ABD’nin yerleþik yapýsý, Trump’ý baþkan olarak kabul etmemekteki ýsrarýný sürdürüyor. Yargý, aldýðý hemen her kararý iptal ediyor; dolayýsýyla Baþkan vaat ettiði radikal adýmlarý atamýyor. Basýn, Baþkan’ý etkisizleþtirecek ne varsa yapýyor. Yardýmcýlarý, danýþmanlarý, sað kolu olarak tanýmlanan yakýn çevresi yolsuzlukla ve daha da önemlisi Rusya ile olan mali iliþkileriyle bertaraf ediliyor.
Trump’ý önce iþ yapamaz hale getirip sonra da koltuðundan edecek gibi gözüken bu sürecin bir dizi nedeni var. Öncelikle belirtmek gerekir ki, baþýndan beri Trump’ýn istenmemesi, öngördüðü ekonomi politikasýyla ilgili. Sistemi ayakta tutan büyük þirketlerin içeride ve özellikle de uluslararasý alandaki faaliyetlerini derinden etkileyebilecek bir model ileri sürmüþtü. Bu model, kabaca bugüne kadar yapýlanlarý tersine çevirecek nitelikteydi. Trump’ýn hareket imkanlarýný sýnýrlama sürecinin bir diðer nedeni ise doðrudan Rusya ile ilgili.
Trump-Putin iliþkisinin “vatana ihanet” sayýlmasýna doðru bir gidiþat var. ABD yasalarý açýsýndan aðýr suç sayýlabilecek iddialar, baþkaný koltuðundan edebilir ancak meselenin bir de stratejik yönü bulunuyor.
Baþkan’ýn baþarýsýzlýðý
Obama, Rusya’yý karþýsýna alýp Çin’i “dost” yapmayý, Avrupa’yý ABD’ye eklemlemeyi öngörmüþ, ticaret ve yatýrým önceliðini de biliþim alaný olarak göstermiþti. Trump, Obama ne yaparsa tersini yapma amacýyla Rusya’yý yanýna, Çin’i karþýsýna almayý, Avrupa’yý kaderine býrakmayý, AB’den kopanlarla ikili iliþkileri geliþtirmeyi ve ticaret-yatýrým önceliðini de savunma sanayine vermeyi tercih etti.
Tercih etti etmesine ancak uygulamaya geçemedi ve bu arada çok geniþ bir alaný Rusya’ya kaptýrdý, Çin’in de “ötekileþtirilmesi” Kuzey Kore’nin ABD’yi tehdit etmesi sayesinde gerçekleþemedi. Böylece ABD yerleþik düzeni hem Trump’a iþ yaptýrmadý, hem de iþ yapmadýðý için eleþtirilerin merkezine yerleþtirdi.
Kabul etmek gerekir ki, Baþkan’ýn siyasi basiretsizliði de bu sürecin hýzlý iþlemesinde çok etkili oldu; hem Cumhuriyetçileri hem Demokratlarý eþ zamanlý olarak karþýsýna almayý baþardý.
Baþkan’ýn baþarý arayýþý
Baþkan’ýn bu ortamý bertaraf etmek için bulduðu yöntemlerin ise akýbetine yarar saðlayacak türden olmadýðýný belirtmek gerekir. Ýnce bir siyasetle farklý kesimleri yanýna almayý denemek yerine, fincancý dükkanýna girmiþ fil gibi davranýp muhaliflerinin mayalanmasýný saðladý.
Son bulduðu yöntem ise ne oranda sýkýþtýðýný daha açýk gösteriyor. Savunma ve Dýþiþleri bakanlarý, Senato Dýþiþleri Komitesi’ne bir yasa teklifi sundular. Askeri Güç Kullanma Yetki Yasa’sýnda 2001-2002 yetkilerine geri dönülmesi isteniyor. Ancak Afganistan müdahalesi kapsamýnda çýkarýlan yasada ufak bazý deðiþiklikler de talep ediliyor. Bu ufak ayrýntý, askeri güç kullanýmýnda zaman-mekan-yetki sýnýrýnýn bulunmamasý þeklinde.
Özetle Trump, istediði zaman, istediði yeri, istediði kadar vurabilme yetkisi istiyor; bu arzunun gerekçesi olarak da Kuzey Kore’yi, ara ara da Ýran’ý gösteriyor.
K. Kore’nin Trump’a gerekçe saðlayacak tutumlarý olduðu açýk. Bir çýlgýnlýk yapýp ABD üslerini ya da Japonya’yý vurursa, ABD’nin karþýlýk vermesi kaçýnýlmaz olur ve Kongre de yasa çýkarma konusunda hiç nazlanmaz. Ancak henüz böyle bir durum yokken Kongre “önleyici tedbir” kapsamýnda zaman-mekan-yetki sýnýrý olmadan Trump’a düðmeye basma yetkisi vermeye hazýr olmayabilir.
Belki de Trump ancak bir savaþ kahramaný olmasý halinde koltuðunu koruyabileceðini düþünüyordur. Eðer öyle ise çýlgýnlýðý Kuzey Kore’den deðil ABD’den beklemek daha makul olabilir.
