Geçen hafta vatandaþlarýmýzýn ekonomik ve sosyal beklentilerine iliþkin ‘gerçekçi’ çözüm önerilerimizi ele almaya baþlamýþtýk. Bu bugün de yazýmýzda ‘Tarýmda yaþanan sýkýntýlar’ ve ‘Vergi’ ile devam edeceðiz.
Tarým kredilerinde tekel kalkmalý
Ülkemizde AK Parti hükümetleri döneminde tarýmý destekleyecek çok sayýda uygulama yapýlmasýna raðmen bazý ilave düzenlemeler yapýlmasý gerektiði görülmektedir.
Tarýmda sübvansiyonlu tarým kredilerinin sadece Ziraat Bankasý tarafýndan verilmesi çiftçiyi zor durumda býrakýyor. Mümkünse hizmet kalitesinin yükselmesi için ya tüm bankalara açýlmasý yada en azýn Ziraat Bankasý’na ilave olarak bir özel ve bir kamu bankasý daha sübvansiyonlu tarým kredilerini verebilmelidir. Ayrýca katýlým bankalarýnýn da bu kredileri kullandýrmasý saðlanmalýdýr. Böylece sübvansiyonlu kredilerin rekabete açýlmasý saðlanmalý ve tüm bankalar sübvansiyonlu tarým kredilerini kullandýrabilmelidir.
Ziraat Bankasý’nýn uygulamada çiftçinin aldýðý kredinin 1,5 katý oranýnda teminat istemesi ve ipotek verilen gayrimenkullerin deðerlerinin ekspertiz þirketlerince çeþitli nedenlerle düþük gösterilmesi suretiyle çiftçiler maðdur edilmektedir. Çiftçinin aldýðý kredinin 1,5 katý oranýnda teminat istenmesi uygulamasýndan vazgeçilmelidir. Çiftçilerden alýnan komisyon ve masraflar kaldýrýlmalýdýr.
Özellikle gerçek deðerlerinin daha saðlýklý tespiti için Ekspertizler hem gerçek deðerleri bilen ve hem de bölgeyi en iyi tanýyan ziraat odalarýna yaptýrýlmalýdýr. Böylece çok daha cüzi ücretlerle deðerleme yapýlmýþ olacaktýr.
Tarýmda teþvikler artmalý
Çiftçilere saðlanan gübre ve mazot desteði gerçek tüketimler esas alýnarak ciddi þekilde artýrýlmalýdýr. Tarýmdaki destek ve yatýrým teþviklerindeki bürokrasi azaltýlmalýdýr. Desteklerin çok önceden belirlenerek duyurulmasý ve her yýl ayný dönemde gecikmeden verilmesi saðlanmalýdýr. Böylece çiftçiler hangi dönemde hangi ödemeyi alacaðýný bileceklerinden planlý bir þekilde üretim ve yatýrým yapabileceklerdir.
Tarýmsal mekanizasyonu saðlayacak düzenlemelere öncelik verilmelidir.
Jeopolitik konumu nedeniyle meyve üretiminde ciddi avantajlarý olan Türkiye’de meyveciliðin geliþtirilmesi için çiftçi ve üreticiye destek verilmelidir.
Ýl/Ýlçe Tarým Müdürlüklerinin çiftçiye destek olmak için Ziraat Odalarýyla birlikte sahada yoðun bir destek ve danýþmanlýk hizmeti vermesi saðlanmalýdýr. Sulama kanallarýnýn yenilenmesi ve mevcut su kaynaklarýnýn uygun þekilde kullanýlmasýnýn saðlanmalýdýr.
Arazi toplulaþtýrýlmasý teþvik edilmeli
Ülkemizdeki en önemli konulardan birisi olan arazi
bütünleþtirilmesini saðlayacak komþu tarla alýmlarýnda kullandýrýlan sübvansiyonlu arazi kredilerindeki (komþu parsel) 500.000 TL tutarlý üst limit artýrýlmalý ve komþu parsel alýmlarý ile arazi toplulaþtýrýlmasýndaki sorunlar giderilmelidir. Mevcut durumda yeter arazi þartý saðlanmadýðý için komþu parsel satýþý yapýlmasý için tüm arazilerin satýþý istenmektedir. Bu çözülerek komþu parsele veya 500 metre yakýnýndaki arazi sahiplerine satýþlarda hiçbir koþul aranmaksýzýn satýþ imkaný saðlanmalýdýr.
Arazi toplulaþtýrýlmasýný teþvik için toplulaþtýrma yapýlmasý halinde harç ve diðer vergiler/döner sermaye ödentileri alýnmadan ve sübvansiyonlu kredilerle arazi toplulaþtýrýlmasý saðlanmalýdýr.
