Türkiye ve Azerbaycan iliþkileri yeniden yükseliþ eðilimine girdi. Azerbaycan Devlet Baþkaný Ýlham Aliyev’in geçen haftaki ziyareti çok baþarýlý geçti. Böylece Ermenistan ile yaþanan yumuþamaya paralel olarak bozulan iliþkilerin eski günlerine döndüðü, hatta daha iyi bir noktaya gelmekte olduðu rahatlýkla söylenebilir.
Ýki ülke iliþkilerinde enerji özel bir yer tutuyor. Azerbaycan gazý ve petrolünün dünyaya çýkýþý için Türkiye en güvenilir kapý konumunda. Bilindiði üzere Bakü-Tiflis-Ceyhan Hattý sayesinde Azerbaycan petrolü Akdeniz’e inmeyi baþardý.
2006 yýlýnda tam anlamýyla faaliyete geçen 1.768 km’lik hat Azerbaycan için bir tür nefes borusu gibi. 1.076 km’si Türkiye’den geçen boru hattý sayesinde Azerbaycan doðal kaynaklarýný gerçek anlamda kullanmaya baþladý ve zenginliðine zenginlik kattý.
Ayný baðlamda Türkiye’nin Azerbaycan’dan aldýðý doðalgaz da bu ülkenin zenginleþmesi ve güçlenmesi için büyük katký saðlýyor. Bu tecrübeler nedeniyle Bakü Yönetimi Türkiye güzergâhýna ‘hayat hattý’ gibi bakýyor ve yeni boru hatlarý oluþturmak için adeta can atýyor.
***
Bu baðlamda, Trans Anadolu Doðalgaz Boru Hattý Projesi, ya da kýsa adýyla TANAP her iki ülkenin de önem verdiði stratejik bir yatýrým. 2012 yýlýnda imzalarýn atýldýðý TANAP hattýndan Azerbaycan’ýn Þah Deniz-2 sahasý ve ilave kaynaklardan gelen doðalgaz taþýnacak. Projenin hedefi Avrupa’nýn gaz ihtiyacýnýn karþýlanmasý. Elbette projenin bir diðer hedefi de Türkiye’nin enerji ihtiyacýnýn karþýlanmasý ve bu alanda Rusya’ya olan baðýmlýlýðýn azaltýlmasý.
Hat Azerbaycan’dan baþlayacak, Türkiye üzerinden Yunanistan ve Bulgaristan sýnýrlarýna ulaþacak. Projenin ilk aþamasý 2018’de, son aþamasý ise 2026’da tamamlanacak ve bittiðinde 31 milyar metreküp doðalgaz taþýnmýþ olacak.
6-7 milyar dolarlýk bu projenin siyasi anlamý da büyük. Boru hatlarý ülkeleri birbirine kuvvetli bir þekilde baðlýyor. Boru hatlarýnýn çok geçtiði yerlerde siyasi ve ekonomik entegrasyon kolaylaþýyor. Baþka bir ifade ile, bu hatlar Türkiye ve Azerbaycan’ýn kaderlerini birbirine ayrýlmaz bir þekilde baðlýyor. Ýki ülkeye bölgelerinde daha fazla güç ve itibar da kazandýrýyor.
Bu nedenle Türkiye, boru hatlarý konusuna hiçbir zaman sadece ekonomik mülahazalarla bakmadý. Meseleyi her dönemde siyasi öncelikleri arasýnda saydý.
***
Boru hatlarýndan bahsetmiþken, Türkiye-Gürcistan ve Azerbaycan arasýnda yapýmý devam eden demiryolu hattýndan bahsetmemek olmaz. Üç ülkeyi birbirine baðlayacak olan bu proje sayesinde Türkiye, Ermenistan engelini by-pass ederek, Hazar Denizi kýyýlarýna doðrudan ve hýzlý bir karasal baðlantý kurmuþ olacak. Türkiye ayný zamanda Iðdýr ile Nahcivan arasýnda da bir demiryolu hattý kurulmasýný istiyor. Bu çabalar da Türkiye ile Azerbaycan’ýn birbirine baðlanma adýmlarý olarak görülmelidir.
***
Özetleyecek olur isek, Azerbaycan geleceðini Türkiye’de görüyor. Ne Ýran, ne de Rusya ülkenin dýþa açýlmasýnda Türkiye’ye alternatif bir kapý oluþturamýyor. Bu nedenle geleceðini Türkiye’de gören Bakü Yönetimi sadece boru hatlarýna yatýrým yapmýyor, ayný zamanda Türkiye’de rafineriler inþa ediyor, akaryakýt iþleme ve daðýtým aðlarýna ortak oluyor.
Azerbaycan zenginleþtikçe Türkiye’deki yatýrýmlarý daha da artacaktýr, bu durum da Türkiye ekonomisine milyarlarca dolarlýk bir katký saðlayacaktýr. Düzelen iliþkinin maliyeti ise herhalde düzelemeyen Türkiye-Ermenistan iliþkileri olacaktýr.
