Bildiðiniz üzere ayrýmcýlýk, TCK'da suç olarak düzenlenmiþtir. Fakat, suçun kapsamý gayet dar tutulduðu için birçok ayrýmcýlýk fiilinin suç olarak kabul edilmediðini görürüz. Bu baðlamda idari yaptýrým uygulanmasý ve bu ihlallerin tespit edilmesi konusunda görevli olan Türkiye Ýnsan Haklarý ve Eþitlik Kurumunun (TÝHEK) kararlarý ön plana çýkmakta ülkemizde. Bugün TÝHEK'in güncel kararlarýndaki tespitlere deðinmek, ayrýmcýlýk konusundaki son kararlarýna yer vermek istiyorum.
Filistin kararý
TÝHEK'in gündemine aldýðý gayet güncel bir konu bu. Karar, bir þirketin, elektronik ticaret platformunca Filistin temalý ürünlerin satýþýnýn platform tarafýndan durdurulmasýnýn ayrýmcýlýk yasaðý ihlali teþkil ettiði iddiasýna iliþkin. Trendyol isimli bu platform, hakkýndaki þikâyete dair "bu ürünlerin satýþý sebebiyle doðacak olumsuz yorumlarýn önüne geçmek istediklerini belirtmiþ" ve bir engelleme yapmadýðýný iddia etmiþtir...
Konuyu inceleyen TÝHEK, "... 'baþvuranýn bir müþteriye cevap vermek için mesajda "Filistin" kelimesini kullanmak istemesi üzerine yasaklý kelime kullandýðý uyarýsý aldýðý ve cevabýnýn reddedildiði anlaþýlmaktadýr. Ayrýca baþvuran, durumun düzeltilmesi için destek hattýna mesaj attýðýna ve muhatap Þirketin baþvurana geçici bir süreliðine bu uygulamaya baþvurulduðu yönünde cevap verdiðine iliþkin mesajlaþma görüntüsü de' bulunmaktadýr..." þeklinde tespitte bulunmuþtur...
Neticede TÝHEK, Trendyol'un hakkýndaki "Filistin" temalý ürünlerin satýþýnýn durdurulduðu yönündeki iddialarý çürütemediði, ayrýmcýlýk yasaðýný ihlal etmediðini kanýtlayamadýðý, bu durum karþýsýnda baþvurana yönelik siyasi ve felsefi görüþ temelinde ayrýmcý muamelede bulunduðu gerekçesi ile 'eþit muamele ilkesi ile ayrýmcýlýk yasaðýný ihlal' ettiðine hükmetmiþtir. (24/314 KK)
Engelli indirimi zorunludur!
Bir baþka karar ise engelli bir yolcunun baþýna gelenlerdir. Otobüs firmasýnýn bilet satýþ giþesine normal fiyatý öðrendikten sonra engelli kartýný ibraz ederek hakký olan indirimi talep etmesine raðmen indirim yapýlmayan, konuyu görevliye sorduðunda "sistemsel bir durum" biçiminde bir cevap alan engelli vatandaþýn þikâyeti üzerine olay incelenmiþtir. Kararda baþvurucunun þirkete e-posta gönderdiði, þirketin þikâyet hattýný aradýðý ancak sorunun yine de çözülemediði tespit edilmiþtir. TÝHEK, "muhatap Þirketin de þehirlerarasý ulaþým faaliyeti yürütmesi nedeniyle engelli bireyler için tanýnan indirimli bilet hakkýný gereði gibi uygulamasý ve engelli bireylere yönelik ayrýmcý muamele oluþturabilecek tavýr ve tutumlardan uzak durmasý beklenmektedir" þeklinde hüküm kurarak, þirkete kýrk bin TL idari para cezasý vermiþtir. (24/404 KK).
Bir baþka karar ise Ankara'da özel halk otobüsünde maruz kalýnan muameleye dairdir. Otobüse binmek isteyen engelli vatandaþa otobüs þoförünün: "Ýn aþaðýya. Þimdiye kadar bindiðine say. Sen bir de saðlam olsan bize ne yapardýn kim bilir" þeklinde ifadede bulunmasý otobüse almamasý "ayrýmcýlýk yasaðý" kapsamýnda deðerlendirilmiþ ve muhataba 141 bin TL ceza verilmiþtir. (24/315 KK)
"Damsýz girilir"
Bildiðiniz üzere "dam" kelimesi Fransýzcadan dilimize girmiþ. "Dans esnasýnda erkeðe eþlik eden kadýn, dansta kavalyenin eþi" anlamýnda... Birtakým mekanlara damsýz girilmesi yasak malumunuz... Ýþte konu tam da bununla ilgili. Ýstanbul'da düzenlenen konsere üç erkek arkadaþ birlikte gitmek için rezervasyon yaptýrmak istiyor. Ýþletme, dört erkeðin yanlarýnda kadýn misafir olmaksýzýn konsere rezervasyon yaptýramayacaðýný, sadece -fiyat olarak çok yüksek olan- localarda yer verebileceklerini söylüyor. Soluðu TÝHEK'te alan "erkekler" burada bir ayrýmcýlýk olduðunu iddia ediyorlar. Ýþletme bu uygulamasý için haklý bir gerekçe ortaya koyamýyor. TÝHEK iþletmeye 120 bin TL idari para cezasý veriyor bu uygulamasý sebebiyle... (2024/308 KK)
Bekara ev verilir!
TÝHEK bir kliþeyi daha yýkmýþ kararýnda. Bir taþýnmazý kiralama talebinde bulunan baþvurucunun, ilgili emlak þirketi ile irtibata geçtiðinde platform üzerinden talebini ilettiðinde "kendisine bekâr olduðu gerekçesiyle ev sahibinin bu yöndeki isteði dolayýsýyla taþýnmazý kiralayamayacaðýnýn belirtildiðini" ifade ederek TÝHEK'e baþvuru yapýyor. TÝHEK ise baþvurucunun "medeni hâl temelinde ayrýmcýlýða uðradýðýný" kabul edip mülk sahibine 20 bin TL idari para cezasý veriyor. (2024/261 KK)
Ayrýmcýlýk konusunda basit görünen konularýn bu denli titiz incelenmesi önemli...
Bu konularda önemli bir kapý "TÝHEK" ...
