Yazýya baþlamadan önce, Moskova’daki güvenilir kaynaklarýmla konuþtum. Rusya’nýn baþkentindeki genel hava, Suriye merkezli týrmanan krizde Trump’ýn askeri gerginliði en üst noktaya kadar çekip, duracaðý ve iþlerin hale-yola girmesi için muhataplarýna zaman vereceði yönündeydi.
Bence, yanýlýyorlar.
Çünkü, bu krizde, dünya kendini bir anda 1971 yýlýnda bulmuþ durumda. Richard Nixon’un “çýlgýn adam stratejisi” belli ki, Donald Trump için biçilmiþ kaftan ama, bu kez, dünya, “çýlgýn adamý” oynayan deðil, “gerçekte çýlgýn adam olan” bir ABD Baþkaný ile karþý karþýya…
Nixon’un 1968 baþkanlýk seçimi kampanyasýnda elindeki nükleer silahlarý gerektiði an ve yerde ABD’nin düþmanlarýna karþý kullanacaðýný vurgulamasý Amerikan kamuoyunu büyülemiþti, Sovyet tehdidinden rahatsýz olan seçmen onu Beyazsaray’a taþýdý. (Garip (!) tesadüf, 2016’da Trump, MSNBC’den Chris Matthews’in sorularýný yanýtlarken, “Bir gün nükleer silahlarýn kullanýlmasý olasýlýktýr. Eðer kullanmayacaksak, bütün bu silahlarý neden ürettik. Ben masaya her zaman bütün kartlarýmý koyarým” sözleriyle dikkat çekmiþti.)
Aslýnda “güç kullanýlmak için vardýr, yeter ki, gücü kullanacaðýný ilan eden ikna edici olsun” teorisi, 1950’lerde þekillenen bir strateji. Dönemin ABD Baþkaný Eisenhower’in 1953’te Kore Savaþý’ný bitirmek için nükleer silah kullanabileceðini açýklamasý ve bu tehdidin Çinli lider Mao’yu korkutmasýyla þekillenen bir kavram.
Geliþtiren, ünlü Henry Kissinger’ýn 1950’lerdeki Harvard seminerlerinin önemli konuþmacýsý Daniell Ellsberg. Vietnam Savaþý’na iliþkin Pentagon belgelerini (belgeler Pentagon’un bu savaþta yaþanabilecek tüm insani kayýplarý önceden tahmin ettiðini fakat önemsemediðini gösteriyordu) yayýnlayan bir portre. Geliþtirdiði fikir, küresel diplomaside pazarlýk masasýna oturmak için 1- Öngörülemez biri olacaksýn, 2- Elindeki gücü pervasýz kullanabileceðini göstereceksin esasýna dayanýyor.
Nixon 1971 yýlýnda Kuzey Vietnam’ý nükleer silahla tehdit etti ve ABD’nin tüm nükleer savaþ sistemini üç hafta boyunca en yüksek alarma geçirerek Sovyetler’i de felç etmeyi baþardý ama bütün bu gösteriye raðmen savaþýn 4 yýl daha sürmüþ olmasý da dikkat çekicidir.
Aslýnda Nixon ve Güvenlik Baþdanýþmaný Kissinger dengeli insanlardý ve Vietnam Savaþý’nda bilinçli olarak “ne yapacaðý belli olmaz çýlgýn adamlarý” oynamýþlardý!.. Oysa Trump, iþ hayatýndan gelen alýþkanlýkla, bütün yaþamýný bu þekilde geçirmiþ bir isim. “Öngörülemez” olmanýn avantajýný çok iyi biliyor ve sürekli kullanýyor. Duma kimyasal saldýrýsýndan hemen sonra yaptýðý, “bir karar vereceðim” açýklamasý bunun tipik örneði. Bütün dünya onun kararýný bekliyor ve iþin ilginç yaný, kimse bir tahminde bulunamýyor!..
Amerikan askeri gücünün en sert þekilde kullanýlmasýndan yana fikirleriyle tanýnan yeni Güvenlik Baþdanýþmaný John Bolton ile toplanmalarýndan bu yana Amerikan donanmasýnýn Doðu Akdeniz ve Güney Çin Denizi’ne doðru hareketlenmesi bir ipucu veriyor, o kadar.
Tahminler, Trump’ýn, Rusya-Çin hattýna “günü geldiðinde ikinizle birlikte baþ edecek gücüm var, bunu ileri sürüyorum, verdiðiniz cevaba göre de sonuna kadar giderim” mesajý vereceði yönünde.
ABD’nin, Ýngiltere ve Fransa’yý yanýna alarak baþlattýðý bu harekatýn “blöf” olduðuna inananlar, hatta, “nükleer düðmelerden uzak duracaklardýr” geleneksel tahmini ile hareket edenler, umarým ben yanýlýyorumdur, yanýlgý içindedirler.
Emperyalizm, sýkýþtýðýnda diplomatik manevralar ile ferahlamanýn yolunu arayabilir ama, iþin ucunda “askeri yenilgi” iþareti aldýðý anda, tahmin edemeyeceðiniz kadar tehlikeli olabilir.
Bir çatýþmanýn doðmasýyla, taktik nükleer silahlarýn ateþlenmesi arasýnda geçecek sürenin çok az olduðunu, bunun, büyük bir nükleer hesaplaþmaya dönüþebileceðini asla göz ardý edemeyiz.
Burada belirleyici geliþme, Putin ve Hi’nin ABD-Ýngiliz-Fransýz ittifakýnýn baþlatacaðý askeri gövde gösterisi karþýsýndaki tutumlarý olacaktýr.
Nixon’un nükleer meydan okumasýndan sonraki 4 yýl içinde 21 bin Amerikan askeri Vietnam ve Kamboçya’da öldü, ülke ise bugün bile süren “Vietnam Sendromu” ile baþ baþa kaldý. 1973’de Nixon, Oval Ofis’de aðýrladýðý Vietnam gazilerine þöyle diyordu: Amerikan halký, Beyazsaray’da bir çýlgýn adamý hazmetmeye hazýr deðil ve bu iyi bir davranýþ. Bu halk, bu makama artýk hiçbir zaman bir çýlgýn adamý getirmeyecektir.
Ama Trump’ý getirdi, onun sergileyeceði çýlgýnlýklara ne kadar katlanabilecekleri ise ayrý bir soru iþareti.
Dünyanýn kaderini belki de sokaktaki Amerikan halký Trump ve etrafýndaki cuntaya “dur” diyerek belirleyecek, bilemem, endiþeliyim.
