Ýngiltere’nin dünya devi yayýncýlýk markasý BBC, mali kaynaklarýný her yýl halktan toplanan ruhsat parasý ile oluþturur.
Bunun dýþýnda 1932’de kurulan ve 32 dilde yayýn yapan BBC Dünya Servisi’nin bütçesini Ýngiliz Dýþiþleri Bakanlýðý karþýlar.
Týpký Amerika’nýn Sesi, radyo, televizyon ve internet yayýnlarý için ABD Dýþiþleri Bakanlýðý ya da týpký 40’a yakýn dilde televizyon, radyo ve internet yayýncýlýðý yapan Almanya’nýn Sesi bütçesini Alman Dýþiþleri Bakanlýðý’nýn karþýlamasý gibi.
Fransa benzer bir örnektir sonra baþka ülkeler de sayabilirim benzer durumda olan ama mesele evrensel yayýncýlýk bilgisi satmak deðil... Bu yazdýklarýmý aklýnýzýn bir köþesinde tutun ve biz devam edelim...
***
Türkiye’nin Sesi dahil bir sürü yayýn TRT bütçesinden yapýlýr. Bunlar için baþka kaynaklardan para alýnmaz, bütçe kaydýrýlmaz...
Son dönemin en iddialý projelerinden biri olan TRT Newsprojesini konuþalým mesela...Býrakýn ekraný sadece sosyal medyada takip ederek bile yaratýlan görsel zenginliði fark edebilirsiniz.
Peki, Ýngilizce yayýn yapan bir kanal kurmak evrensel yayýncý olmak için yeterli mi? Yaptýðýnýz yayýný mutlaka seyrettirmeniz gerekir.
Bugün Türkiye’de yayýnda olan popüler bir platformda yayýnlarýnýzý taþýtmak isterseniz yýlda 1 milyon dolar seviyesinde bir para ödemeniz gerekir.
Eðer evrensel yayýn yapýyorsanýz büyük otellerin paketlerine de gireceksiniz, kablolu yayýn þirketlerinin sýralamasýna da...
Amerika’dan Japonya’ya kadar yapacaksýnýz bunu üstelik uydu kiralarý, ofis ya da personel giderlerini falan hesaba katmadan yazýyorum bunlarý.
Sonra olimpiyatlarý yayýnlayacaksýnýz milyonlarca dolar bedel ödeyerek sonra Viyana’daki yeni yýl konserini de ekrana getireceksiniz.
Türkiye’nin her köþesinde muhabiriniz, karasal yayýn vericiniz olacak, bölge radyolarýnýz bir çok kanaldan yayýn yapmaya devam edecek.
Bunlar yetmeyecek bir sürü dilde de televizyon yayýncýlýðý yapacaksýnýz. Bunlarýn hepsi ciddi birer maliyet unsurudur.
Þimdi CHP’li vekillerce TBMM’ye verilen bir yasa teklifinde TRT’nin sadece reklam gelirleriyle yayýnlarýný sürdürmesi diðer gelir kalemlerinin kesilmesi isteniyor.
***
CHP, TRT’nin yayýn politikasýný beðenmeyebilir ya da harcama kalemlerine itiraz edebilir.
Buraya kadar sýkýntý yok. Ancak tüm gelir kalemlerini kaldýrmaya yönelik bir yasa teklifi vermek demek Kurum’u yok etmeye yakýn derecede küçültmek ve bir piyasa ekraný haline getirmek demek olur.
Bugüne kadar olimpiyat yayýnlarýný ya da Viyana Yeni Yýl Konserini yayýnlamaya hevesli tek bir özel kanal görmedim ben.
Özel kanallardan kaçýnýn dünyanýn bir sürü ülkesinde temsilciliði var? Birden fazla dilde yayýn o zaman hangi gelirle yapýlacak ya da bölgesel radyolar hangi reklam geliriyle yaþayacak?
***
Eleþtiri bir haktýr ama yok etmeye çalýþmak bir hak deðildir.
Tüm dünyada geçerli olan bir sistemi yok etmeye çalýþmak akýl deðil ancak hýrsýn yansýmasý olabilir. TRT herkese lazým, CHP’ye de...
