ABD’nin dünyaya silah satýþlarýný geçen yýl üç kat artýrdýðý- haberi, iyi kötü okundu, izlendi... Silah satýþý haberleri refleks tepki yaratýr: Kötü gözle görülür. Sanki dünyada barýþ ve huzur için büyük bir kararlýlýk ve çaba varmýþ da, silah ticareti yüzünden olmuyormuþ - gibi bir algý inþa edilmiþtir. Bu algý muhtemelen vicdanlarý rahatlatmak içindir, biraz da eski Sovyet propagandasýdýr.
ABD Kongresi için her yýl yapýlan bir araþtýrma ve hazýrlanan rapor, ABD’nin ve silah - cephane - askeri teknoloji üretip satan ülkelerin satýþlarýný inceler. Bu yýlki raporda da, evet... ABD, bir yýlda dünyaya silah ihracatýný üç kat artýrmýþ. ABD 66.3 milyar dolarla birinci, Rusya 4.8 milyar dolarla ikinci, Fransa 4.4 milyar dolarla üçüncü. Ve bu listede sekizinci sýrada tanýdýk bir ülke var: Türkiye! Türkiye 2011’de dünyaya silah satýþlarýnda 800 milyon dolarla sekizinci oldu. Bir üzerindeki ülke Ukrayna 1.1 milyarlýk, bir alttaki ülke Ýspanya, 500 milyon dolarlýk silah satmýþ. Rapor -Dünyada Önde Gelen Silah Kaynaðý Ülkeler- diye bu sýralamayý yapýyor. Türkiye, 11 ülkelik sýralamada Ýspanya, Ýngiltere ve Ýsrail’i geçmiþ... Bu arada silah satmýþ- diyoruz ama, bunlar -anlaþmasý yapýlan- satýþlar. Yani teslimat daha sonraki yýllarda olabiliyor.
Türkiye’nin sürekli bir silah ihracatçýsý olduðu söylenemez. 2010 yýlýna dair raporda Türkiye yok. Yani Türkiye kayda deðer bir silah satýþý yapmamýþ. 2009’da ise Türkiye 300 milyon dolarlýk satýþla 11. ve son sýrada yer almýþ. O tarihte ilk üç yine ayný: ABD, Rusya, Fransa.
ABD Kongresi için hazýrlanan rapor, geliþen ülkelere silah satýþýna da ayrý ilgi gösteriyor. Burada mantýk þu: Geliþmiþ ülkeler, aldýklarý silahý kullanmakta daha özenlidir, Geliþen ülkeler ise geçit törenlerde gezdirmek için deðil, kullanmak için silah alýrlar. Geliþen ülkelere silah satýþýnda da Türkiye dünyada sekizinci geliyor. Satýþ miktarý: 700 milyon dolar. Yani Türkiye 2011’de toplam 800 milyon dolarlýk silah satýþ anlaþmasý yapmýþ, bunun 700 milyonu geliþen ülkelerle.
Geliþen ülkeye satýlan silah, kullanýlýr... Ayrýca geliþen ülkelerin aldýðý silahlarýn önemli bölümü Ortadoðu’ya gidiyor. Ortadoðu’da hava savunma füze sistemleri hayli popüler. Ortadoðu’daki bu silah talebinin nedeni, Ýran... Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri Ýran’ý -stratejik tehdit- sayýyor.
Rapordaki bütün veriler, hep görünürdeki silah pazarýnýn yaklaþýk verileri. -Görünür silah pazarý- diyoruz, çünkü bu veriler, devletten devlete yapýlan satýþlarý kapsýyor. Buna ek olarak ABD özel þirketleri, Dýþiþleri Bakanlýðý’ndan 4 yýllýk lisans-izin alarak, adresini gösterdikleri alýcýya silah-savunma malzemesi satabiliyorlar. Bu satýþlarda ABD’nin merkezi bir kayýt tutmadýðý bildiriliyor. Diðer ülkelerin verileri de göz kararý, yaklaþýk veriler. Örneðin Çin’in gerçek silah satýþ miktarýný ve tam olarak kime ne sattýðýný Pekin’de bilen azdýr... Yani yukarýda açýklanan rakamlar, buzdaðýnýn görünen tarafý.
Kýbrýs’a da baktýlar
Aktardýðýmýz ABD - Dünya silah ihracatý rakamlarýný, ABD Kongresi’nin Araþtýrma Bölümü raporladý. Bu birim, Kongre’nin bilgisi olsun diye hemen her konuda rapor yazar. Her yýl böyle bir silah ticareti raporu yazýp, son verileri aktarýrlar. Araþtýrma Bölümü genelde konulara objektif bakar. Hatta geçenlerde Kýbrýs’ta ‘çözüm’ raporu bile yazdýlar. Rapor uzun, ama özeti: Kýbrýs’ta çözüm olmuyor... Raporu, Kýbrýs meselesinin gelmiþini geçmiþini bilmeyenlere yazdýklarý için, uzun uzun anlatýp, epey kaðýt harcamýþlar. Durumu bilenler için, durumun özünde deðiþiklik yok. Yer tasarrufu olsun diye tek cümlede özetledik.
twitter.com/selimatalayny
