Önümüzdeki günler bölgemizdeki ve giderek her yerdeki halklarda inanç ve ideoloji farklýlýklarýnýn öne çýkarýldýðý ve siyasi hedefler için kullanýldýðý zaman olacak gibi görünüyor. Hatta bütünleþtirici olduðunu sandýðýmýz bazý inanç ve düþünceler karþý tarafý bölmek ve çatýþtýrmak için kullanýlýyor. Ýnançlarý nedeniyle birbirine olumsuz davranmayacaðýna inanýlan müslümanlar savaþýyor. Bu bizim deðerlendirmemizin yanlýþ olduðunu yahut inançlarýmýzýn istedikleri gibi yorumlayabileceðini gösteriyor. Bunu kullanmak için küçük farklýlýklar yaratýlýyor. Bu benim için sürpriz deðildir. Bir süre önce dinin çatýþmada kullanýlacaðýný yazmýþtým. Bu karýþýklýklar, farklý inançlar arasýnda olduðu kadar ayný inancý paylaþanlar arasýnda da oluyor. Mesela dinin bir cümlesi o kadar farklý yorumlanýyor ki buna uymamak baþka inanca sahip olmaktan daha olumsuz karþýlanýyor. Bireyler açýsýndan kutsal olan dini tavsiyeleri, farklý yorumlayarak kitleleri düþman yapýyor ve savaþa sokuyorlar. Buna karþý alýnacak tedbir ne olabilir? Eðer bir güç, inancý yorumlamaya baþlamýþsa bana göre bu tartýþmaya katýlmamak gerekir. Hatta böyle bir farklýlýðýn neden ortaya çýkarýldýðýna da bakmak gerekir ama herhangi bir görüþün doðru ya da yanlýþlýðý devletin taraftarlýðýnda olmamalýdýr.
***
Bu gibi çatýþmalar için operasyonlar çok önce baþlatýlabilir, devlet taraflardan birini desteklemek yerine objektif bir duruþ sergilemeli, farklýlýðýn inançla ilgili olmadýðýný ve bunu çýkaranlarýn genellikle siyasi bir hedefi olduðuna dair kitleleri inandýrmalýdýr. Halk arasýnda dini anlayýþ farklýlýðýndan kaynaklanan uyumsuzluðun önüne geçmelidir. Bunu kendisinin deðilse bile halkýn inandýðý muteber kiþiler veya kontrol edebileceði kurumsal yapýlarla gerçekleþtirmesi icap etmektedir.
Ülkemizin yapýsý, bazý siyasi partilerin dayandýðý taraftar tabaný dolayýsýyla, böyle bir operasyon uygulamasýna pek uygun olmasa bile iktidarýn dini farklý yorumlayanlarýn etkisini azaltma çabalarýndan vazgeçmemesi icap eder. Hatta muhalefet partilerinden bile bu konuda iletilecek önerilerle, dini yorum farklýlýðýndan neþet eden uyumsuzluklarýn seçmeni etkilememesi ve kullanýlmamasý gereði anlatýlmalý, ikna edilmeli ve birlikte proje üretilmelidir. Hiçbir iktidar baki deðildir, bugünün muhalefeti yarýnýn iktidarý olma adayýdýr. Özellikle son zamanlarda çeþidi artan farklý isimlerdeki tarikatlarýn da kontrol altýna alýnmasýnýn, halkýn dini anlayýþa dayanan farklýlýklarla bölünmesinin engellenmesi bakýmýndan faydalý olacaðýný düþünüyorum.
Halkýnýn çoðunluðu müslüman olan çevre ülkelerdeki din anlayýþý farklýlýklarýnýn uzun zamandan beri iç çatýþmalarýn sebebi olarak kullanýldýðý bilinmektedir. Bu ülkelerdeki farklýlýklarýn da iliþkilerimizi etkilememesi gerekmektedir. Bu farklýlýklarýn o ülkelerin iç meselesi olduðunu kabul edip siyasetimizi ona göre kurgulamalýyýz. Dini anlayýþ farklýlýklarýndan ortaya çýkan mezhep tarikat vs. farlýlýklarý uluslararasý iliþkilerimizde de bir uyumsuzluk kaynaðý olmamalýdýr. Özellikle çevre ülkelerle ekonomik iliþki ve ittifaklarýmýzý geliþtirerek daha uyumlu politikalar uygulayabiliriz. Uyumsuzluk deðil uyum politikalarý refah getirici özelliktedir.
