Ukrayna’nın Donetsk ve Luhansk vilayetlerinde parlamento ve başkanlık seçimleri yapıldı, diğer bir ifadeyle bu iki vilayet ayrı bir devletin eyaletleri gibi kurumlarını oluşturdular. Bu bölgede yaşayanlar, kurdukları devlete Novorossiya yani Yeni Rusya adı veriyorlar. Henüz Rusya’nın bu oluşumu ne adla andığını bilemiyoruz, ancak “Batı Dünyası’nda kullanılan terim Ukrayna’nın Doğusu; yani Doğu Ukrayna bile denmiyor.
Batı dünyası Ukrayna’daki yeni oluşuma Ukrayna’nın doğu bölgesi diye dursun, Buralar çoktan Rusya’nın Batısı olmuş vaziyette.
Yakın bir tarihte Kiev ile Moskova arasında ateşkes sağlanmış, Ukrayna Hükümeti Doğu vilayetlerine özerklik verileceğini ilan etmiş, hatta Rusya ile doğalgaz konusunda da anlaşmaya gidildiği duyurulmuştu. Donetsk ve Luhansk’taki gelişmelerden sonra iki taraf arasındaki zorunlu uzlaşı devam eder mi bilinmez, ama Kiev’de gelişmelere direnebilecek bir kapasite olmadığı söylenebilir. Üstelik siyasileri her ağızlarını açtıklarında topraklarının bir kısmını yitiren bir Ukrayna söz konusu; dolayısıyla Ukrayna’nın Rusya’ya kafa tutma ihtimali zayıf. Adı geçen bölgenin bağımsız varlığı resmen reddedilse bile, fiilen kabullenilmek durumunda kalacak gibi.
Modelin özelliği
Gelişmeler zaten Ukrayna’nın vereceği tepkilere bağlı değil. Esas merak konusu, ABD ve AB ülkelerinin “kabul edilemez” bulduğu bu seçimler sonrasında ortaya çıkan tabloya Rusya’nın vereceği tepki. ABD ve AB’nin tanımayacağı bu yapıyı Rusya tanır ise Rusya nezdinde sisteme yeni bir devlet katılmış sayılır. Ancak diğerleri tanımayacağı için yeni bir Güney Osetya ve Abhazya durumu ortaya çıkmış olur. Bu, aynı zamanda “ Batı”nın tanıdığı ama Rusya’nın tanımadığı Kosova’nın durumuna da benziyor.
Anlaşılan dünya yeni bir sürece giriyor. Yeni yeni devletler kuruluyor ama Rusya’nın tanıdıklarını ABD-AB ikilisi tanımıyor, onların tanıdıklarını da Rusya kabul etmiyor. Birinin tanıyıp diğerinin tanımadığı yerler ise, fiilen kendilerini tanıyanın eyaletine dönüşüyor. Bu sürece girebilmenin koşulu ise, önce merkezi hükümetin “iki dünya” arasında kalmasını sağlamak, sonra onu ülkeye hakim olamaz hale getirmek, en sonunda da halkı en az iki etnik, ulusal ya da dini grup şeklinde ayrıştırmak. Farklı kimlikleri içinde yeniden örgütlenen grupların birbirlerini öteki olarak görmeleri de sağlanabilirse, finale yaklaşılmış oluyor.
Bu gelişmelerin Balkanlar, Kafkasya ve Ukrayna coğrafyasında yaşandığına bakılırsa, Rusya’nın kırmızı çizgilerine fazlasıyla dokunulmuş.
Modelin yaygınlaşma ihtimali
Rusya, söz konusu coğrafyalarda kendisini sıkıştıracak her eyleme karşı neler yapabileceğini fazlasıyla göstermiş durumda. Ancak belki de bu bölgelerdeki gelişmeler, başka bölgelerde yaşanabilecek gelişmelerin bir taslağı niteliğindedir. Irak ya da Suriye’de benzer bir gelişme olursa, hangi oyuncu ne tepki verebilir diye belki nabız tutuluyor ve deney sahası olarak da Ukrayna kullanılıyordur. Rusya Yeni Rusya’yı tanırsa, Ukrayna bölünmüş sayılır, ancak bölünmüşlüğünün resmi nitelik kazanması ancak geri kalan Ukrayna’nın NATO ya da AB’ye alınmasıyla olur. “Batı” bu yola başvurursa, Avrupa’nın Rusya ile ilişkilerini en aza indirmeyi kabul ettiğini düşünebiliriz.
Dolayısıyla başka bölgelerde olabilecekler konusunu da bu perspektiften değerlendirmek, kimin kim tarafına düşeceğine değil de kimin kimden koparılacağına bakarak öngörüde bulunmak mümkün.
