Türkiye’ye yapýlacak en büyük enerji yatýrýmlarýndan birini takip etmek üzere Kilis’deyim. Biliyorsunuz Kilis, sýnýr ticaretiyle öne çýkan bir yerleþim merkeziydi. Ancak artýk bu deðiþiyor. Zaten Suriye’de olan bitenler uzun zamandýr bu ticareti sekteye uðratmýþtý. Gaziantep, hem Organize Sanayi Bölgesi anlamýnda hem de son yýllarda hýzlanan sanayi yatýrýmlarýný taþýma anlamýnda kapasitesinin sonuna gelmiþ durumda. Bundan dolayý yatýrýmlar sýnýra daha yakýn olan Kilis’e gitme hazýrlýðýnda. Ama daha önemlisi, Kilis’i Ýskenderun limanýna baðlayacak tünel geçiþlerinin ve otobanlarýn yapýlacak olmasý. Böylece Kilis-Ýskenderun limaný arasý 75 km’ye inecek. Düþünün bütün Cumhuriyet tarihi boyunca mayýnlý arazilerde ölümü göze alarak kaçak sýnýr ticareti yapmak zorunda olan Kilisliler, yakýnda yalnýz Türkiye’nin deðil Ortadoðu’nun da, lojistik olarak ,Akdeniz’e en yakýn ekonomi ve ticaret merkezlerinden birisine kavuþacak. Böyle olunca Kilis’e yalnýzca yerli sermaye akýþý olmayacak küresel yatýrýmcý da buraya gelecek.
Kriz sonrasý da Ortadoðu’nun, gerek coðrafi konumu nedeniyle gerekse enerji geçiþleriyle yeni dünya düzeninin merkez bölgelerinden birisi olacaðýný hep söylüyoruz. Soðuk savaþýn statik, iki kutuplu dengesinin yerine, dinamik ama istikrarlý yeni bir düzen oluþuyor. Çok kutuplu bir dünya sanýyorum buralardan baþlayarak kuruluyor. Ýnanýn buraya gelmeye baþlayan yatýrýmcýlar için -özellikle Amerikalýlar- Suriye’deki iç savaþ, Yunanistan hatta Ýspanya’daki krizden daha az riskli bir durum. Türkiye’nin giderek artmakta olan ekonomik gücünün ve bir pazar, enerji, finans merkezi olarak hýzla öne çýkmasýnýn Ortadoðu’yu yoluna koyacaðýna inanýyorlar. Obama’nýn yeniden seçilmesi bu konuda olabilecek yol kazalarýný þu an en aza indirmiþ durumda.
Gaziantep’in son yýllardaki hýzlý kalkýnmasýna þimdi Ýskenderun Limaný’na ulaþým devreye girince Kilis ve çevresi de eklenecek. Hatta Suriye’deki iç savaþýn bitmesinden sonra Halep de bu hinderlanda eklenecek. Böylece, Türkiye’de Ýstanbul-Ýzmit-Ýzmir-Antalya hattýna sýkýþmýþ ekonomik çevrim hýzla daha doðuya ve güneye inecek ve Türkiye’nin var olan sýnýrlarýný aþarak Akdeniz’de alternatif limanlar oluþturacak. Bu dinamiðe, K.Irak’tan gelecek petrol boru hattýný ve buradaki enerji kaynaklarýnýn Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaþmasýný ekleyin. Rus enerji hatlarýna alternatif olan TANAP gibi projeleri de buraya eklerseniz, Türkiye’yi artýk bir enerji ithalatçýsý gibi göremezsiniz. Tabii ki hemen þunu da ilave etmek gerekiyor; Kilis bölgesi güneþ enerjisinin merkezi de olacak. Böylece, bu bölge geleneksel enerji kýsýr döngüsünden hem Türkiye’yi hem de Avrupa’yý çýkaracak bir rol üstlenecek.
Demir aðlar öyle mi?
Güneþ enerjisi teknolojisinin geliþmesi nükleere dayalý enerjiyi bile ‘geleneksel’ enerji sýnýfýna atacak bir kazanýmdýr insanlýk için.
Tam burada insanýn aklýna þu ‘demir aðlarla yurdu ördük’ hamaseti geliyor. Þimdi bu demir aðlar konusu aslýnda ulusal bir pazar bütünlüðünü anlatýr ve bu batýda üç büyük burjuva devriminin (Fransýz, Ýngiliz ve Amerikan) yaptýðý ilk iþ ulusal pazarý hem demiryollarý ile hem de dünyaya açýlmak için stratejik limanlarla donatmaktýr. Þimdi bizim ulusalcýlarýn zaten bundan hiç bir zaman haberleri olmadý ya da görmezden geldiler. Devlete dayanan ve Türkiye’nin batýsýna çöreklenen yaðmacý-güdük burjuvazi için Ýstanbul’da, Ýzmir’de bir kaç liman yeterliydi. Demiryollarý ise zaten teneke arabalarýný, yüksek fiyattan halka satmalarýnýn önünde engel olduðu ve Anadolu’daki eþrafý ‘gereksiz’ zenginleþtireceði için gereksizdi. Ýþte bunlar, hepimizi tam seksen yýldýr batýda darbelere, yoksulluða, çarpýk bir eðitime ve kentleþmeye, doðu da ise kardeþ kavgasýna, kaçakçýlýða ve sonsuz yoksulluða mahkum ettiler.
Kilis’in sokaklarýnda dolaþýrken bu topraklarý aslýnda nasýl kaybettiðimizi, zenginlik üretecek, tarihi ve coðrafi konumuyla merkez olacak bu coðrafyanýn nasýl yoksulluk ve çaresizlik ürettiðini düþündüm. Bundan bir müddet önce bir konferans için gittiðim Aksaray Üniversitesi’nde ve Aksaray’da da ayný þeyi gözlemlemiþtim. Bir de Aksaray’da olan aynen burada da var: Anadolu’da devletin bürokrasisi, idare, yargý ve yerel yönetim olarak, Ankara’nýn siyasi bürokrasisinin ve Türkiye’deki siyasi yapýnýn çok ilersinde. Kilis’te Vali Süleyman Tapsýz baþta olmak üzere, Belediye Baþkaný’na kadar herkes yeni bir Kilis için kollarý sývamýþ durumda.
