Bu mezarda 24-26 Mart 1918 tarihleri arasýnda Salt Bölgesinde Ýngilizlere karþý savaþýrken þehit düþen yaklaþýk 300 Türk Askeri yatmaktadýr. Ruhlarý þad olsun.”
Ruhlarý þad olsun. Nur içerisinde yatsýnlar. Adana’dan, Afyondan, Ankara’dan, Burdur’dan, Isparta’dan, Gaziantep’ten, Çanakkale’den, Çankýrý’dan, Manisa’dan, Ýzmir’den, Ýstanbul’dan, Kütahya’dan, Bolu’dan, Bilecik’ten, Sivas’tan, Zonguldak’tan... Kilometrelerce yollarý aþýp Salt Muharebesinde Ýngilizlere karþý çarpýþmak için gelmiþler içlerinden yaklaþýk 300 gencecik can þehit düþmüþ; iki gün içinde... 48 saat içerisinde üç yüz can...
Sonra... 1973 yýlýnda bu üç yüz canýn naaþlarý tespit edilmiþ; tam elli yýl sonra küçücük bir maðara içerisinde. Ýlk tespit edildiði anda da fotoðraflanmýþ. O fotoðraflar þehitliðin içinde. Küçük maðara içerisinde temsili bir kabir yapýlmýþ. 24 saat Kuran-ý Kerim okunuyor.
1973 yýlýnda þehitlerimiz naaþlarý tespit ediliyor ve bir þehitlik inþa ediliyor. Etrafý çevriliyor.. Peyderpey çalýþmalar da yapýlmýþ zaman içerisinde.
Türkiye’nin mülkünde olan yer, Sayýn Ahmet Davutoðlu’nun Dýþiþleri Bakanlýðý döneminde bir de þehitliðin etrafý çevriliyor bir de müze ve bitiþiðindeki Osmanlý Kalesi burcu yeniden inþa ediliyor.
Bir parantez açalým.
Sayýn Davutoðlu dokuz ay Amman’da kalmýþ. Kaldýðý süre içerisinde vasat’ül beled’de yer alan sürekli yemek yediði Kudüs lokantasýný gördüm. Bir zamanlar Filistinli þairlerin, entelektüellerin buluþarak Filistin’in geleceði üzerine toplantýlar, istiþareler yaptýklarý üç katlý tarihi binanýn biraz çaprazýnda.
Tarihi üç katlý bina kahve olmuþ. Jafra Kahvesi. Duvarýnda Filistinli yazarlarýn, þairlerin resimleri var. Mönü kitapçýðýnýn üzerinde anahtar var. Bir gün Filistin’e geri döneceðiz anlamýný taþýyormuþ.
Parantezi kapatalým.
Müzede, Kudüs’te Osmanlý Uçaðý ve Havacý askerlerimizin, Çölde Mýzraklý Türk Süvari Birliklerimizin, Osmanlý ve Filistinli askerlerimizin fotoðraflarý yer alýyor.
Müzede sergilenen fotoðraflara bakarken, kimlerin dönebildiðini kimlerin dönemediðini düþündüm iþin içinden çýkamadým. Üç yüz þehidimizin isimleri ve memleketleri yazýyor ancak doðum tarihlerine dair bir bilgi göremedim. Hepsinin ölüm tarihi belli: 1918. Ve iki gün içinde.
Biran çok uzak gibi gelse de, Süleyman Þah gibi Türkiye’nin kendi topraklarýnda yatýyor olduðunu öðrendim.
Dün yetkili asker kaynaðýmý arayýp ‘Peki, Türk þehitliðinde askerimiz var mý?” diye sorduðumda ‘Askeri ateþemizin kontrolünde þehitliðimiz, Türkçe bilen Ürdün’lü askerler var. Ancak týpký Süleyman Þah gibi bizim topraðýmýz, mülkiyeti bize ait. Þu an herhangi bir güvenlik riski yok. Böyle bir tehlike istihbaratý olduðunda askerlerimizi gönderebiliriz. Dýþiþleri Bakanlýðýna baðlý þehitlik.” yanýtýný verdi.
Al Salt Bölgesi nerede mi? Þuracýðýmýzda aslýnda. Bakmayýn siz kilometrelerce yollar dediðime. Ürdün’de. Salt, Amman’ý Kudüs’e baðlayan yol üzerinde ve Osmanlý Döneminde Þam vilayetine baðlý bir þehir.
Amman’ýn 30 kilometre kuzey batýsýnda Ürdün’ün bir ilçesi Al Salt. Hikaye olunur ki, Kral geliyor Al Salt’ý baþkent yapmak için. Ancak kralýn maiyetindekilerden birkaçý saygýsýzlýk ediyor. Bunun üzerine Salt halký krala karþý direniyor, bizi kendi halimize býrak, burayý baþkent yapma, diye... Al Salt halký istemeyince Amman baþkent olmuþ Ürdün’e. Salt zeytin aðaçlarýyla dolu. Neredeyse evlerin bahçelerine dahi süs aðacý niyetine zeytin dikilmiþ. Yine Hazreti Yuþa Salt’ta ki makamýnda istirahat ediyor, Kudüs’ün seyrinde. Ýstanbul’da makamý var, asýl burada istirahat ettiðini, söylüyorlar. Hava güneþli, yaz mevsimi hakim tüm bölgeye. Karþýsý Filistin. Kudüs.
Lut Gölü görünüyor. Gölün tam ortasýna duran Ýsrail botlarý, geçiþi engellemek için 24 saat gölün ortasýnda nöbet tutuyor. Ürdün’de ikamet eden Yunus Emre Canbey ve Anadolu Ajansý Ürdün muhabiri Zehra Canbey ‘Hava güzelse Kudüs’ü göreceksiniz Salt Tepesinden’ dediklerinde nasýl heyecanlandýðýmý anlatamam. O kadar heyecanlanma git Kudüs orada diyebilirsiniz. Ben de herþeyin bir nasip kýsmet olduðunu söylerim. Neyse... Amman’da Filistin’in üzerinde sis bulutu var. Hava güneþli olmasýna raðmen Filistin tarafý, Salt’tan sisli görünüyor. Bir sessizlik hakim. Huzur veren bir sakinlik mi olduðuna karar veremedim.
Hafta sonu Ürdün’deydim. Stratejik Düþünce Enstitüsü’nün dördüncüsünü Petra Üniversitesi’nde düzenlediði Arap- Türk Sosyal Bilimler Kongresi’ni (ATCOSS) izlemek üzere Amman’daydým.
Kýsmet olursa, yarýna kongreden ve Ürdün’den izlenimlerle devam edeceðiz.
