Ozan Özkural, ekonomi dünyasýnýn genç, baþarýlý, tutkulu ismi... Öngörü ve profesyonel iþ yaþamýndaki kariyer rotasý ile de dünya ölçeðinde dikkatleri üzerine çeken bir Türk. Onun fikir ve söylemleri Amerika’dan Ortadoðu’ya, Afrika’dan Uzakdoðu’ya varana dek deðer görüyor. Dünyanýn en ünlü talk show’cularýndan Larry King’in programýna konuk olan üç Türk’ten biri. Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan ve ünlü doktor Mehmez Öz’ü konuk eden Larry King, uluslararasý finans dünyasýnýn yakýndan tanýdýðý Ozan Özkural’ý konuk etmiþti. Genç yaþta dev bir bankaya CEO olduktan sonra kendi þirketini kuran Ozan Özkural ile turizm ve ekonomi iliþkisini deðerlendirmek için bir araya geldim. Ben sordum o yanýtladý.
- Turizmin ekonomiyle olan iliþkisini nasýl açýklayabiliriz?
Ülkeden ülkeye deðiþmekle beraber, turizm sektörü birçok ülkenin önemli gelir kalemlerinden biri olup ayný zamanda ülkelerin marka deðeri yaratýmý ve uzun vadeli global imajý açýsýndan da çok mühim bir rol oynamaktadýr. Dolayýsý ile turizm sektörünü sadece ülkeye kazandýrdýðý gelir ve yarattýðý istihdam deðil, küresel yatýrýmcýlar nezdinde de yarattýðý katma deðer de denkleme katarak deðerlendirmek lazým.
Mikro ekonomik açýdan baktýðýmýzda ise turizm sektörünü, özellikle Türkiye gibi turizm sektörü büyük ülkelerde döviz giriþi ve istihdam oranlarýndaki iyileþme/gerileme noktasýnda oynadýðý rolü göz ardý etmemek lazým.
Son olarak, ülkelerin para birimlerinin deðer kazanmasý veya kaybetmesi, özellikle dar ve orta gelirli yabancý turistler açýsýndan önemli bir faktör olup, ülkelerin global turizm sektöründeki rekabet kabiliyeti üzerinde ciddi bir etki yaratmaktadýr.
Son zamanlarda global açýdan artan jeopolitik riskler ve dalgalanmalarýn da dünyada turizm sektörünü ciddi bir þekilde negatif etkileyen faktörlerden olduðunun altýný çizmekte fayda var. Sonuçta her turist can güvenliðinin tehdit altýnda olmadýðý bir ülkede tatil yapmayý tercih eder. Bu baðlamda ülkelerin güvenlik konusunda yasadýðý zaaflar veya zafiyet algýsýný küresel turizm sektöründe volatilite yaratan en büyük faktör olarak görüyorum.
- Rakamlarla turizmin dünya ekonomisinde yerini nasýl deðerlendirebiliriz?
Son 1-2 senelik rakamlar baz alýndýðýnda turizm ve seyahat sektörü 7.6 trilyon dolarlýk hacmi ile küresel GDP/GSYÝH bazýnda otomotiv ve kimya sektörlerinden daha büyük bir etki yaratmaktadýr. Bu rakam küresel GDP/GSYÝH’nin yaklaþýk yüzde 9.8’ine tekabül eder ki bu da küresel bankacýlýk ve finans sektörünün katkýsýnýn yaklaþýk yarýsýna eþittir.
Ozan Özkural, dünyanýn en ünlü talk show’cularýndan Larry King’in programýna konuk olan üç Türk’ten biri.
-Türkiye ekonomisinde turizmin önemini nasýl yorumlayabiliriz?
Yýllýk yaklaþýk 40 milyon yabancý turistin ziyaret ettiði ve turizm sektöründe dünyanýn altýncý en popular ülkesi olan Türkiyemiz için yýllýk 31.5 milyar dolar cirosu olan bu sektör ayný zamanda ülkemizin ekonomik gücü ve büyümesi üzerinde çok ciddi bir rol oynamaktadýr. Son yýllarda küresel averajýn üzerinde bir büyüme performansý sergileyen Türk turizm sektörü, ayný zamanda kronik bir cari açýða sahip olan ülkemizin bu açýðý finanse etmesini saðlayan en önemli gelir kalemlerinden birini oluþturmaktadýr ve ayný zamanda GDP/GSYÝH rakamlarýna yaklaþýk yüzde 4.40’lýk bir katkýda bulunmaktadýr. Sonuç itibari ile turizm sektörü hem kýsa hem de uzun vadede Türkiye ekonomisi ve istihdam rakamlarý için büyük önem arz etmektedir.
- Turizm sektöründe yatýrým yapan yatýrýmcýlar ekonomik baþarýyý nasýl yakalar, cirosu yüksek olmasý mý, net kârý mý baþarýdýr?
Genel yatýrým felsefesi çerçevesinde baktýðýmýzda þunu belirtebilirim, gerçek anlamda baþarýlý olan yatýrýmcýlarýn uzun vadede stabil gelir ve büyüme saðlayan þirketler yarattýðý gerçeðini gözden kaçýrmamak gerekir.
Kýsa vadede herhangi bir þirketin sürdürülebilirliðini saðlayan yegane unsur ne ciro ne de kârdýr. Bu aslýnda þirketlerin yarattýðý ve yönettiði nakit akýþýdýr. Bu baðlamda þöyle bir analoji yapabiliriz: Ciro egodur, kâr kafa rahatlýðý, ancak nakit akýþý gerçeðin ta kendisidir.
Orta vadede ise sektörün rekabet yapýsý çerçevesinde kâr marjlarýnýn korunmasý veya yükseltilmesi ve elde edilen kârýn belli bir miktarý ve bir miktar borçlanma ile yapýlacak akýllý yatýrýmlar eþliðinde uzun vadede stabil bir çizgide yükselen bir pazar payý ve dolayýsý ile ciro büyümesi yaratmayý baþarmak bir yatýrýmcý için finansal baþarýyý yakalamanýn yollarýndan biridir.
- Dünya ekonomisine baktýðýmýzda devleþen þirketler bunu nasýl baþarýrlar, yöntemleri nelerdir? Büyük bir ivme yakalayan þirketlerin zamanla küçülmesinin sebepleri nelerdir?
Bu sektörden sektöre ciddi anlamda deðiþebilir ve bu baþarýya giden tek bir yol mevcut deðildir. Mesela agresif bir þekilde büyüyen pazarlarda bu, Ar-Ge’ye yapýlacak yatýrým olabilir. Daralan ve organik büyümenin çok zor olduðu pazarlarda ise bu, büyük þirketlerin pazardaki diðer rakiplerini satýn alarak veya bu þirketlerle birleþerek yaratacaðý inorganik bir strateji eþliðinde olabilir.
Ýnovasyona ve çalýþanlarýna yatýrým yapmayan, sadece kýsa günü kurtarma filozofisi üzerine yönetilen þirketler, hangi sektörde olursa olsun uzun vadede kaybetmeye mahkumdur. Zamanýnda elde edilmiþ baþarýlar ve büyümenin rehavetine düþen (büyük veya küçük) þirketlerin orta ve uzun vadede zayýflama ve küçülme riski ile karþýlaþmalarý doðaldýr.
