GEÇTÝÐÝMÝZ haftalarda Balýkesir Güre’de yapýlan zeytin ve zeytinyaðý sektörünün bir araya geldiði toplantýya katýlma fýrsatý buldum. Türkiye’nin en dinamik ve hareketli sektörlerinden birisi olan zeytin ve zeytinyaðýnda gerçekten yeni hedeflere, stratejilere ve hepsinden önemlisi de yeni bir yol haritasýna ihtiyaç var. Çünkü sektörde farklý görüþlerin gruplaþmalarýn oluþmasý böylesine büyük ve yüksek potansiyele sahip olduðumuz bir alanda enerjimizi iç çekiþmelerle tüketiyoruz.
Bu toplantý Ayvalýk’ta yapýlan etkinliðe göre daha stratejik ve yol haritasýný belirleyici izler taþýyordu. Yýlýn en dikkat çekici ve yol haritasýný belirleyen toplantý Güre zirvesi oldu diyebilirim.
Hem üretici, hem ihracatçý hem de devletin önemli temsilcileri bu zirvede buluþtu. Sektör bileþenlerinin buluþtuðu zirveye Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý Müsteþar Yardýmcýsý Ferhat Þelli, Ekonomi bakanlýðý Müsteþar Yardýmcýsý Ýbrahim Þenel, TÝM Yönetim Kurulu Baþkaný Mehmet Büyükekþi, Türkiye Ýhracatçýlar Meclisi Baþkan Vekili ve Ege Zeytin ve Zeytinyaðý Ýhracatçýlarý Birliði Yönetim Kurulu Baþkaný Ali Nedim Güreli, Zeytincilik sektörüne büyük yatýrýmlar yapan iþadamý Hüseyin Doðan, Ýstanbul Ticaret Odasý Meclis Baþkaný Ýbrahim Çaðlar, Hedef Alliance Holding Yönetim Kurulu Baþkaný Ethem Sancak, Zeytindostu Derneði Baþkaný Mustafa Alhat, Zeytin ve Zeytinyaðý Tanýtým Komitesi Baþkaný Metin Ölken, Akhisar Ticaret Borsasý Baþkaný Emin Demirci’nin de aralarýnda bulunduðu çok sayýda isim katýldý.
Ege Zeytin ve Zeytinyaðý Ýhracatçýlarý Birliði (EZZÝB) düzenlenen ‘2023 Yýlý Ýhracat Hedefleri Çerçevesinde Zeytin ve Zeytinyaðý Sektörü’ konulu toplantýda iþadamý Ethem Sancak’ýn, bir saðlýk ürünü olarak Zeytinyaðýnýn eczanelerde de satýlmasý yönündeki fikri en çok ilgi çeken önerilerden birisi oldu. Sektörle ilgili yazacak çok konu var ama ben iþin perakende kýsmý, yani nihai tüketici boyutunu ele almak istiyorum. Zeytincilik sektörüne son 10 yýlda büyük yatýrým yapan Türkiye, dünyada 4’ncü büyük üretici olmasýna raðmen, iç tüketimde bir türlü istenilen rakamlara ulaþamadý. Türkiye yakýn gelecekte dünyanýn ikinci büyük üretici ülkesi olmayý hedefliyor. Türkiye’nin zeytin aðacý varlýðý Gýda Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý’nýn verdiði desteklerle 90 milyondan 170 milyona ulaþmýþ durumda.
Üretim desteði tüketime dönüþmeli
Dünya’da üretilen zeytinyaðýnýn yüzde 80’i üretici ülkeler tarafýndan tüketiliyor. Dünyanýn sayýlý üretici ülkelerinden olmamýza raðmen halkýmýzýn zeytinyaðý tüketimi Suriye, Tunus gibi ülkelerin bile gerisinde kalýyor. Dünyada zeytinyaðý tüketiminde lider olan Yunanistan’ýn 25 kg, Ýtalya 12 kg, Ýspanya 10,4 kg, Tunus 10 kg, Suriye 8 kg, Portekiz 6 kg. tüketildiði ortamda iddialý bir üretici olan Türkiye’de tüketim 2 kilogram seviyelerinde seyrediyor. Türkiye’de tüketimin 5 litreye çýkartýlmasý yönünde çalýþmalar yapýlýyor. Bundan sonraki süreçte üretim artýþý için gösterilen çabalarýn tüketim artýþýna yönelmesi gerekiyor. Sofralýk zeytinde dünya lideri olan Türkiye zeytinyaðý tüketiminde diðer üretici ülkelere göre çok gerilerde. Tüketimin en az 5 litreye çýkarýlmasý yönündeki çabalara devlet üretici ve satýþ noktalarý da destek vermeli. Bunun içinde Zeytinyaðýnýn öncelikle tüketiciye uygun fiyatla sunulmasý gerekiyor.
Satýþ noktalarýna haksýz rekabet
Üreticiden litresi düþük maliyetlerden alýnan ürün tüketiciye marketlerde çok yüksek maliyetlerden satýlýyor. Tüketici maliyetler nedeniyle baþka yaðlara yöneliyor. Market zincirlerinin giriþ ve raf ücretleri konusunda sektöre katký saðlamasý istenmelidir. Türk halkýnýn ekonomik fiyata saðlýklý zeytinyaðý yemesi için, zincir marketler haksýz rekabete yol açmamalýdýr. Daha çok markanýn raflarda tüketiciye ulaþmasýný saðlamalýdýr. Marketlerde Zeytinyaðýnýn KDV oraný yüzde 8’den aþaðý çekilmesi de deðerlendirilmelidir. Tanýtým faaliyetleri, fiyat politikalarý ve çeþitli destekler ile halkýmýzýn zeytinyaðý tüketimi teþvik edilmelidir. Satýþ noktalarý, zincir marketlerde bu üreticiye daha fazla destek vermelidir. Ülkemizde üretilen kaliteli zeytinyaðýnda daha çok markanýn zincirlere girmesi ve fiyat rekabetinin oluþmasýna katký saðlamalýdýr. Bugün zincir marketlerde 3-4 markayý geçmeyen ürünler ile bu rekabet saðlanamaz.