Tarýmda iþ kazalarýnýn önüne geçilmeli, istihdam kayýt altýna alýnmalý
Mevsimlik gezici tarým iþçisi olarak çalýþmak amacýyla, bulunduklarý illerden diðer illere aileleri ile birlikte giden iþçilerin bu süreçte ulaþým, barýnma, eðitim, saðlýk, güvenlik, sosyal çevreyle iliþkiler, çalýþma ve sosyal güvenlik bakýmýndan mevcut sorunlarýnýn tespiti gibi özel durumlarýndan kaynaklanan gereksinimlerini karþýlayacak hukuki düzenlemeler yasalarda bulunmamaktadýr. Bununla ilgili yasal düzenlemeler yapýlmalýdýr.
Her ne kadar mevsimlik tarým iþçileri dolaylý olarak da olsa Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu kapsamýnda olsa da, bu anlamda fiili uygulamanýn zorluðu dikkate alýnarak farklý yöntemler kullanýlmalýdýr. Özellikle tarým iþlerindeki istihdamýn kayýt altýna alýnarak, tarým iþçileri için özel düzenlemelerin yapýlmasý, gelir vergisinden muaf tutulmasý, SGK primi iþveren payýnýn Ýþsizlik Sigortasý Fonu veya Hazine tarafýndan karþýlanmasý fayda saðlayacaktýr.
Sigortalýlýk öncesine doðum borçlanmasý olmalý
Mevcut uygulamada, sigorta öncesi doðumlara borçlanma hakký verilmemektedir. Erkekler Sigorta öncesi askerlik hizmetini borçlanarak, daha erken emekli olabilmekte, ancak kadýnlara ise doðum borçlanmasý için bu hak tanýnmamaktadýr.
Bu uygulamanýn deðiþtirilerek, kadýnlara da ilk sigortalý olmasýndan önce doðum yapmalarý halinde; borçlanmaya ve dolayýsýyla ilk sigortalýlýk tarihinin doðum tarihine çekilmesi gerekmektedir. Yüzbinlerce kadýn sigortalýyý ilgilendiren bu husus; hem kadýnlarýmýzýn daha erken emekli olmasýný hem de eþitsizliðin giderilmesini saðlayacaktýr.
Bað-Kur sigortalýlýðý 01.10.2008 öncesine yürümeli
Bað-Kur sigortalýsý olmasý gerekmesine raðmen, 1.10.2008’den önce Bað-Kur kayýt ve tescilini yaptýrmamýþ kiþiler bu dönemlere iliþkin Bað-Kur primi ödeyememektedir.
Diðer bir deyiþle 01.10.2008’den öncesi döneme iliþkin Bað-Kur sigortalýlýðýný gerektiren vergi, oda ve sicil kayýtlarý olmasýna raðmen Bað-Kur kayýt ve tescili yaptýrmamýþ kiþilker en fazla 01.10.2008 tarihine kadar sigorta primlerini ödeyebilmekte, ancak bu tarihten geriye Bað-Kur tescili yapýlmamakta ve dolayýsýyla da primleri ödenememektedir. Bu da önemli maðduriyetlere neden olmaktadýr.
Geçmiþ yýllarda kayýt ve tescili yapýlmayan dönemlere iliþkin Bað-Kur sigortalýlýðýnýn 1.4.1982 tarihine kadar ödenebilmesi yönünde yasal bir düzenleme yapýlmasý yüz binlerce kiþinin maðduriyetini giderecektir. Böylece vergi ve ticaret sicil kayýtlarýyla geçmiþ yýllardaki Bað-Kur primi ödenemeyen sürelere ait sigorta primlerinin ödenebilmesine imkân tanýnacaktýr.
Ýdari para cezalarýna itiraz kanallarý geliþtirilmelidir
Çalýþma ve Ýþ Kurumu, Sosyal Güvenlik Bakanlýðý, Maliye Bakanlýðý vb. kamu kurumlarý tarafýndan uygulanan idari para cezalarýna itiraz mekanizmalarýnda ciddi sorunlar yaþanýyor. Hem cezayý uygulayan ve hem de itirazlarý deðerlendiren birimler ayný olduðundan çoðu kez vatandaþ haklý dahi olsa itirazlar reddedilmektedir. Yine Ýþ Kanunu ve Ýþ-Kur mevzuatý uyarýnca uygulanan idari para cezalarýnda itiraz hakký dahi verilmeyerek doðrudan yargýya gönderilmektedir. Bu nedenle itiraz hakký geniþletilmeli ve ilgili birimlerin idari para cezasý itiraz komisyonlarýnda Serbest Muhasebeci ve Mali Müþavir odalarýndan, Baro ve Ticaret Odalarýndan da temsilciler bulunmalýdýr.
Mevcut düzende kamu kurumu, kendi uyguladýðý idari para cezasýna itirazý reddetmekte ve objektif bir deðerlendirme yapamamaktadýr. Bu durumda da idari para cezasýna taraf gerçek/tüzel kiþi tarafýndan yargý yoluna baþvuruluyor ve yargý yükü artýyor.
Ýþ Kanuna iliþkin idari para cezalarýna itiraz müessesi kurulmalý ve iþverenler direkt yargý yoluna itilmemelidir.
***
Önümüzdeki yazýlarda vatandaþlarýmýzýn ekonomik ve sosyal konulara yönelik beklenti ve önerileri açýklamaya devam edeceðiz.
