Ýpek Yolu’nun geçmiþi bizden baþlar. Yolun geleceðine yeni menziller katýyoruz.
Çin, Asya ve Avrupa liderlerini 14-15 Mayýs’ta zirveye çaðýrdý. Konu: Tek Kuþak, Tek Yol diye bilinen ve Asya ile Avrupa’yý birleþtirecek dev ekonomik proje.
Çin’den baþlayýp, Orta Asya ve Güney Asya ülkelerini kapsayan, Avrasya’da Güney’de Türkiye ve Akdeniz limanlarýný, Kuzey’de Moskova’yý izleyerek Avrupa’nýn en ucuna uzanan, dev bir Ýpek Yolu projesi. Afrika da ihmal edilmiyor.
Zirveye Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan baþkanlýðýnda kalabalýk bir heyet katýlýyor. Türkiye, projenin kilit ülkelerinden. Ayný zamanda Türkiye’nin Mega Projeleri, dev Ýpek Yolu projesinin diðer projeleriyle kaynaþacak ve onlarý tamamlayacak önemde. Türkiye olmazsa, olmaz.
Daha fazla ticaret, daha fazla üretim, rekabet ve refah için yeni yollarýn baþlangýcýndayýz.
Proje hem dev bir ekonomik kuþak oluþturmayý, hem de bu ekonomiyi yürütecek yollarý, rotalarý ve altyapýyý birleþtirmeyi amaçlýyor. Taraf ülkelerin kara, demir ve denizyollarýnýn, ortak ticaret trafiðinin koordinesi, altyapý yatýrýmlarýnýn artmasý, hedeflerden biri.
Ýpek Yolu’nda ister bir uçtan bir uca, ister 1000-2000 km’lik bölgesel gruplaþmalarla mal ve ticaret akýþý mümkün. Yani Türkiye açýsýndan bakarsak, Ýpek Yolunu Türkiye’yi merkez alýp 1000-2000 km çaplarla bölgesel ticaret ve entegrasyon için kullanabiliriz.
Çin, 2013’te açýkladýðý projenin tek hakimi ya da oyun kurucusu olmadýðýný söylüyor. Zaten öyle bir rol yok. Her satýcýya bir alýcý, her yola bir varýþ noktasý gerekiyor.
Bu projenin bankasý da var. Asya Altyapý Yatýrým Bankasý ya da AIIB, Çin öncülüðünde bölgesel yatýrým bankasý olarak kuruldu, ancak geniþ katýlýmla Dünya Bankasýna eþ güce ulaþmaya baþladý. Dünya Bankasýna rakip çýkýnca, 1944 sonrasýnda kurulan dolar öncülüðündeki Bretton Woods sistemine de tehdit geliyor.
Yeni Ýpek Yolu, stratejik bir proje. Rusya’nýn da bölgede Avrasya Ekonomik Birliði diye ayrý bir oluþumu var. Þimdilik Ýpek Yolu ile Avrasya Ekonomik Birliðinin rekabet yerine koordinasyonu tercih edecekleri anlaþýlýyor.
Peki Türkiye? Türkiye, Ýpek Yolunun doðal parçasý. Doðu’daki projeler, Türkiye’nin Batý’ya yönelik projeleriyle çeliþmiyor. Avrasya’daki her konuda Türkiye zaten taraf. Doðuda da, Batýda da.
Peki para, ticaret, ekonomi Asya merkezli olunca bu durum, ‘Dünyanýn ekseninin kaydýðý’ görüþünü destekliyor mu? Elbette!
Dünyada yeni güç merkezleri oluþuyor. Türkiye de bölgesel güç olarak bu yeni süreçte rolünü üstleniyor. Hani bir zaman önce ‘Türkiye’nin ekseni kaydý’ diye bir sakýz imal etmiþlerdi. Türkiye laf mý, dünyanýn ekseni kaydý... Siz ona bakýn!
BÜYÜK iPEK YOLU PROJELERi
Anadolu, Ýpek Yolu’nun en eski köprülerindendir. Türkiye, yeni yüzyýlda da Doðuya ve Batýya uzanan yollarýn kavþaðýdýr.
Eskiden, ‘Sabah Üsküdar kýyýsýndan baþlayýp güneþe doðru yürürsen, Çin Seddi’ne ulaþýrsýn’ diye bir söz vardý. Þimdi Çin Seddi’ne yürümek için baþlangýç noktasý Üsküdar deðil, Sarayburnu. Ýki yakayý deniz altýndan biz birleþtirdik. Adeta suyu yürüyerek geçiyoruz.
Diðer köprüleri saymasak, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Avrasya Ýpek Yolu’nun geçiþidir.
Boðaz’da Marmaray ve Avrasya tünelleri, Çin’e kadar uzanan yolun geçiþleridir.
Osmangazi Köprüsü, yine Orta Asya rotasýndadýr.
Hýzlý tren projeleri, Edirne-Kars hattý, Anadolu’nun demiryolu aðýný pekiþtirir. Londra-Çin demiryolu hattýna alternatiftir.
Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesi, Ýpek Yolu’nun diðer rotasýdýr.
Ve 1915 Çanakkale Köprüsü... Diðer boðazý birleþtirip, modern zamanlarýn deve kervanlarý olan TIR filolarýný Avrasya üzerinde yönlendirecektir.
Yeni Ýstanbul Havaalaný da, Ýpek Yolu’nun her yönüne ve her noktasýna yolcu ve mal için ulaþým noktasýdýr.
Evliya Çelebi’nin yollarý
Anadolu’nun yollarý, tarihin yürüdüðü yollardýr.
Ticaret ve seyahat, güvenlik ve istikrar gerektirir. Anadolu’nun Asya’ya baðlanmasý, bölge güvenliðinin saðlanmasý, Selçuklu ile baþlar. Anadolu’da istikrar, Türk geldikten sonra baþlamýþtýr.
Tarihçiler Anadolu’da Ýpek Yolu diye tek bir yol olmadýðýný, ancak önemli ticaret merkezleri ve limanlar arasýnda uzanan yollarýn, hem kervanlarýn, hem de ordularýn, yolu olduðunu anlatýr.
Bu yollarýn en büyük tanýðý, Evliya Çelebidir. 1640’ta Ýstanbul’dan Erzurum’a yola çýkar. Kuzey Anadolu’dan geçip Erzurum’a ulaþýr, burada gümrükte çalýþýr. Mal taþýnan, mal giden yerde, vergi de vardýr. Sonra Tebriz, Revan ve Bakü’ye gider. Bakü’ye 1647’de varmýþtýr. Evliya, eðlenerek seyahat eder, acelesi yoktur.
Ayný dönemde acelesi olan, mesela Sultan 4. Murat’týr. 1635’te Ýstanbul’dan 40 bin yeniçeri ve 22 bin Sipahi yiðidi ile Revan (Þimdiki Erivan) seferine çýkar.
Sultanýn Rotasý Ýstanbul - Konya - Kayseri - Sivas -Erzurum - Hasankale - Kars- Revan yoludur.
Evliya Çelebi 4. Murat’ýn 21 günde Revan’a vardýðýný yazar. Baþka kaynaklara göre ise, yol 3 ay çekmiþtir.
Her durumda kervan hýzý ile ordu hýzý baþkadýr. Sultan 4. Murad üç yýl sonra da 1638’de Baðdat’ý fetheder. Evliya Çelebi ve Sultan 4. Murat, hep uzak menzillerin fatihleridir.
