Eskiler bilir, bayýlan insanlara ‘nane ruhu’ koklatýlýrdý. Çalýþma tempomda düþme hissetiðimde ben de ‘biraz’ koklarým. Bu önemli bir husus...
Son zamanlarda sýklýkla basýnda karþýlaþtýðým güncel bir kavram Tükenmiþlik Sendromu; ‘Süregen duygusal ve kiþilerarasý baský etkenlerine karþý geliþen bir cevap’ olarak tanýmlanýyor. Sonuç; bitkinlik, tükenmiþlik, bezginlik, isteksizlik, kötümserlik... Modern çað insanýnýn; yoðun iþ temposu, etkinlikler, materyalist iliþkiler, hele hele büyük þehirlerin sorunu olan trafik derken zaman zaman bu tip bir tükenmiþlik hissetmesi kaçýnýlmaz olabiliyor. Baský etkenleri sadece iþ veya çevresel etkenler deðil þüphesiz, bu ev veya aile içi etkenler ya da maddi kýsýtlýlýklar da olabiliyor. Bu sorunu atlatabilmek için stres etkenlerinden uzaklaþmak herkes için ve her zaman mümkün olamýyor. Çaresiz olarak bu olumsuz etkenler ile ilaç tedavisi, psikoterapi, yoga, vs. uygulamalar ile baþetmeye çalýþýyoruz. Bu durumda da yine gideri açýk býrakýlan havuzun musluktan akan su ile ne kadar zamanda dolabileceði gibi bir ‘havuz problemi’ söz konusu. Dolayýsýyla sorunun giderilmesine katký saðlayabilecek farklý seçeneklerin deðerlendirilmesi akýlcý bir yaklaþým olacaktýr.
Orta derecede tükenmiþlik ve zihinsel yorgunluk þikâyetlerinin giderilmesinde bir baþka seçenek ise ‘Aromaterapi’. Bitkilerin güzel kokularýnýn verdiði enerji ve motivasyon benim de tercih ettiðim bir yöntem. Birkaç ay önce çalýþanlarda öðleden sonra düþen enerjinin yükseltilmesi için lavanta yaðýnýn yararlý olabileceði konusunda bir çalýþmanýn sonuçlarýndan bahsetmiþtim. Aromaterapinin saðlýðýmýz için bu tip olumlu etkilerinden yeni bulgular geldikçe bahsederim. Yeni yayýmlanan ufak ölçekli bir insan çalýþmasýnda ise ‘Tükenmiþlik sendromu ve zihin yorgunluðu’ sorununun giderilmesinde yararlý olabilecek bir uçucu yað karýþýmý ile gözlenen sonuçlar açýklanýyor. Bu çalýþmada tükenmiþlik sendromunun iki ana belirtisi üzerine yoðunlaþýlmýþ; biri duygusal bitkinlik/ yorgunluk, diðeri ise stres/ gerginlik. Bu etkenleri gidermesi için ise üçlü bir uçucu yað karýþýmý hazýrlanmýþ. Karýþýmýn içerisine yorgunluðu gidermesi için iki uyarýcý uçucu yað ve gerginliðe karþý da dengeleyici özellikte bir uçucu yað ilave edilmiþ. Bu amaçla; zihni temizlemek, rahatlatma, uyanýklýðý artýrmak için Týbbi nane yaðý (Mentha x piperita), zihin yorgunluðunu ve depresyonu gidermek için fesleðen yaðý (Ocimum basilicum) ve yatýþtýrýcý sakinleþtirici özelliði ile bilinen ölmezçiçek yaðý (Helichrysum italicum) tercih edilmiþ. Çalýþmada uçucu yaðlarýn etkisini doðru deðerlendirebilmek için boþ ilaç (plasebo) grubuna, güzel kokmasýna raðmen uçucu yaðda bulunan bileþenleri barýndýrmayan bir ürün olan gülsuyu taþýyan bir karýþým koklatýlmýþ.
Farklý meslekten ve yaþ gruplarýndan 13’ü kadýn olmak üzere 14 kiþiye hazýrlanan ürünler plastik bir inhaler (Burna sokularak koku koklama için ucu delikli tüp þeklinde plastik aparat) vasýtasýyla uygulanmýþ. Bir ufak pamuk parçasýna 4 damla jojoba yaðý, 10 damla týbbi nane yaðý, 8 damla fesleðen yaðý ve 2 damla ölmezçiçek yaðý damlatýlarak inhaler içerisine yerleþtirilmiþ. Boþ ilaç grubunda ise 20 damla gülsuyu ve 4 damla jojoba yaðý taþýyan karýþým koklatýlmýþ. Nane ve fesleðen yaðýnýn miktarýnýn çok olmasýnýn nedeni bu iki yaðýn uçuculuðunun fazla olmasý. Uygulama üç hafta sürdürülmüþ. Ýlk iki hafta hazýrlanan ürünlerin her gün çalýþma saatlerinde günde yedi defa her bir burun deliðinden 3’er defa koklamasý istenmiþ. Sonuçlarýn deðerlendirilmesi için katýlanlarýn her uygulamadan sonra hazýrlanan memnuniyet anketlerini doldurmasý ve baðýl bir deðerlendirme yapmasý istenmiþ. Üçüncü hafta ise herhangi bir ürün koklanmadan sadece anketleri doldurmasý istenmiþ. Anket sonuçlarý uygulama protokolünü bilmeyen tarafsýz bir kiþi tarafýndan deðerlendirilmiþ. Sonuçta ikinci hafta uçucu yað karýþýmý uygulanan kiþilerde izlenen tükenmiþlik þikayetlerinde yüzde 21,1 azalma saðlanýrken, bu oranýn gülsuyu koklatýlan grupta yüzde 11,3 civarýnda kaldýðý tespit edilmiþ. Ancak koklama yapýlmayan üçüncü hafta saðlanan bu olumlu etkinin önemli ölçüde azaldýðý görülüyor (Yüzde 8,7).
Bu basit ve ufak ölçekli çalýþmanýn sonuçlarý aromaterapi uygulamalarýnýn orta derecede tükenmiþlik sendromu þikayetlerinin tedavisinde olumlu katký saðlayabileceðini gösteriyor. Ancak iki haftalýk uygulamanýn bu etkinin kalýcý olabilmesi için yeterli olamayacaðý, daha uzun süreli uygulamalara ihtiyaç duyulduðu anlaþýlmaktadýr. Eskiler bilirler, bayýlan insanlarý uyandýrmak için ‘nane ruhu’ koklatýlýrdý. Bizim ‘týbbi nane uçucu yaðý’ dediðimiz ürün aslýnda ‘Nane ruhu’nun ta kendisi. Benim de çalýþma masamýn üzerinde týbbi nane yaðý ve lavanta yaðý bulunur. Çalýþma tempomda düþme hissettiðimde ‘biraz’ koklarým. Burada önemli olan husus ‘biraz’; unutulmamalýdýr ki, uçucu yaðlar fazla koklanýrsa solunum yollarýnda tahriþe yol açabilir. Bir diðer önemli husus ise lavanta ve teatree yaðý hariç hiç bir uçucu yað seyreltilmeden cilde sürülmemelidir.
