Ukrayna’nýn Donetsk ve Luhansk vilayetlerinde parlamento ve baþkanlýk seçimleri yapýldý, diðer bir ifadeyle bu iki vilayet ayrý bir devletin eyaletleri gibi kurumlarýný oluþturdular. Bu bölgede yaþayanlar, kurduklarý devlete Novorossiya yani Yeni Rusya adý veriyorlar. Henüz Rusya’nýn bu oluþumu ne adla andýðýný bilemiyoruz, ancak “Batý Dünyasý’nda kullanýlan terim Ukrayna’nýn Doðusu; yani Doðu Ukrayna bile denmiyor.
Batý dünyasý Ukrayna’daki yeni oluþuma Ukrayna’nýn doðu bölgesi diye dursun, Buralar çoktan Rusya’nýn Batýsý olmuþ vaziyette.
Yakýn bir tarihte Kiev ile Moskova arasýnda ateþkes saðlanmýþ, Ukrayna Hükümeti Doðu vilayetlerine özerklik verileceðini ilan etmiþ, hatta Rusya ile doðalgaz konusunda da anlaþmaya gidildiði duyurulmuþtu. Donetsk ve Luhansk’taki geliþmelerden sonra iki taraf arasýndaki zorunlu uzlaþý devam eder mi bilinmez, ama Kiev’de geliþmelere direnebilecek bir kapasite olmadýðý söylenebilir. Üstelik siyasileri her aðýzlarýný açtýklarýnda topraklarýnýn bir kýsmýný yitiren bir Ukrayna söz konusu; dolayýsýyla Ukrayna’nýn Rusya’ya kafa tutma ihtimali zayýf. Adý geçen bölgenin baðýmsýz varlýðý resmen reddedilse bile, fiilen kabullenilmek durumunda kalacak gibi.
Modelin özelliði
Geliþmeler zaten Ukrayna’nýn vereceði tepkilere baðlý deðil. Esas merak konusu, ABD ve AB ülkelerinin “kabul edilemez” bulduðu bu seçimler sonrasýnda ortaya çýkan tabloya Rusya’nýn vereceði tepki. ABD ve AB’nin tanýmayacaðý bu yapýyý Rusya tanýr ise Rusya nezdinde sisteme yeni bir devlet katýlmýþ sayýlýr. Ancak diðerleri tanýmayacaðý için yeni bir Güney Osetya ve Abhazya durumu ortaya çýkmýþ olur. Bu, ayný zamanda “ Batý”nýn tanýdýðý ama Rusya’nýn tanýmadýðý Kosova’nýn durumuna da benziyor.
Anlaþýlan dünya yeni bir sürece giriyor. Yeni yeni devletler kuruluyor ama Rusya’nýn tanýdýklarýný ABD-AB ikilisi tanýmýyor, onlarýn tanýdýklarýný da Rusya kabul etmiyor. Birinin tanýyýp diðerinin tanýmadýðý yerler ise, fiilen kendilerini tanýyanýn eyaletine dönüþüyor. Bu sürece girebilmenin koþulu ise, önce merkezi hükümetin “iki dünya” arasýnda kalmasýný saðlamak, sonra onu ülkeye hakim olamaz hale getirmek, en sonunda da halký en az iki etnik, ulusal ya da dini grup þeklinde ayrýþtýrmak. Farklý kimlikleri içinde yeniden örgütlenen gruplarýn birbirlerini öteki olarak görmeleri de saðlanabilirse, finale yaklaþýlmýþ oluyor.
Bu geliþmelerin Balkanlar, Kafkasya ve Ukrayna coðrafyasýnda yaþandýðýna bakýlýrsa, Rusya’nýn kýrmýzý çizgilerine fazlasýyla dokunulmuþ.
Modelin yaygýnlaþma ihtimali
Rusya, söz konusu coðrafyalarda kendisini sýkýþtýracak her eyleme karþý neler yapabileceðini fazlasýyla göstermiþ durumda. Ancak belki de bu bölgelerdeki geliþmeler, baþka bölgelerde yaþanabilecek geliþmelerin bir taslaðý niteliðindedir. Irak ya da Suriye’de benzer bir geliþme olursa, hangi oyuncu ne tepki verebilir diye belki nabýz tutuluyor ve deney sahasý olarak da Ukrayna kullanýlýyordur. Rusya Yeni Rusya’yý tanýrsa, Ukrayna bölünmüþ sayýlýr, ancak bölünmüþlüðünün resmi nitelik kazanmasý ancak geri kalan Ukrayna’nýn NATO ya da AB’ye alýnmasýyla olur. “Batý” bu yola baþvurursa, Avrupa’nýn Rusya ile iliþkilerini en aza indirmeyi kabul ettiðini düþünebiliriz.
Dolayýsýyla baþka bölgelerde olabilecekler konusunu da bu perspektiften deðerlendirmek, kimin kim tarafýna düþeceðine deðil de kimin kimden koparýlacaðýna bakarak öngörüde bulunmak mümkün.
