TRT Edebiyat Uyarlamaları kitabı

Bir zamanların tek televizyon kanalı TRT, roman, hikâye ve oyunlardan müteşekkil yerli edebiyat eserlerinden yapılan uyarlamaları derleyen referans bir kitap yayınladı. Kitabı kaleme alan TRT çalışanı Fuat Kale yazdığı önsözde, önemli bir bölümüne ulaştığı televizyon uyarlamalarını araştırma esnasında, filmin kendisinin, yapıldığı veya yayınlandığı dönemin, künyesindeki bir ismin kendisini bir başka öyküye, anıya, olaya götürdüğünü belirtiyor. Kadri bilinmeyen televizyon filmlerinin altın döneminin 1970’lerden 1990’lara kadarki süreçte olduğuna tanıklık ediyoruz. Ayrıca yine aynı esprideki mini dizilerin yine bu dönemde yapıldığını görüyoruz. Gerçekten de küçük birer sinema filmi diyebileceğimiz bu çalışmaların dizi estetiğini aşan sinematografik unsurları, kimilerinin siyah-beyaz renkleri, belki de onları sinema tarihi içinde ayrı bir kategori olarak değerlendirmemizi gerektiriyor.

Kitapta yer alan filmlere baktığımızda değişik yönetmenlerden birçok değişik edebiyat uyarlamasına ilginç eserlere rastlıyoruz. Alfabetik olarak ilerleyen eserlerden, Yeşilçam’ın önemli yönetmenlerinde Orhan Aksoy’un bir Reşat Nuri uyarlaması olan Acımak’ı, yedi bölüm halinde 1985’te yayınlanmış. Halit Refiğ’in efsanevi Halid Ziya uyarlaması Aşk-ı Memnu, altı bölüm siyah-beyaz olarak 1975’te seyirciyle buluşur. Tunca Yönder’in Memduh Şevket Esendal’dan yaptığı Ayaşlı ile Kiracıları altı bölüm olarak 1989’da beyazcama yansır. Yücel Çakmaklı’nın Tarık Dursun K.’dan yaptığı Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep 1978’de gösterilir.

Metin Erksan’ın Beş Hikâye başlığı altında çektiği siyah-beyaz filmlerden Geçmiş Zaman Elbiseleri, bir Ahmet Hamdi uyarlaması olarak 1976’da yayınlanır. Yücel Çakmaklı’nın Necip Fazıl çalışması Bir Adam Yaratmak, yine siyah-beyaz olarak üç bölüm halinde 1977’de çıkar. Yarısı siyah-beyaz, yarısı renkli olarak çekilen Bir Ceza Avukatının Anıları, Lütfi Ö. Akad’ın kamerasından Prof. Faruk Erem uyarlaması olarak 1989’da yayınlanır. Bülent Özdural’ın Emine Işınsu’dan uyarladığı Bir Yürek Satıldı 1977’de seyirciye ulaşır. Ziya Öztan’ın Refik Halit uyarlaması Bugünün Saraylısı dört bölüm halinde 1985’te yayınlanır. Osman F. Seden’in Ortaasya’da da çok seyredilen Reşat Nuri uyarlaması Çalıkuşu, yedi bölüm halinde 1986’da yayınlanır. Rasim Özdenören’in Çok Sesli Bir Ölüm’ü siyah-beyaz olarak 1977’de Yücel Çakmaklı ve Tuncay Öztürk’ün kamerasından akseder. Yine Tuncay Öztürk’ün Necati Cumali’den yaptığı Dağlı ile Muharrem’i siyah-beyaz halinde 1977’de yayınlanır. Salih Diriklik’in Peyami Safa’dan uyarladığı 9. Hariciye Koğuşu 1986’da dört bölüm halinde yayınlanır. Yücel Çakmaklı’nın Turan Oflazoğlu’ndan IV. Murat’ı, dört bölüm olarak 1981’de yansır. Yine Çakmaklı’nın Tarık Buğra eseri Kuruluş’u on iki bölüm olarak 1988’de beyazcamda belirir. Safa Önal’ın Hikâyelerin İçinden dizisinden Reşat Nuri’den uyarladığı Kuş Yemi, 1981’de siyah-beyaz olarak seyirci karşısına çıkar.

Sırrı Gültekin’in Tarık Buğra’dan on bölüm olarak uyarladığı İbiş’in Rüyası, siyah-beyaz olarak 1979’da yayına girer. Hüseyin Karakaş’ın Attila İlhan’dan yaptığı Kartallar Yüksek Uçar, on iki bölüm olarak 1984’te yayınlanır. Mesut Uçakan’ın Faik Baysal’dan uyarladığı Kavanoz’daki Adam, beş bölüm olarak 1988’de seyredilir. Yakup Kadri’nin Kiralık Konak’ı, siyah-beyaz beş bölüm olarak Hüseyin Karakaş’ın elinden 1978’de yayınlanır. Nalyan Efendi’nin Leblebici Horhor’u siyah-beyaz üç bölüm olarak Bülent Özdural’ın yönetiminde 1975’te yayına verilir. Sait Faik’in Mahalle Kahvesi, Ayşe Şasa’nın senaryosuyla 1977’de siyah-beyaz olarak Naci Çelik Berksoy’dan seyirciye ulaşır. Lütfi Akad’ın Ömer Seyfettin Hikâyeleri başlığı altındaki dizisinden Topuz, siyah-beyaz olarak 1975’te yayınlanır. Ramazan Bakkal’ın Halit Ziya’dan uyarladığı Ferhunde Kalfa, 1982’de iki bölüm yayınlanır. Atıf Yılmaz’ın Aziz Nesin’den uyarladığı Seyyahatname, siyah-beyaz altı bölüm olarak 1979’da yayına girer. Feyzi Tuna’nın Mithat Cemal’den Üç Istanbul’u on bir bölüm halinde 1984’te, Halit Refiğ’in Kemal Tahir’den Yorgun Savaşçı’sı ise sekiz bölüm olarak 1993’te yayınlanır.