Trollerin hileli algoritmalarý da kullanarak ürettikleri sorunlar giderek büyüyor. Geçmiþte birkaç kiþinin yaptýðý bu münasebetsiz davranýþlar artýk -Güney Afrikalý gazeteci Ferial Haffajee'nin veciz ifadesi ile- "...bir trol ordusu akýlsýzca þiddet kullanarak ilerliyor ve kimse onlarý durduramýyor..." aþamasýna geldi.
Trollizm ile mücadele yasal altyapý gerektiriyor tespitinde bulunmuþtuk, þimdi buradan devamla birtakým düzenlemelere deðinip ülkemize dair önerilerimize yer vermek istiyorum bugün. Bu akýma karþý hukuki düzenlemeleri gündemine ilk alan ülke Ýngiltere, buradaki tartýþmalar ve doðurduðu geliþmeler bu açýdan önemli...
Ýngiltere'de atýlan adýmlar...
Bu konuda Ýngiltere'de Online Safety Act 2023 baþlýklý bir düzenleme var. Bu ifadeyi Ýnternet Güvenliði Yasasý olarak çevirebiliriz sanýrým. On iki bölümden oluþan yasanýn bir kýsmý bizdeki 5651 sayýlý Ýnternet Kanunu (Ýnternet Ortamýnda Yapýlan Yayýnlarýn Düzenlenmesi ve Bu Yayýnlar Yoluyla Ýþlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkýnda Kanun) ile benzerlik göstermesine karþýn, sahte hesaplar ve troller ile mücadele kapsamýnda ek tedbirler içermekte ve özellikle adli iþlemler için muhatap bulunmasý konusundaki yaklaþým önem arz etmekte...
Ýngiltere'de, Ýletiþim Yasasý (Communications Act 2003) 2024 yýlýnda deðiþti. Yürürlüðe giren düzenlemede "kamuya açýk elektronik iletiþim aðýnýn uygunsuz kullanýmý" (m.127) baþlýklý bir düzenleme bulunuyor. Buna göre sosyal medya da dahil olmak üzere kamuya açýk iletiþim araçlarý marifetiyle aðýr saldýrgan veya uygunsuz, müstehcen veya tehdit edici nitelikte mesaj göndermenin yanýnda "bir baþkasýna sýkýntý, rahatsýzlýk veya gereksiz kaygý vermek amacýyla" gönderilen mesajlar da "bilerek yanlýþ bir bilgi göndermek" de suç... Para cezasý ve altý aya kadar hapis cezasý öngörülmüþ... Bu konunun tamamlayýcý hükümlerinin Zararlý Ýletiþimi Önleme Yasasý (Malicious Communications Act 1988) ile düzenlendiði ve böylece "saldýrgan ve endiþe verici paylaþýmlarýn" ilk paylaþanýn dýþýndakilerce de paylaþýlmasý halinde suç iþlemiþ sayýlacaðýnýn düzenlendiðini görüyoruz...
Türkiye ne yapmalýdýr?
Birkaç yazý ile bir çerçeve sunmaya çalýþtým. Yapýlmasý gerekenler listesinde birçok husus var. Hatta bu konuda çalýþanlarýn daha faklý önerileri olacaktýr, eminim. Önemli olan bu meseleyi tartýþmaya açmak...
Türkiye'de öncelikle yapýlmasý gereken husus sosyal medya þirketlerinin sorumluluk alanýný çizmektir. Bunun için öncelikle firmalarýn, dezenformasyona hizmet eden uygulamalarýnýn önüne set çekmek gerekiyor...
Sosyal medya alanýnda bir yasal düzenlemeye ve hatta bir kuruma ihtiyaç olduðunu düþünüyorum. Özellikle sahte (fake) hesaplarýn, açýlan aslýnda gündem olmayan "baþlýklarýn" (tag) yayýlmasýnýn hukuka aykýrýlýðýný niteleyecek bir düzenlemeye gidilmesi gerekiyor.
Trol hesaplarýn belirli algoritmalar kullanýlmasý suretiyle bulunmasý mümkün aslýnda. Bunu sosyal medya þirketlerinin ölçmesi, yoðun biçimde ayný bilgisayar üzerinden yapýlan saldýrgan tavýrlarý tespit edip paylaþýmýný azaltmasý veya görünürlüðüne kýsýtlama getirmesi bir düzenleme altýna alýnabilir.
Bir baþka husus ise "herkesin herkesle iletiþime girebilmesi" sorunudur... Hiç tanýmadýðýnýz birinin saçma sapan ve yalan isnatlarýna maruz kalmak için sosyal medyada var olmuyoruz. Bu açýdan yorumlarýn silinebilmesi veya rahatsýz edici içerik olarak iþaretlenip sadece kullanýcýnýn görebileceði bir biçime çevrilmesini saðlayan seçenekleri getirmek gerekiyor...
Tüm bunlarý ve fazlasýný tartýþabiliriz, itirazlar gelebilir de. Ama þu iki husus olmazsa olmaz:
Birincisi: Sosyal medya þirketlerinin konusu suç olan bir paylaþým nedeniyle, devletin talep ettiði bilgiyi vermemesi bir yaptýrýma tabi tutulmalýdýr. Yani sosyal medya þirketlerine özgü adli iþbirliðinden kaçýnma eylemini düzenleyen bir suç veya kabahat ihdas etmek gerekiyor. Yine ayrýca bu iþbirliðine yanaþmamasý sebebiyle ilgilinin talebi halinde sosyal medya þirketlerinden tazminat istenebileceðine dair bir kural elzem...
Ýkincisi: Tebligat sorununu çözen düzenlemeye duyulan ihtiyaçtýr. Türkiye'de Türkçe yayýn yapan bu firmalarýn þube kurmalarýna bile gerek olmadan support veya help ile baþlayan ve kullanýcýlara yardým sunan e-posta hesaplarýna yapýlan Türkçe adli bildirimlerin tebligat yerine geçeceðinin düzenlenmesi gerekiyor ki yargýlamalar akim kalmasýn!
Bu düzenlemeler ile firmalarýn, troller konusunda iþbirliðine daha yakýn adýmlar atacaðýný düþünüyorum.
