Avrupa Görsel-Ýþitsel Gözlemevi, Türkiye’deki sinema sanayiini ele alan bir araþtýrma yayýnladý. Gözlemevinin Marketler ve Finansman bölümünden analizci Martin Kanzler’in kaleme aldýðý çalýþma 2004 ila 2013 yýllarý arasýný kapsýyor. Baþýnda kýsaca Türk sinemasýnýn tarihine deðinildiði çalýþmada, daðýtým ve gösterim þartlarýnýn genel görünümüne bakýlýyor ve giþe yapan filmlerin ülkelere göre pazar paylarý öne seriliyor. Yerli filmlerin market potansiyeliyle dýþarýdan getirilen filmlerin market potansiyeli mukayese ediliyor. Sinema salonlarýnýn altyapýsýyla dijital sinemanýn mevcut durumu gözden geçiriliyor, öne çýkan daðýtýmcýlar inceleniyor ve sinema seyircisi profiliyle Türkiye’deki film festivalleri sözkonusu ediliyor.
Antrakt, Se-Yap, Sinema Genel Müdürlüðü ve Eurimages’ýn temin ettiði verilere dayanýlarak hazýrlanan araþtýrmanýn kimi önemli altbaþlýklarýna göz attýðýmýzda, Türk sinemasýnýn düþük seyirci oranýna raðmen Avrupa’da yedinci büyük seyirci kitlesine sahip olduðunu, ikinci büyüyen market olduðu ve yerli film seyretmede ise ilk sýrada geldiðini görüyoruz. Kurumsal çerçeve bölümünde Kültür ve Turizm Bakanlýðý tarafýndan yürütülen sinema kanununun þimdi geldiði safhaya bakýlýyor ve filmlerin kamu tarafýndan desteklenmesi süreçleri ince ince iþleniyor. Türkiye’nin Ýtalya, Kýbrýs Rum Kesimi ve Litvanya’yla birlikte Avrupa’da az sayýda ülkeyle sinemayý doðrudan bir hükümet birimi tarafýndan desteklediði belirtiliyor. Avrupa’daysa film desteðinin daha çok gösterimlerden yapýlan kesintilere, gönüllü katkýlara, piyangoya oldukça farklý kaynaklardan saðlandýðý ifade ediliyor.
Deðiþik oranlarýn listeler ve çizimlerle ortaya konup Avrupa ülkeleriyle mukayese edildiði araþtýrma, uluslararasý sahada Eurimages’ýn yanýsýra Fransa, Ýtalya ve Bulgaristan’la ikili iþbirliði anlaþmalarý imzalandýðý, Almanya’yla ortakyapým geliþtirme fonu oluþturulduðu, Yaratýcý Avrupa Programý’na kýsmen katýlýndýðý ve böylece MEDIA’nýn alt programlarýndan eðitim, festival, ve market ulaþýmý gibi alanlardan faydalanýlabileceðini dile getiriyor.
Araþtýrma, Türkiye’de yýllar içinde üretilen filmlerin, seyirci katýlýmýnýn, üretici firmalarýn sayýsal verilerini sunuyor ve bazýlarýnýn Avrupa’yla kýyaslamasýný yapýyor. Daðýtým ve gösterim aðýnda yine yýllara göre istatistiki veriler sunulup, 10 yýl zarfýnda en fazla seyirci toplayan yerli ve yabancý 100 film sýralanýyor ve seyirci sayýlarý karþlaþtýrýlýp ayrýntýlara giriliyor. Vizyona çýkan filmlere bakýldýðýnda, yabancý sinemanýn daha çok Amerikan ve Avrupa filmleriyle seyirci karþýsýna çýktýðýný, diðer ülke ve coðrafyalardan gelen yapýmlarýn çok az sayýda kaldýðý görülüyor. Yerli ve yabancý filmlerin yýllara göre giþe hasýlatlarý ortak liste içinde belirtiliyor ve Türk filmlerinin market potansiyeli yine sayýlamalarla ortaya konuyor. Ýthal edilen ve giþe hasýlatý en yüksek 80 filme bakýldýðýnda, baþý Amerikan sinemasýnýn çektiði görülüyor; en fazla seyredilen 80 Avrupa filmindeki aðýrlýksa Ýngiltere ve onun katýldýðý ortakyapýmlarda.
Sinema salonlarýnýn hýzla dijitale dönüþtüðü Türkiye’de, sinema salonlarýnýn iþletmesine dair veriler sunuluyor ve öne çýkan salon zincirlerinden örneklemeler yapýlýyor. Daðýtýmla ilgili bölümdeyse öndegelen daðýtýmcýlarýn bir oligopol meydana getirdiði, bunlarýn da yine öncelikle UIP ve Warner gibi Amerikan firmalarý olduðu gösteriliyor.
