünün önemini bir başka örnekle daha da belirgin hale getireyim. 1983’te Kanada Havayollarına ait bir uçağın havada yakıtı bitti, uçak güç bela yere indi. İnsan faktörü hata yapmış ve uçağa yakıtı olması gerekenden yüzde 55 daha azına karşılık gelen pound üzerinden yakıt koymuştu. İnsan hata yapar.
Sermaye kar maksimizasyonu için güvenliği ikinci plana atar. Bu her ülkede böyledir. Doğru olan aksamalar karşısında alınan genel tutumlardır. Türkiye’nin tüm madenlerinde yapılacak değişiklikler bu yüzden önemlidir....
